Czesław Niemen: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m →Film: zbędne linkowania |
|||
Linia 14: | Linia 14: | ||
|instrument = [[Instrument klawiszowy|instrumenty klawiszowe]], [[gitara]], [[Instrument perkusyjny|instrumenty perkusyjne]], [[flet]] |
|instrument = [[Instrument klawiszowy|instrumenty klawiszowe]], [[gitara]], [[Instrument perkusyjny|instrumenty perkusyjne]], [[flet]] |
||
|typ głosu = [[tenor]] |
|typ głosu = [[tenor]] |
||
|gatunek = [[Bigbit|big bit]]{{r|p1}}, [[muzyka elektroniczna]], [[rock psychodeliczny]], [[rock progresywny]], [[Rock awangardowy|rock eksperymentalny]], [[art rock]], [[rock awangardowy]], [[progressive electronic]], [[progressive pop]], [[art pop]], [[muzyka filmowa]], [[muzyka teatralna]]{{r|p1}}, [[Muzyka pop|pop]], [[pop rock]], [[rock]], [[blues-rock]], [[Adult contemporary|contemporary pop / rock]]<ref name="p2">{{Cytuj |tytuł = Czesław Niemen |opublikowany = [[AllMusic]] |url = https://www.allmusic.com/artist/czeslaw-niemen-mn0001760364/discography |cytat =Styles: Contemporary Pop/Rock, Blues-Rock |język = en}}</ref>, [[jazz fusion]], [[jazz-rock]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Czesław Niemen |data dostępu = 2019-02-24 |opublikowany = [[Radio Zet]] |url = https://web.archive.org/web/20130731035225/https://www.radiozet.pl/Muzyka/Artysci/Czeslaw-Niemen |język = pl}}</ref>, [[jazz awangardowy]], [[soul]], [[rock and roll]] |
|gatunek = [[Bigbit|big bit]]{{r|p1}}, [[muzyka elektroniczna]], [[rock psychodeliczny]], [[rock progresywny]], [[Rock awangardowy|rock eksperymentalny]], [[art rock]], [[rock awangardowy]], [[progressive electronic]], [[progressive pop]], [[art pop]], [[muzyka filmowa]], [[muzyka teatralna]]{{r|p1}}, [[Muzyka pop|pop]], [[pop rock]], [[rock]], [[blues-rock]], [[Adult contemporary|contemporary pop / rock]]<ref name="p2">{{Cytuj |tytuł = Czesław Niemen |opublikowany = [[AllMusic]] |url = https://www.allmusic.com/artist/czeslaw-niemen-mn0001760364/discography |cytat = Styles: Contemporary Pop/Rock, Blues-Rock |język = en}}</ref>, [[jazz fusion]], [[jazz-rock]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Czesław Niemen |data dostępu = 2019-02-24 |opublikowany = [[Radio Zet]] |url = https://web.archive.org/web/20130731035225/https://www.radiozet.pl/Muzyka/Artysci/Czeslaw-Niemen |język = pl}}</ref>, [[jazz awangardowy]], [[soul]], [[rock and roll]] |
||
|zawód = [[kompozytor]], [[muzyk]], [[piosenkarz]], [[Poezja|poeta]], [[Malarstwo|malarz]] |
|zawód = [[kompozytor]], [[muzyk]], [[piosenkarz]], [[Poezja|poeta]], [[Malarstwo|malarz]] |
||
|aktywność = 1962–2003 |
|aktywność = 1962–2003 |
||
Linia 30: | Linia 30: | ||
}} |
}} |
||
[[Plik:Opole-Aleja Gwiazd-Niemen.jpg|mały|240px|Gwiazda Czesława Niemena w Opolu]] |
[[Plik:Opole-Aleja Gwiazd-Niemen.jpg|mały|240px|Gwiazda Czesława Niemena w Opolu]] |
||
{{Wymowa|LL-Q809 (pol)-Krzysiek 123456789-Czesław Niemen.wav|'''Czesław Niemen'''}}, właściwie '''Czesław Juliusz Niemen-Wydrzycki'''<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny |inni = Lubomir Mackiewicz (red.), Anna Żołna (red.) |wydawca = Wydawnictwo „Interpress” |miejsce = Warszawa |rok = 1993 |strony = 496 |isbn = 83-223-2644-0}}</ref> (ur. [[16 lutego]] [[1939]] w [[Stare Wasiliszki|Starych Wasiliszkach]], zm. [[17 stycznia]] [[2004]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – polski [[artysta]], [[muzyk]], [[multiinstrumentalista]], [[piosenkarz]] i [[Śpiew|wokalista]] [[rock]]owy{{r|p1}}, [[kompozytor]], [[Autor|autor tekstów piosenek]]. Jeden z najważniejszych twórców muzyki w [[Polska|Polsce]]<ref name="p1">{{Cytuj |tytuł = Czesław Niemen |opublikowany = rmf.fm |url = http://www.rmf.fm/muzyka/biografia,496,Czeslaw,Niemen.html |cytat = gatunek: electronica, psychodeliczny rock, rock progresywny, rock eksperymentalny<br />Czesław Niemen (naprawdę Czesław Wydrzycki), to jeden z najważniejszych i najwybitniejszych twórców muzyki w Polsce. Po odejściu w 1967 roku z bigbeatowego zespołu Niebiesko-Czarni, występował jako solista. Kierował także własnymi grupami: Akwarele, Niemen-Enigmatic oraz Grupa Niemen. Poza nagrywaniem kompozycji na własne albumy, Niemen tworzył również muzykę filmową i teatralną. Brał między innymi udział w nagraniu muzyki do „Wesela” Andrzeja Wajdy, gdzie wykonywał partię Chochoła. Artyście nieobca była również poezja – poza wykorzystaniem w utworach wierszy Norwida, Asnyka i Przerwy-Tetmajera, Niemen sam pisał, publikując wiersze, między innymi na łamach magazynu „Tylko Rock”. W ostatnich latach kariery Czesław Niemen, poza komponowaniem muzyki, zajmował się również tworzeniem grafik komputerowych. Wybitny artysta zmarł 17 stycznia 2004 roku. |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Czesław Niemen discography |
{{Wymowa|LL-Q809 (pol)-Krzysiek 123456789-Czesław Niemen.wav|'''Czesław Niemen'''}}, właściwie '''Czesław Juliusz Niemen-Wydrzycki'''<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny |inni = Lubomir Mackiewicz (red.), Anna Żołna (red.) |wydawca = Wydawnictwo „Interpress” |miejsce = Warszawa |rok = 1993 |strony = 496 |isbn = 83-223-2644-0}}</ref> (ur. [[16 lutego]] [[1939]] w [[Stare Wasiliszki|Starych Wasiliszkach]], zm. [[17 stycznia]] [[2004]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – polski [[artysta]], [[muzyk]], [[multiinstrumentalista]], [[piosenkarz]] i [[Śpiew|wokalista]] [[rock]]owy{{r|p1}}, [[kompozytor]], [[Autor|autor tekstów piosenek]]. Jeden z najważniejszych twórców muzyki w [[Polska|Polsce]]<ref name="p1">{{Cytuj |tytuł = Czesław Niemen |opublikowany = rmf.fm |url = http://www.rmf.fm/muzyka/biografia,496,Czeslaw,Niemen.html |cytat = gatunek: electronica, psychodeliczny rock, rock progresywny, rock eksperymentalny<br />Czesław Niemen (naprawdę Czesław Wydrzycki), to jeden z najważniejszych i najwybitniejszych twórców muzyki w Polsce. Po odejściu w 1967 roku z bigbeatowego zespołu Niebiesko-Czarni, występował jako solista. Kierował także własnymi grupami: Akwarele, Niemen-Enigmatic oraz Grupa Niemen. Poza nagrywaniem kompozycji na własne albumy, Niemen tworzył również muzykę filmową i teatralną. Brał między innymi udział w nagraniu muzyki do „Wesela” Andrzeja Wajdy, gdzie wykonywał partię Chochoła. Artyście nieobca była również poezja – poza wykorzystaniem w utworach wierszy Norwida, Asnyka i Przerwy-Tetmajera, Niemen sam pisał, publikując wiersze, między innymi na łamach magazynu „Tylko Rock”. W ostatnich latach kariery Czesław Niemen, poza komponowaniem muzyki, zajmował się również tworzeniem grafik komputerowych. Wybitny artysta zmarł 17 stycznia 2004 roku. |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Czesław Niemen discography – RYM/Sonemic |data dostępu = 2023-03-11 |opublikowany = Rate Your Music |url = https://rateyourmusic.com/artist/czeslaw-niemen |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Czesław Niemen {{!}} Życie i twórczość {{!}} Artysta |data dostępu = 2023-03-11 |opublikowany = Culture.pl |url = https://culture.pl/pl/tworca/czeslaw-niemen |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = JazzPRESS – Mistrzowie Polskiego Jazzu vol. 2 – Czesław Niemen |data dostępu = 2023-03-11 |opublikowany = jazzpress.pl |url = https://jazzpress.pl/wyroznione/mistrzowie-polskiego-jazzu-vol-2-czeslaw-niemen}}</ref>. |
||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
||
Linia 150: | Linia 150: | ||
=== Muzeum poświęcone artyście w Starych Wasiliszkach === |
=== Muzeum poświęcone artyście w Starych Wasiliszkach === |
||
20 lutego 2011 roku we wsi [[Stare Wasiliszki]] na Białorusi, w domu, w którym urodził się Czesław Niemen, otwarto [[Muzeum Czesława Niemena w Starych Wasiliszkach|muzeum jego imienia]]. W domu znajduje się część oryginalnego wyposażenia, w większości podarowanego przez mieszkańców Wasiliszek, którzy otrzymali je od rodziny artysty w czasie ich wyprowadzki do Polski{{r|białoruskieślady}}. |
20 lutego 2011 roku we wsi [[Stare Wasiliszki]] na Białorusi, w domu, w którym urodził się Czesław Niemen, otwarto [[Muzeum Czesława Niemena w Starych Wasiliszkach|muzeum jego imienia]]. W domu znajduje się część oryginalnego wyposażenia, w większości podarowanego przez mieszkańców Wasiliszek, którzy otrzymali je od rodziny artysty w czasie ich wyprowadzki do Polski{{r|białoruskieślady}}. |
||
[[ |
[[Plik:Mural Czesław Niemen.jpg|thumb|Mural w Warszawie przy ul. Żytniej]] |
||
=== Murale === |
=== Murale === |
||
* Białogard (2010; ul. Grunwaldzka 22) |
* Białogard (2010; ul. Grunwaldzka 22) |
||
Linia 181: | Linia 182: | ||
{| class="wikitable" style="text-align:center;" |
{| class="wikitable" style="text-align:center;" |
||
|- |
|- |
||
!rowspan= |
!rowspan=2 style="width:16em;"| Tytuł |
||
!rowspan= |
!rowspan=2| Dane dot. albumu |
||
! Pozycja na liście |
! Pozycja na liście |
||
!rowspan= |
!rowspan=2| Certyfikat |
||
|- |
|- |
||
!style="width:3em; font-size:90%;"| [[OLiS|POL]]<br /><ref name="olis" /> |
!style="width:3em; font-size:90%;"| [[OLiS|POL]]<br /><ref name="olis" /> |
||
Linia 323: | Linia 324: | ||
| |
| |
||
|- |
|- |
||
|colspan= |
|colspan=10 style="font-size:90%"| „–” album nie był notowany. |
||
|} |
|} |
||
Linia 329: | Linia 330: | ||
{| class="wikitable" style="text-align:center;" |
{| class="wikitable" style="text-align:center;" |
||
|- |
|- |
||
!rowspan= |
!rowspan=2| Tytuł |
||
!rowspan= |
!rowspan=2| Dane dot. albumu |
||
! Pozycja na liście |
! Pozycja na liście |
||
|- |
|- |
||
Linia 352: | Linia 353: | ||
* Daty realizacji nagrań: 30 października 1970 (XIII Międzynarodowy Festiwal Jazz Jamboree '70, Sala Kongresowa Pałac Kultury i Nauki, Warszawa), 23 i 24 czerwca 1972 (Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu, Amfiteatr Tysiąclecia, Opole) |
* Daty realizacji nagrań: 30 października 1970 (XIII Międzynarodowy Festiwal Jazz Jamboree '70, Sala Kongresowa Pałac Kultury i Nauki, Warszawa), 23 i 24 czerwca 1972 (Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu, Amfiteatr Tysiąclecia, Opole) |
||
|- |
|- |
||
|colspan= |
|colspan=10 style="font-size:90%"| „–” album nie był notowany. |
||
|} |
|} |
||
Linia 358: | Linia 359: | ||
{| class="wikitable" style="text-align:center;" |
{| class="wikitable" style="text-align:center;" |
||
|- |
|- |
||
!rowspan= |
!rowspan=2| Tytuł |
||
!rowspan= |
!rowspan=2| Dane dot. albumu |
||
! Pozycja na liście |
! Pozycja na liście |
||
!rowspan= |
!rowspan=2| Informacje |
||
|- |
|- |
||
!style="width:3em; font-size:90%;"| [[OLiS|POL]]<br /><ref name="olis" /> |
!style="width:3em; font-size:90%;"| [[OLiS|POL]]<br /><ref name="olis" /> |
||
Linia 386: | Linia 387: | ||
|Gościnny występ w tytułowym, siedmiominutowym [[cover]]ze utworu [[Jimi Hendrix|Jimiego Hendrixa]], ''[[Little Wing]]'' |
|Gościnny występ w tytułowym, siedmiominutowym [[cover]]ze utworu [[Jimi Hendrix|Jimiego Hendrixa]], ''[[Little Wing]]'' |
||
|- |
|- |
||
|colspan= |
|colspan=10 style="font-size:90%"| „–” album nie był notowany. |
||
|} |
|} |
||
Linia 392: | Linia 393: | ||
{| class="wikitable" style="text-align:center;" |
{| class="wikitable" style="text-align:center;" |
||
|- |
|- |
||
!rowspan= |
!rowspan=2| Tytuł |
||
!rowspan= |
!rowspan=2| Dane dot. albumu |
||
! Pozycja na liście |
! Pozycja na liście |
||
!rowspan= |
!rowspan=2| Certyfikat |
||
|- |
|- |
||
!style="width:3em; font-size:90%;"| [[OLiS|POL]]<br /><ref name="olis">http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=466&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=260&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=186&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=190&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=423&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=502&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=187&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=194&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=186&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=59&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=704&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=1125&lang=.</ref> |
!style="width:3em; font-size:90%;"| [[OLiS|POL]]<br /><ref name="olis">http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=466&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=260&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=186&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=190&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=423&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=502&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=187&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=194&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=186&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=59&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=704&lang=<br />http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=1125&lang=.</ref> |
||
Linia 466: | Linia 467: | ||
* POL: platynowa płyta<ref>{{Cytuj |tytuł = Platynowe płyty CD przyznane w 2012 roku |url = http://bestsellery.zpav.pl/wyroznienia/platynoweplyty/cd/archiwum.php?year=2012 |opublikowany = ZPAV |data dostępu = 2020-10-27}}</ref> |
* POL: platynowa płyta<ref>{{Cytuj |tytuł = Platynowe płyty CD przyznane w 2012 roku |url = http://bestsellery.zpav.pl/wyroznienia/platynoweplyty/cd/archiwum.php?year=2012 |opublikowany = ZPAV |data dostępu = 2020-10-27}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
|colspan= |
|colspan=10 style="font-size:90%"| „–” album nie był notowany. |
||
|} |
|} |
||
Wersja z 20:02, 17 sty 2024
Czesław Niemen w Opolu, 1975 | |
Imię i nazwisko |
Czesław Juliusz Niemen-Wydrzycki |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
16 lutego 1939 |
Data i miejsce śmierci |
17 stycznia 2004 |
Przyczyna śmierci |
nowotwór |
Instrumenty |
instrumenty klawiszowe, gitara, instrumenty perkusyjne, flet |
Typ głosu | |
Gatunki |
big bit[1], muzyka elektroniczna, rock psychodeliczny, rock progresywny, rock eksperymentalny, art rock, rock awangardowy, progressive electronic, progressive pop, art pop, muzyka filmowa, muzyka teatralna[1], pop, pop rock, rock, blues-rock, contemporary pop / rock[2], jazz fusion, jazz-rock[3], jazz awangardowy, soul, rock and roll |
Zawód | |
Aktywność |
1962–2003 |
Wydawnictwo |
Pronit, Polskie Nagrania „Muza”, Disc AZ, Compagnia Generale del Disco, CBS Records International, Veriton, Polton, Pomaton, Warner Music Poland |
Zespoły | |
Niebiesko-Czarni, Akwarele, Grupa Niemen, Niemen Aerolit | |
Odznaczenia | |
Strona internetowa |
ⓘCzesław Niemen, właściwie Czesław Juliusz Niemen-Wydrzycki[4] (ur. 16 lutego 1939 w Starych Wasiliszkach, zm. 17 stycznia 2004 w Warszawie) – polski artysta, muzyk, multiinstrumentalista, piosenkarz i wokalista rockowy[1], kompozytor, autor tekstów piosenek. Jeden z najważniejszych twórców muzyki w Polsce[1][5][6][7].
Życiorys
Dzieciństwo i wczesna młodość
Urodził się jako Czesław Juliusz Wydrzycki[8] 16 lutego 1939 w Starych Wasiliszkach[9] w ówczesnym województwie nowogródzkim (obecnie Białoruś). Jego rodzicami byli Anna z domu Markiewicz (1897–1986) i Antoni Wydrzycki (1896–1960), wykonujący liczne prace rzemieślnicze, m.in. strojenie fortepianów i naprawę zegarów. Miał siostrę Jadwigę (zm. 2020)[10][11]. Śpiewał już w szkolnym chórze w szkole dziesięciolatce oraz w chórze kościelnym (tam grał też na organach)[12]. Wraz z chórem szkolnym koncertował w innych szkołach[13]. W latach 1953–1954[10] uczęszczał do klasy fortepianu liceum pedagogicznego w Grodnie[12]. Uczył się także w uczelni muzycznej w Grodnie, jednak po roku nauki został z niej wyrzucony, gdyż opuszczał zajęcia. Grał na występach szkolnych na bajanie (rosyjska odmiana akordeonu)[10]. W 1958 poślubił Marię Klauzunik[12].
Przesiedlenie do Polski
Został przesiedlony do powojennej Polski w 1958 w ramach ostatniej fali masowych wysiedleń Polaków z Kresów Wschodnich. Rodzina Wydrzyckich zdecydowała się ostatecznie na repatriację, by Niemen uniknął powołania do Armii Radzieckiej[12]. Rodzina rok spędziła w obozie dla repatriantów w Drawsku Pomorskim, a następnie zamieszkała w Świebodzinie[14], Białogardzie i ostatecznie Kołobrzegu, a Czesław znalazł się w Gdańsku, gdzie rozpoczął naukę w średniej szkole muzycznej, w klasie fagotu. Równocześnie występował w studenckich teatrach, kabaretach i klubie Żak w Gdańsku, śpiewając po hiszpańsku i polsku piosenki latynoamerykańskie, akompaniując sobie na gitarze[12]. Dwie z tych piosenek pojawiły się potem na jego pierwszej płycie[15]. Jednocześnie zarabiał, pracując dorywczo w porcie lub strojąc fortepiany[12]. W tym okresie poznał i zaprzyjaźnił się z Helmutem Nadolskim[12].
W 1960 urodziła mu się córka Maria. Wraz z rodziną mieszkał wówczas w Sopocie[12]. Z pierwszą żoną rozwiódł się w 1971.
Lata 60.
Początki muzyczne
W 1962 poznał Franciszka Walickiego, który zaczął go promować i organizować występy. W tym samym roku odniósł duży sukces na Festiwalu Młodych Talentów w Szczecinie i w nagrodę odbył trasę po kraju z zespołem Czerwono-Czarni. To właśnie Walicki z trudem przekonał Niemena, by zamiast piosenek latynoskich i rosyjskich zaczął grać rocka[12].
Współpraca z Niebiesko-Czarnymi
Po odniesieniu pierwszych sukcesów w konkursach wykonawców amatorów zaczął dzięki Walickiemu występować z zespołem Niebiesko-Czarni i komponować[12]. 10 października 1962 nagrał z nimi małą płytę, tzw. EP, z czterema utworami, w tym śpiewaną przez siebie piosenką „Lekcja twista”. Związał się uczuciowo z solistką zespołu Adą Rusowicz. W 1963 wystąpił na I Krajowym Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu z własną kompozycją „Wiem, że nie wrócisz”, która jednak przeszła niezauważona.
W grudniu 1963 wystąpił z grupą Niebiesko-Czarni w paryskiej sali Olympia[16]. W tym okresie, za namową żony Franciszka Walickiego, zaczął posługiwać się pseudonimem artystycznym Niemen[17], jako nie tylko atrakcyjniejszym marketingowo w Polsce, ale także łatwiejszym do wymówienia dla cudzoziemców[8][18][18]. W połowie lat 70. oficjalnie zmienił nazwisko na Niemen-Wydrzycki[8]. Nazwisko Niemen przyjął od rzeki Niemen, płynącej w pobliżu jego miejsca urodzenia[18]. Stosował on jednak odmianę Niemena, Niemenem, inną niż w przypadku nazwy rzeki, i choć dziennikarz Andrzej Ibis-Wróblewski sugerował, że Wydrzycki powinien odmieniać swój pseudonim tak jak rzekę, artysta się z tym nie zgodził[8].
Od 18 do 20 stycznia 1964 wraz z grupą Niebiesko-Czarni występował przed koncertami Marleny Dietrich w Sali Kongresowej w Warszawie. W pierwszej części koncertu Dietrich usłyszała utwór Niemena „Czy mnie jeszcze pamiętasz”, który w listopadzie 1964 nagrała na płytę z własnym tekstem („Mutter, hast du mir vergeben”)[19].
Z grupą Niebiesko-Czarni występował na koncertach w Polsce, m.in. na festiwalu w Sopocie w 1965, na Węgrzech i we Francji. W listopadzie 1965 wystąpił jako solista na festiwalu w Rennes, gdzie zdobył statuetkę Srebrnego Gronostaja za kompozycję i nagrodę specjalną jury za najbardziej oryginalny debiut[20]. Z Niebiesko-Czarnymi nagrał kilka małych płyt oraz zrealizował wiele nagrań dla radia. Zakończył współpracę z zespołem w listopadzie 1965, po trasie koncertowej w Jugosławii.
Debiutował jako piosenkarz bigbitowy, śpiewając rock and rollowe i rockowe piosenki w stylu The Beatles oraz ballady. Do największych przebojów pierwszego okresu należą dynamiczny utwór „Czy wiesz?” i sentymentalna ballada „Pod Papugami”. Wkrótce jednak zaczął zmierzać w stronę ambitniejszej muzyki, adresowanej do bardziej wymagającej młodzieży akademickiej. Utwory z okresu współpracy z grupą Niebiesko-Czarni nagrał potem na nowo na płycie Czy mnie jeszcze pamiętasz? z grupą Akwarele.
Niemen i Akwarele
Jesienią 1966 wraz z muzykami formacji Chochoły utworzył zespół Akwarele. W następnym roku odbył z nimi pierwszą trasę, rozpoczętą koncertem 16 stycznia 1967 w Jeleniej Górze. Dokonał nagrań dla radia i na małą płytę, a w kwietniu 1967 zarejestrował materiał na longplay Dziwny jest ten świat. 25 czerwca 1967 wystąpił z tytułową piosenką z płyty Dziwny jest ten świat na 5. KFPP w Opolu, gdzie wzbudził wielkie zainteresowanie i otrzymał m.in. nagrodę Polskiego Radia. Piosenka „Dziwny jest ten świat” stała się najbardziej znanym z polskich protest songów i hymnem młodzieży końca lat 60.
W 1967 wystąpił m.in. na festiwalu w Sopocie oraz w Kolonii w Niemczech, a w styczniu 1968 śpiewał na targach MIDEM w Cannes. Niemen nagrał album Sukces, który został złotą płytą, stał się też bohaterem krytycznego filmu krótkometrażowego pod tym samym tytułem, w reżyserii Marka Piwowskiego, który pokazano w czerwcu 1968. W październiku 1968 Niemen i Akwarele nagrali jeszcze płytę Czy mnie jeszcze pamiętasz?, a w grudniu Niemen odebrał wspomnianą złotą płytę.
Niemen Enigmatic
Od lutego 1969 do lipca 1970 z zespołem występował we Włoszech, początkowo jako «I Niemen», a od lipca 1969 w zmienionym składzie jako «Niemen Enigmatic». Nagrał kilka singli, zarejestrował też fragmenty koncertów. Grał głównie w klubach, a w czerwcu 1970 wystąpił na festiwalu Cantagiro. Czesław Niemen blisko związał się z piosenkarką Faridą, z którą w listopadzie 1970 odbył trasę po Polsce. W swej twórczości włączał się w kolejne dominujące w światowej muzyce rockowej prądy, tworząc własne, indywidualne i charakterystyczne odmiany muzyki – od rocka psychodelicznego przez symfoniczny rock progresywny (album Niemen Enigmatic z monumentalnym utworem „Bema pamięci żałobny-rapsod” do tekstu C. K. Norwida) aż po awangardowy jazz-rock (albumy Niemen Vol. 1 i Niemen Vol. 2) oraz muzykę elektroniczną. W październiku 1969, w przerwie włoskich występów, muzycy nagrali płytę z czterema kompozycjami do słów wybitnych polskich poetów, która ukazała się na początku 1970 jako Niemen Enigmatic. Album odniósł duży sukces. Na przełomie 1969/70 zrealizowano też film ilustrujący utwór „Bema pamięci żałobny rapsod”.
Lata 70.
W styczniu 1971 nowy skład zarejestrował materiał na podwójny album Niemen z ambitną muzyką w jazzrockowym duchu, wykorzystując także dwa wiersze Norwida. Występował w kraju oraz m.in. w Czechosłowacji i Finlandii. W tym czasie Czesław Niemen uzyskał mieszkanie w Warszawie przy ul. Niecałej 8, finalizował też sprawę rozwodową. Pod koniec 1971 wziął udział w nagraniu płyty z muzyką Andrzeja Kurylewicza. W ciągu całej swej kariery wielokrotnie wspomagał różnych artystów w nagraniach i brał udział w zbiorowych przedsięwzięciach muzycznych czy muzyczno-teatralnych. Napisał wiele utworów dla innych wykonawców, m.in. dla Ady Rusowicz. Przez lata powstały dziesiątki wersji jego piosenek. Czesław Niemen, od 1968 grający na organach Hammonda, z wolna rozbudował swoje klawiszowe instrumentarium, dodając najpierw melotron, a potem, jako pierwszy polski muzyk, syntezator Mooga. Nowoczesne i drogie wówczas wyposażenie pozwoliło mu nagrać wspomniany, prawie całkowicie elektroniczny album, stawiający go w jednym rzędzie z takimi awangardowymi muzykami i grupami jak Tangerine Dream, Klaus Schulze czy Vangelis.
Grupa Niemen
Jesienią 1971 zetknął się z awangardowym kontrabasistą Helmutem Nadolskim. Z nim oraz z muzykami Silesian Blues Band stworzył Grupę Niemen, która działała od grudnia 1971 do sierpnia 1973. Występował z nią i nagrywał trębacz Andrzej Przybielski. W styczniu 1972 w Monachium nagrali płytę Strange Is This World, w sierpniu 1972 w kraju dwie płyty częściowo improwizowane Niemen Vol. 1 i Niemen Vol. 2, a w sierpniu 1973, również w Monachium, album Ode to Venus. Zespół wystąpił w kilku krajach europejskich i zebrał pozytywne recenzje krytyki muzycznej.
Równocześnie Niemen zaczął nagrywać muzykę filmową, którą tworzył przez prawie 10 lat. Wiosną 1973 zarejestrował też w Monachium utwory na płytę solową Russische Lieder. W styczniu i lutym 1974 z renomowanymi muzykami sesyjnymi nagrał w Nowym Jorku płytę Mourner's Rhapsody. Zagraniczna kariera Niemena nie rozwinęła się jednak zgodnie z oczekiwaniami muzyka, jak i jego polskich fanów.
Niemen Aerolit i N.AE.
Grupa Niemen zakończyła swoją działalność koncertem w Białymstoku w sierpniu 1973. W następnym miesiącu powstała grupa Niemen Aerolit, która nagrała m.in. materiał na pośmiertną płytę 41 Potencjometrów Pana Jana, a w końcu roku 1974 płytę zatytułowaną nazwą zespołu. Jego działalność przerwała śmierć perkusisty Piotra Dziemskiego w marcu 1975, którą Niemen głęboko przeżył. Zadedykował mu płytę Katharsis, nagraną solo również w 1975.
W 1975 poślubił Małgorzatę, z którą miał dwie córki Natalię (ur. 1976) i Eleonorę (ur. 1977). Występował solo i w zmieniających się składach, nagrywał sporo muzyki teatralnej, korzystając od 1977 ze studia Teatru Narodowego w Warszawie. Na przełomie lat 1976–1977 nagrał podwójną płytę Idée fixe, wydaną na początku 1978. Latem 1976 otrzymał odznakę Zasłużony Działacz Kultury i Złoty Krzyż Zasługi. Pod koniec roku odbył wielkie tournée po ZSRR, gdzie wystąpił też w październiku 1977 i kwietniu 1979. W maju 1977 nagrał program dla telewizyjnego bloku Studio 2, potem występował w USA, a w lutym 1978 koncertował na festiwalu jazzowym w Bombaju. W 1977 dał recital na Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze[21]. Latem 1978 zaproszono go do Hawany na Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów.
W 1978 ukazała się kaseta ze złotymi przebojami artysty, a rok później płyta z podobnym materiałem. W czerwcu 1979 wystąpił na festiwalu w Opolu, a 24 sierpnia 1979 w Sopocie zdobył Grand Prix Festiwalu Interwizji piosenką „Nim przyjdzie wiosna”. Pod koniec roku Polskie Nagrania bez wiedzy Niemena wydały na krajowym rynku kompilacyjną płytę Postscriptum, która została opracowana jedynie w celach promocyjnych na targi MIDEM w Cannes odbywające się w styczniu 1980 (był to jeden z wielu przypadków lekceważenia artystycznej woli muzyka).
W 1981 opracował kompozycje muzyczne do spektaklu teatralnego pt. Tragedia Romantyczna, którego osiem przedstawień w katowickim Spodku widziało 52 tysiące osób, a który był wystawiony przez studentów WRTV i górnośląską Solidarność.
Lata 80.
Karierę Niemena zakłóciło wprowadzenie stanu wojennego. W maju 1982 z grupą Kombi wystąpił w Sztokholmie, ukazała się też kaseta z jego muzyką filmową. Później występował sporadycznie, np. w listopadzie 1984 grał w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, a 12 grudnia 1985 grał w klubie Stodoła w Warszawie. 11 i 12 lipca 1986 zaśpiewał na zlocie Old Rock Meeting w Operze Leśnej w Sopocie, a jesienią zagrał na festiwalu Jazz Jamboree w Warszawie. W 1987 wystąpił w Jarocinie, potem grał w Skandynawii, a 29 listopada 1987 dał koncert w Queen Elizabeth Hall w Londynie. W 1988 wznowiono kilka jego płyt, m.in. Dziwny jest ten świat, Czy mnie jeszcze pamiętasz? i Niemen Enigmatic. W 1989 ukazała się pierwsza od wielu lat płyta Niemena z nowym materiałem, przygotowywana przez lata Terra Deflorata, wydana dwa lata później także na CD.
Lata 90.
1 marca 1990 Niemen wystąpił na Festiwalu w San Remo, a rok później ponownie na MIDEM. W 1992 wziął udział w spektaklu Księga Krzysztofa Kolumba w Teatrze Muzycznym w Gdyni. W maju 1993 grał w Nowym Jorku, a w 1995 wziął udział wraz z zespołem Dżem i wieloma zaproszonymi muzykami w koncercie upamiętniającym zmarłego Ryszarda Riedla. Występ ten zarejestrowano i wydano na płycie List do R. na 12 głosów[22].
Zaczął publikować felietony w miesięczniku muzycznym „Tylko Rock”. Gorąco protestował przeciw pirackim edycjom jego nagrań, które wtedy obficie pojawiły się na kasetach magnetofonowych, a potem na kompaktach. Wyraźnie dawał do zrozumienia, że nie zamierza nagrywać nowych płyt do czasu prawnego uregulowania sytuacji na rynku muzycznym. Pomiędzy 1991 a 1996 ukazało się kilka edycji wznowień jego najwcześniejszych albumów. Pierwsza seria, wydawana przez Digiton, zakończyła się na albumie Niemen Aerolit, druga – zatytułowana Niemen retrospekcja – na Marionetkach (kompilacja wydanych niezależnie od siebie LP Niemen Vol. 1 i Niemen Vol. 2). W ramach trzeciej serii, noszącej tytuł Od początku, wydawanej przy współpracy z Polskimi Nagraniami, ukazało się tylko pięć albumów. W 1995 wydana została pierwsza autoryzowana przez Niemena składanka kompaktowa jego wczesnych nagrań, pt. Sen o Warszawie. Dwa lata później wziął gościnny udział w nagraniu cegiełki na rzecz ofiar powodzi, Moja i twoja nadzieja '97.
W 1999 został wybrany na wykonawcę wszech czasów w plebiscycie „Polityki”[23], w związku z czym dał kilka koncertów w Trójce.
Lata 2000–2004
29 września 2001 wystąpił w Warszawie na koncercie pamięci C. K. Norwida, a 17 listopada 2001 wyszła ostatnia jego płyta studyjna spodchmurykapelusza, promowana singlem kompaktowym z trzema wersjami utworu „Jagody szaleju”. Została przychylnie przyjęta przez słuchaczy i krytyków. W 2002 i 2003 ukazały się dwa 6-płytowe, kolekcjonerskie boksy Od początku I i Od początku II obejmujące albumy wydane w Polsce w latach 1967–1980, uzupełnione odautorskim komentarzem i wspomnieniami muzyka. Niemen dość intensywnie zajmował się promocją tych wydawnictw – pomimo osłabienia spowodowanego chorobą, udzielał licznych wywiadów w telewizji i radiu. Zapowiadał wówczas wydanie dwóch kolejnych boksów, których robocze tytuły brzmiały Na pomieszane języki i Niemen – muzyka programowa. Pierwszy z nich miał gromadzić nagrania, których dokonał poza granicami kraju (m.in. włoskie single czy zachodnioniemieckie longplaye), drugi natomiast muzykę skomponowaną na potrzeby teatru i telewizji.
Choroba
Od wielu lat cierpiał na nowotwór układu chłonnego, który próbował zwalczyć przy pomocy medycyny naturalnej. Zmarł 17 stycznia 2004 w Centrum Onkologii w Warszawie z powodu powikłań związanych z zapaleniem płuc, na które zapadł w szpitalu[24]. Ciało artysty, zgodnie z jego ostatnią wolą, zostało skremowane.
Pogrzeb artysty
30 stycznia 2004, po ceremonii żałobnej w kościele św. Karola Boromeusza, urna z prochami została złożona w katakumbach na cmentarzu Powązkowskim[25] (rząd 99-3)[26]. Niemena żegnało ok. 3 tysięcy osób[25]. W momencie rozpoczęcia pogrzebu, o godzinie 13.00, z inicjatywy Marka Niedźwieckiego, wiele stacji radiowych w Polsce wyemitowało „Dziwny jest ten świat”, oddając w ten sposób hołd zmarłemu artyście.
Życie prywatne
Był uczuciowo związany z włoską piosenkarką Faridą, którą poznał na festiwalu Cantagiro we Włoszech. Artystka po wielu latach zwierzyła się, że Niemen był miłością jej życia[27][28]. Dwukrotnie żonaty: z Marią Klauzunik[29] i Małgorzatą Krzewińską. Swojej drugiej żonie poświęcił takie utwory, jak „Baby M.”, „Z listu do M.”, „Moje zapatrzenie”, „Postscriptum”. Z pierwszego małżeństwa ma córkę Marię Gutowską, a z drugiego córki Natalię Niemen-Otrembę i Eleonorę Atalay[30].
Od najmłodszych lat przejawiał zainteresowanie rysunkiem i malarstwem – w dorosłym życiu projektował okładki swoich płyt, a od lat 90. zainteresował się grafiką komputerową.
W drugiej połowie lat 70. przeszedł na wegetarianizm[31].
Upamiętnienie artysty
Książki poświęcone Niemenowi (chronologicznie)
- Wacław Panek, Niemen. Kształty mitu, Wrocław – Brzeg: Socjalistyczny Związek Studentów Polskich, 1974, OCLC 837888371 .
- Roman Radoszewski, Czesław Niemen: Kiedy się dziwić przestanę. Monografia artystyczna, Iskry, 2004, ISBN 83-207-1770-1 .
- Marek Gaszyński, Czas jak rzeka, Prószyński i S-ka, 2004, ISBN 83-7337-849-9 .
- Dariusz Michalski, Niemen o sobie, Warszawa: Twój Styl, 2005, ISBN 83-7163-568-0 .
- Tadeusz Skliński, Niemen: dyskografia, fakty, twórczość, Nemunas, 2006, ISBN 83-9230-920-0 .
- Dariusz Michalski, Czesław Niemen: Czy go jeszcze pamiętasz?, Warszawa: MG, 2009, ISBN 978-83-61297-76-5 .
- Jan Edward Czachor, Czesław Niemen w Świebodzinie, Stowarzyszenie Pamięci Czesława Niemena w Świebodzinie, 2010 .
- Artur Krajewski, Być Jak Czesław Niemen. Fotograficzny pomnik budowany migawką aparatu Artura Krajewskiego, ASP w Warszawie i Fundacja Kultury i Sztuki artHOLDING, 2019, ISBN 978-83-66098-65-7.
Film
- „Sukces”[32] – film dokumentalny z 1968 roku w reżyserii Marka Piwowskiego, 13 min.
- „Niemen”[33] – film dokumentalny z 1976 roku w reżyserii Krzysztofa Rogulskiego, 26 min.
- „Czas jak rzeka...”[34] – film dokumentalny z 2005 roku w reżyserii Eugeniusza Szpakowskiego, 10 min
- „Czesław Niemen”[35] – film dokumentalny z 2007 roku w reżyserii Eugeniusza Szpakowskiego, 58 min
- „Coś co kocham najwięcej”[36] – film dokumentalny z 2008 roku w reżyserii Eugeniusza Szpakowskiego, 21 min
- „Coś co kochał najwięcej...”[37] – film dokumentalny z 2012 roku w reżyserii Eugeniusza Szpakowskiego, 22 min
- „Sen o Warszawie” – film dokumentalny z 2014 roku w reżyserii Krzysztofa Magowskiego, 1 godz. 44 min.
Szkoły
26 maja 2006 r. nadano imię Czesława Niemena Zespołowi Szkół Muzycznych we Włocławku, 31 maja 2008 Publicznemu Gimnazjum nr 2 w Strzelcach Opolskich, gdzie odsłonięto także pomnik piosenkarza[38], 2 czerwca 2009 Gimnazjum nr 25 w Warszawie[39], a 19 listopada 2009 Gimnazjum nr 3 w Świebodzinie[39]. W tym też mieście 20 czerwca 2009 roku, z udziałem rodziny artysty, odsłonięto Ławeczkę Czesława Niemena[40]. 12 maja 2016 r. nadano Gimnazjum nr 1 w Lubinie imię Czesława Niemena, jego żona Małgorzata Niemen odsłoniła pamiątkową tablicę w hołdzie patronowi. Szkoła zyskała również sztandar z wizerunkiem artysty. W Poznaniu znajduje się studium piosenkarskie im. Czesława Niemena.
Monety
17 czerwca 2009 Narodowy Bank Polski wyemitował monetę powszechnego obiegu o nominale 2 zł ze stopu Nordic Gold pamięci Niemena, a 19 czerwca dwie srebrne monety kolekcjonerskie o nominale 10 zł, wybite stemplem lustrzanym: okrągłą i kwadratową (klipa). Umieszczono na nich wizerunki Czesława Niemena i jego płyt. Projektantem obu monet oraz rewersu monety powszechnego obiegu jest Robert Kotowicz[41][42].
Piłka nożna
Piosenka Niemena Sen o Warszawie od 12 marca 2004 r. jest wykonywana przed każdym spotkaniem Legii Warszawa na Stadionie Wojska Polskiego w Warszawie jako hymn kibiców.
Wydarzenia kulturalne
W roku 2004 (20 sierpnia) oraz 2009 (23 sierpnia) na festiwalu w Sopocie jeden dzień poświęcono twórczości Niemena[43][44], a od jesieni 2005 r. w Słupsku odbywa się Festiwal Młodych Talentów Niemen Non Stop pod patronatem Miejskiego Centrum Kultury w Słupsku, prezydenta Słupska i marszałka województwa pomorskiego, na którym młodzi artyści śpiewają utwory Niemena oceniane przez profesjonalne jury. Od 2009 r. festiwal ten obejmuje patronatem medialnym TVP Kultura. W 2015 roku w NEY Gallery & Prints w Warszawie odbyła się zbiorowa wystawa fotograficzna poświęcona w całości Czesławowi Niemenowi[45]. Stowarzyszenie Pamięci Czesława Niemena corocznie organizuje zjazd niemenologów w Łagowie[14]. W 2019 roku (21 sierpnia) amerykański zespół Metallica wykonał na Stadionie Narodowym w Warszawie utwór Niemena „Sen o Warszawie”.
Muzeum poświęcone artyście w Starych Wasiliszkach
20 lutego 2011 roku we wsi Stare Wasiliszki na Białorusi, w domu, w którym urodził się Czesław Niemen, otwarto muzeum jego imienia. W domu znajduje się część oryginalnego wyposażenia, w większości podarowanego przez mieszkańców Wasiliszek, którzy otrzymali je od rodziny artysty w czasie ich wyprowadzki do Polski[13].
Murale
- Białogard (2010; ul. Grunwaldzka 22)
- Warszawa (2019; ul. Płytowa 14)
- Poznań (2020; ul. Grobla 14, zamalowany w grudniu 2021 po interwencji spadkobierców[46])
- Warszawa (2021; ul. Żytnia 46)
- Lubin (2022; ul.Szpakowa 2)
Nazwy geograficzne
- Białogard (ulica) 54°00′51,84″N 16°00′28,24″E/54,014400 16,007844
- Bielsko-Biała (rondo): 49°48′46,59″N 19°00′42,63″E/49,812942 19,011842
- Bochnia: 49°58′32,22″N 20°26′17,19″E/49,975617 20,438108
- Częstochowa (promenada): 50°50′03″N 19°07′40″E/50,834167 19,127778
- Gdańsk (skwer): 54°21′07,43″N 18°38′37,52″E/54,352064 18,643756
- Kraków (ulica): 50°02′43″N 19°49′32″E/50,045278 19,825556
- Łódź (ulica): 51°48′03,5″N 19°20′53,7″E/51,800972 19,348250
- Poznań (ulica): 52°23′45,52″N 16°57′32,54″E/52,395978 16,959039
- Rzeszów (ulica): 50°02′19″N 21°58′07″E/50,038611 21,968611
- Serock (ulica): 52°29′51,46″N 21°03′49,76″E/52,497628 21,063822
- Słupsk (ulica): 54°28′31,5″N 16°58′38,7″E/54,475417 16,977417
- Sopot (rondo): 54°26′31,00″N 18°33′24,30″E/54,441944 18,556750
- Stalowa Wola (ulica): 50°35′40″N 22°02′02″E/50,594444 22,033889
- Warszawa (plac)[47]: 52°15′31,7″N 20°58′09,1″E/52,258806 20,969194
Nagrody
- Złoty artKciuk 2019 przyznawany na Interdyscyplinarnym Festiwalu Sztuk Miasto Gwiazd. Odebrany w rocznicę 80. urodzin artysty przez Małgorzatę Niemen[48].
Dyskografia
Albumy studyjne
Tytuł | Dane dot. albumu | Pozycja na liście | Certyfikat | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
POL [49] | |||||||||
Dziwny jest ten świat |
|
9[51] |
| ||||||
Sukces |
|
– | |||||||
Czy mnie jeszcze pamiętasz? |
|
35 | |||||||
Enigmatic |
|
15[51] |
| ||||||
Niemen |
|
– | |||||||
Muzyka teatralna i telewizyjna |
|
– | |||||||
Strange Is This World |
|
– | |||||||
Ode to Venus |
|
– | |||||||
Niemen Vol. 1 |
|
23[51] | |||||||
Niemen Vol. 2 |
|
23[51] | |||||||
Russische Lieder |
|
– | |||||||
Mourner's Rhapsody |
|
– | |||||||
Niemen Aerolit |
|
– | |||||||
Katharsis |
|
21[51] | |||||||
Idée fixe |
|
17[51] | |||||||
Postscriptum |
|
– | |||||||
Przeprowadzka |
|
– | |||||||
Terra Deflorata |
|
– | |||||||
spodchmurykapelusza |
|
22 | |||||||
„–” album nie był notowany. |
Albumy koncertowe
Tytuł | Dane dot. albumu | Pozycja na liście | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
POL [49] | |||||||||
41 Potencjometrów Pana Jana |
| ||||||||
Kattorna JJ72 / Pamflet na ludzkość JJ75 |
|
24 | |||||||
Czesław Niemen – On Stage 1970/1972 |
| ||||||||
„–” album nie był notowany. |
Występy gościnne i albumy zawierające nagrania różnych wykonawców
Tytuł | Dane dot. albumu | Pozycja na liście | Informacje | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
POL [49] | |||||||||
Srebrne dzwony |
|
– | Do reedycji CD albumu „Zagrajcie nam wszystkie srebrne dzwony” z 1975 dołączono dwa utwory Czesława Niemena, które nie znalazły się na pierwotnym wydawnictwie | ||||||
Kulpowicz featuring Niemen – Samarpan |
|
– | Czesław Niemen udziela się wokalnie w 5 z 6 utworów | ||||||
Kciuk – Little Wing |
|
– | Gościnny występ w tytułowym, siedmiominutowym coverze utworu Jimiego Hendrixa, Little Wing | ||||||
„–” album nie był notowany. |
Składanki
Tytuł | Dane dot. albumu | Pozycja na liście | Certyfikat | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
POL [49] | |||||||||
The Best of Niemen |
|
25 | |||||||
Gwiazdy mocnego uderzenia: Czesław Niemen |
|
– | |||||||
Sen o Warszawie |
|
37 | |||||||
Złota kolekcja: Czas jak rzeka |
|
1 |
| ||||||
Od początku I |
|
7 |
| ||||||
Od początku II |
|
14 | |||||||
Spiżowy krzyk |
|
20 | |||||||
Nasz Niemen |
|
– |
| ||||||
Pamiętam ten dzień |
|
4 |
| ||||||
„–” album nie był notowany. |
- 1964 – Locomotion
- 1964 – Les Noir et Bleu – Les Idoles de Pologne
- 1964 – Czas jak rzeka
- 1964 – Hippy, Hippy Shake
- 1964 – Jeszcze sen
- 1966 – A Varsovie
- 1966 – Sen o Warszawie
- 1967 – Dziwny jest ten świat
- 1978 – Sen srebrny Salomei
- 1997 – Cegiełka na rzecz ofiar powodzi – Moja i twoja nadzieja (gościnnie)
Single
- 1962 – Adieu Tristesse / El soldado de levita
- 1963 – Na swojską nutę
- 1963 – W rytmie Madisona
- 1968 – Obok nas / Baw się w ciuciubabkę
- 1969 – Io senza lei / Arcobaleno
- 1969 – Una luce mai accesa / 24 ore spese bene con amore
- 1970 – Oggi forse no / Domani
- 1972 – Romanca Cherubina / Mazurek
- 1972 – Strange is This World / We’ve Got The Sun
- 1973 – Jolotschki, Sosjonotschki / Tschornyje Browi, Karije Otschi
- 1975 – Mleczna droga / Dorożką na Księżyc
- 1979 – Nim przyjdzie wiosna / Pokój
- 1982 – Witaj przygodo zielona / Przeprowadzka
- 1986 – High Horse / Pod Papugami
- 2001 – spodchmurykapelusza
- 2002 – Jagody szaleju
Pocztówki dźwiękowe
- 1964 – Domek bez adresu
- 1970 – Nie wiem czy to warto
- 1971 – Bema pamięci żałobny rapsod (bez chóralno – instrumentalnego wstępu)
- 1974 – Jodełki, sosenki
- 1975 – Włóczęga
- 1979 – Nim przyjdzie wiosna
Albumy poświęcone Czesławowi Niemenowi
- 2007 – ProForma – Niemen a cappella
- 2009 – Artur Dutkiewicz – Niemen Improwizacje
- 2009 – Janusz Radek – Dziwny ten świat – opowieść Niemenem
- 2010 – Grażyna Łobaszewska – Dziwny jest...
- 2012 – Soundrise – Niemen nieznany
- 2012 – Stanisław Soyka – W hołdzie mistrzowi
- 2017 – Natalia Niemen – Niemen mniej znany[68]
- 2018 – Krzysztof Zalewski – Zalewski śpiewa Niemena[69]
Przypisy
- ↑ a b c d Czesław Niemen [online], rmf.fm, Cytat: gatunek: electronica, psychodeliczny rock, rock progresywny, rock eksperymentalny
Czesław Niemen (naprawdę Czesław Wydrzycki), to jeden z najważniejszych i najwybitniejszych twórców muzyki w Polsce. Po odejściu w 1967 roku z bigbeatowego zespołu Niebiesko-Czarni, występował jako solista. Kierował także własnymi grupami: Akwarele, Niemen-Enigmatic oraz Grupa Niemen. Poza nagrywaniem kompozycji na własne albumy, Niemen tworzył również muzykę filmową i teatralną. Brał między innymi udział w nagraniu muzyki do „Wesela” Andrzeja Wajdy, gdzie wykonywał partię Chochoła. Artyście nieobca była również poezja – poza wykorzystaniem w utworach wierszy Norwida, Asnyka i Przerwy-Tetmajera, Niemen sam pisał, publikując wiersze, między innymi na łamach magazynu „Tylko Rock”. W ostatnich latach kariery Czesław Niemen, poza komponowaniem muzyki, zajmował się również tworzeniem grafik komputerowych. Wybitny artysta zmarł 17 stycznia 2004 roku. (pol.). - ↑ Czesław Niemen [online], AllMusic, Cytat: Styles: Contemporary Pop/Rock, Blues-Rock (ang.).
- ↑ Czesław Niemen [online], Radio Zet [dostęp 2019-02-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-31] (pol.).
- ↑ Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny. Lubomir Mackiewicz (red.), Anna Żołna (red.). Warszawa: Wydawnictwo „Interpress”, 1993, s. 496. ISBN 83-223-2644-0.
- ↑ Czesław Niemen discography – RYM/Sonemic [online], Rate Your Music [dostęp 2023-03-11] (ang.).
- ↑ Czesław Niemen | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2023-03-11] (pol.).
- ↑ JazzPRESS – Mistrzowie Polskiego Jazzu vol. 2 – Czesław Niemen [online], jazzpress.pl [dostęp 2023-03-11] .
- ↑ a b c d Czesław Niemen. W: Tomasz Raczek: Karuzela z herosami. Michałów-Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik, 2004, seria: Biblioteka „Latarnika”. ISBN 83-917-891-7-9. OCLC 61285012. (pol.).
- ↑ Leszek Gnoiński , Jan Skaradziński , Encyklopedia Polskiego Rocka, Warszawa: Świat Książki, 1997, s. 310, ISBN 83-7129-570-7, OCLC 43868642 .
- ↑ a b c Міхал Карневіч: Чэслаў Немэн вучыўся ў Гродне. Niemen Muzey, 2013-05-25. [dostęp 2013-06-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-26)]. (biał.).
- ↑ Nie żyje Jadwiga Bortkiewicz, siostra Czesława Niemena [online], Interia [dostęp 2020-03-17] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j Marek Wąs , Czesław Niemen: wyrzucony przez żonę [Cykl „Wyborczej” – cz. 1] [online], wyborcza.pl, 17 listopada 2014 [dostęp 2016-11-07] .
- ↑ a b Białoruskie ślady po Niemenie na nowej stronie internetowej [online], Onet.pl, 17 lutego 2013 [dostęp 2013-02-19] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-03] .
- ↑ a b Świebodzin – Ławeczka Niemena. Atrakcje turystyczne Świebodzina. Ciekawe miejsca Świebodzina [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2016-04-14] .
- ↑ C. Wydrzycki*, Niebiesko-Czarni – Adieu Tristesse / El Soldado De Levita [online], Discogs [dostęp 2019-08-05] (ang.).
- ↑ Izabela Michalewicz, Jerzy Danilewicz: Villas. Nic nie mam przecież do ukrycia. Świat Książki, 2011, s. 73. ISBN 978-83-7799-068-1.
- ↑ Mirosław Pęczak, Niemen, którego nie ma, „Polityka”, 2014, nr 3, s. 3.
- ↑ a b c Sebastian Łupak: Czesława Niemena wspomina Franciszek Walicki. Gazeta.pl Trójmiasto, 2004-01-23. [dostęp 2010-09-01].
- ↑ Rozrywka i informacje.[martwy link]
- ↑ Izabela Michalewicz, Jerzy Danilewicz: Villas. Nic nie mam przecież do ukrycia. Świat Książki, 2011, s. 71. ISBN 978-83-7799-068-1.
- ↑ XIII Festiwal Piosenki Radzieckiej Zielona Góra 1977: program b.n.s.
- ↑ Rysiek Riedel głosami innych. Polskie Radio, 2001-09-07. [dostęp 2015-10-04].
- ↑ Czesław Niemen – biografia i zdjęcia [online], Wyborcza.pl, 17 stycznia 2004 [zarchiwizowane z adresu 2010-01-21] .
- ↑ Paweł Piotrowicz , „Założyłam ją dla Ciebie” Pierwszy wywiad Natalii Niemen, córki Czesława Niemena, poświęcony ojcu [online], Onet.pl, 14 stycznia 2011, s. 4 [dostęp 2011-01-17] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-12] .
- ↑ a b Kronika. Kalendarz warszawski styczeń-marzec 2004. „Kronika Warszawy”. 2 (121), s. 101, 2004.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Czesław Niemen, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19] .
- ↑ Ewelina Rajchel , Farida: Serce i spontaniczność [online], kulturaonline.pl, 16 stycznia 2012 [dostęp 2016-10-10] [zarchiwizowane z adresu 2012-06-27] .
- ↑ Niemen był moją miłością – rozmowa z Faridą, włoską piosenkarką. gloswielkopolski.pl, 2014-01-15. [dostęp 2016-10-10]. (pol.).
- ↑ Wdowa po Niemenie zapomniała o jego testamencie?. Fakt.pl, 2012-12-13. [dostęp 2013-07-05]. (pol.).
- ↑ Wydano piracką płytę Niemena [online], Onet.pl, 5 lipca 2013 [dostęp 2013-07-05] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-08] .
- ↑ Urszula Kasprzak , Ewa Anna Baryłkiewicz , Urszula, Grupa Wydawnicza Foksal, 2022, s. 45, ISBN 978-83-280-9679-0 .
- ↑ FilmPolski.pl [online], FilmPolski [dostęp 2019-08-17] (pol.).
- ↑ FilmPolski.pl [online], FilmPolski [dostęp 2019-08-23] (pol.).
- ↑ FilmPolski.pl [online], FilmPolski [dostęp 2019-08-23] (pol.).
- ↑ FilmPolski.pl [online], FilmPolski [dostęp 2019-08-17] (pol.).
- ↑ FilmPolski.pl [online], FilmPolski [dostęp 2019-08-23] (pol.).
- ↑ FilmPolski.pl [online], FilmPolski [dostęp 2019-08-23] (pol.).
- ↑ Uroczyste nadanie imienia... [online], Publiczne Gimnazjum nr 2 w Strzelcach Opolskich [zarchiwizowane z adresu 2012-05-05] .
- ↑ a b Publiczne Gimnazjum Nr 3 im. Cz. Niemena.
- ↑ Odsłonięcie „Ławeczki Czesława Niemena” [online], Starostwo Powiatowe w Świebodzine, 22 czerwca 2009 [zarchiwizowane z adresu 2009-06-26] .
- ↑ Dziwny jest ten świat... [online], NBPortal.pl, 16 czerwca 2009 [zarchiwizowane z adresu 2009-08-26] .
- ↑ Czesław Niemen na monetach NBP [online], NBPnews.pl, 18 czerwca 2009 [dostęp 2009-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2009-06-21] .
- ↑ Przeboje Niemena na festiwalu w Sopocie [online], Wyborcza.pl, 4 sierpnia 2004 [dostęp 2009-08-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-11-08] .
- ↑ 46. Międzynarodowy Sopot Festival: artyści wspominają Niemena [online], Onet.pl, 23 sierpnia 2009 [dostęp 2009-08-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-08-26] .
- ↑ Wystawa Niemen w Ney Gallery&Prints [online], O.pl Polski Portal Kultury, 27 marca 2015 [dostęp 2017-06-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-12] .
- ↑ Wyborcza.pl [online], poznan.wyborcza.pl [dostęp 2022-06-08] .
- ↑ BIP Warszawa – oficjalny portal stolicy Polski [online], bip.warszawa.pl [dostęp 2017-03-18] (pol.).
- ↑ Agata Siniarska , Złoty artKciuk dla Czesława Niemena [online], Radio Victoria, 30 września 2019 [dostęp 2022-10-04] (pol.).
- ↑ a b c d http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=466&lang=
http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=260&lang=
http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=186&lang=
http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=190&lang=
http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=423&lang=
http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=502&lang=
http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=187&lang=
http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=194&lang=
http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=186&lang=
http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=59&lang=
http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=704&lang=
http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=1125&lang=. - ↑ „Dziwny jest ten świat” – Czesław Niemen [online], Wirtualna Polska [dostęp 2020-07-08] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-08] .
- ↑ a b c d e f OLiS – oficjalna lista sprzedaży: Albumy (29.09.2023–05.10.2023). olis.pl. [dostęp 2023-10-12]. (pol.).
- ↑ 45 lat Złotej Płyty w Polsce: Czesław Niemen „Dziwny jest ten świat” [online], Onet.pl, 19 grudnia 2013 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-24] .
- ↑ „Sukces” – Czesław Niemen [online], Wirtualna Polska [dostęp 2020-07-08] [zarchiwizowane z adresu 2011-03-01] .
- ↑ „Czy mnie jeszcze pamiętasz?” – Czesław Niemen [online], Wirtualna Polska [dostęp 2020-07-08] [zarchiwizowane z adresu 2009-11-17] .
- ↑ „Enigmatic” – Czesław Niemen [online], Wirtualna Polska [dostęp 2020-07-08] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-08] .
- ↑ „Niemen – «Czerwony Album»” – Czesław Niemen [online], Wirtualna Polska [dostęp 2020-07-08] [zarchiwizowane z adresu 2014-12-01] .
- ↑ „Terra Deflorata” – Czesław Niemen [online], Wirtualna Polska [dostęp 2020-07-08] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-17] .
- ↑ „spodchmurykapelusza” – Czesław Niemen [online], Wirtualna Polska [dostęp 2020-07-08] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-17] .
- ↑ 41 Potencjometrów Pana Jana [online], empik.com [zarchiwizowane z adresu 2014-09-08] .
- ↑ Czesław Niemen – „Kattorna/Pamflet na ludzkość” [online], Onet.pl [zarchiwizowane z adresu 2014-09-08] .
- ↑ Platynowe płyty CD przyznane w 2004 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-10-27] .
- ↑ Złote płyty CD przyznane w 2004 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-10-27] .
- ↑ Empik zaprasza na spotkanie z Małgorzatą Niemen w ramach promocji płyty „Spiżowy krzyk” [online], Lubelski Serwis Informacyjny, wrzesień 2008 [zarchiwizowane z adresu 2014-09-08] .
- ↑ Nasz Niemen (książka + 2CD), – Firma Księgarska Olesiejuk Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A [online], olesiejuk.pl [dostęp 2021-05-31] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-08] (ang.).
- ↑ Platynowe płyty CD przyznane w 2009 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-10-27] .
- ↑ Zpav – OLIS.
- ↑ Platynowe płyty CD przyznane w 2012 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-10-27] .
- ↑ Niemen mniej znany [online], natalianiemen.pl [dostęp 2018-02-19] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-19] .
- ↑ Krzysztof Zalewski wydaje płytę z piosenkami Niemena. Posłuchaj pierwszego singla [online], Onet.pl, 11 grudnia 2017 [dostęp 2018-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-24] .
Bibliografia
- Pęczak Mirosław, Niemen, którego nie ma, „Polityka”, 2014, nr 3, s. 3.
Linki zewnętrzne
- Nieoficjalne forum poświęcone artyście
- Dyskografia
- Niemen w bazie Archiwum Polskiego Rocka
- Teksty piosenek Czesława Niemena. poema.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-13)].
- Czesław Niemen na Progarchives
- Strona Muzeum Niemena w Starych Wasiliszkach. niemen-muzey.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-23)].
- Czesław Niemen na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- „Nadal dziwny jest ten świat” – z Czesławem Niemenem rozmawia Stanisław Błaszczyna (wywiad przeprowadzony w 1991 r. w Chicago)
- Czesław Niemen w kronice PKF w bazie Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
- Czesław Niemen
- Polscy wokaliści popowi
- Polscy wokaliści rockowi
- Bigbit
- Polscy tekściarze
- Polscy multiinstrumentaliści
- Polscy keyboardziści rockowi
- Polacy wysiedleni z Kresów Wschodnich 1955–1959
- Polscy wykonawcy poezji śpiewanej i piosenki literackiej
- Polscy kompozytorzy muzyki filmowej
- Polscy kompozytorzy muzyki teatralnej
- Polscy kompozytorzy muzyki rozrywkowej
- Polscy twórcy i wykonawcy muzyki elektronicznej
- Zdobywcy platynowych płyt
- Laureaci Złotych Fryderyków
- Laureaci Sopot Festivalu
- Odznaczeni odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)
- Muzycy związani z Gdańskiem
- Ludzie związani ze Świebodzinem
- Pochowani w katakumbach cmentarza Powązkowskiego w Warszawie
- Urodzeni w 1939
- Zmarli w 2004