Mieczysław Strzelbicki

Mieczysław Strzelbicki

Data i miejsce urodzenia	3 stycznia 1857 Dubiecko
Data i miejsce śmierci	25 września 1922 Dąbrówka Polska
Miejsce spoczynku	Cmentarz Centralny w Sanoku
Zawód, zajęcie	urzędnik
Rodzice	Józef, Celestyna
Małżeństwo	Maria z d. Ścibor-Rylska
Dzieci	Stefania, Janina, Stanisław, Marian
Krewni i powinowaci	Maria Parczewska (szwagierka), Tadeusz Skwarczyński (zięć)
Odznaczenia

Mieczysław Jan Strzelbicki herbu Sas (ur. 3 stycznia 1857 w Dubiecku, zm. 25 września 1922 w Dąbrówce Polskiej) – polski urzędnik, c. k. starosta, radca namiestnictwa, ziemianin.

Mieczysław Jan Strzelbicki urodził się 3 stycznia 1857 w Dubiecku jako syn Józefa i Celestyny z domu Bochniewicz^[1][2]. Wywodził się z rodu Strzelbickich herbu Sas^[3], określanego jako rusko-polski bądź polsko-ruski, w którym często męscy przedstawiciele byli duchownymi w obrządku greckokatolickim, a ich żony pochodziły ze sfer polskiej szlachty wyznania rzymskokatolickiego^[2]. Prawdopodobnie ojciec Mieczysława zerwał z rodową tradycją wchodzenia w greckokatolicki stan duchowny, przeszedł na obrządek rzymskokatolicki i poczuwał się Polakiem^[2].

W okresie zaboru austriackiego w ramach autonomii galicyjskiej wstąpił do c. k. służby cywilnej. Od około 1879 był praktykantem konceptowym przy c. k. Namiestnictwie^[4]. W tej randze od około 1882 był przydzielony do urzędu c. k. starostwa powiatu przemyskiego^[5]. Od około 1885 ponownie pracował w c. k. Namiestnictwia jako praktykant konceptowy^[6], a od około 1889 jako koncepista^[7]. Od około 1890 był komisarzem w urzędzie c. k. starostwa powiatu stryjskiego^[8]. Równolegle ze sprawowaniem tego stanowiska pełnił funkcję komisarza rządowego w Kasie Oszczędności miasta Stryj^[9]. Od około 1894 był komisarzem w urzędzie c. k. starostwa powiatu dobromilskiego^[10], od około 1895 był komisarzem w urzędzie c. k. starostwa powiatu bialskiego^[11], od około 1898 był komisarzem w urzędzie c. k. starostwa powiatu złoczowskiego^[12]. Od około 1899 był sekretarzem namiestnictwa w c. k. Namiestnictwie^[13][14]. W tej randze od około 1900 pełnił stanowisko kierownika urzędu c. k. starostwa powiatu kamioneckiego wobec opróżnienia posady tamtejszego starosty^[15], a od około 1901 był etatowym starostą kamioneckim^[16]. Równolegle ze sprawowaniem tego stanowiska był przewodniczącym c. k. Rady Szkolnej Okręgowej w Kamionce Strumiłowej^[17]. Od początku 1908 sprawował posadę starosty c. k. powiatu nowosądeckiego^[2][18], od około 1909 z tytułem i charakterem rady namiestnictwa^{[19][20][21][22][23][24]}, także podczas I wojny światowej od 1914 do 1918^{[25][26][27][28]}, jednak początkowo (wobec inwazji wojsk nieprzyjacielskich) tymczasowo przebywał na południu Austro-Węgier, po czym powrócił do sprawowania posady w Nowym Sączu^[29]. Równolegle ze sprawowaniem tego stanowiska był przewodniczącym c. k. Rady Szkolnej Okręgowej w Nowym Sączu^[30]. Około roku 1918 został przeniesiony w stan spoczynku^[31][29]. Jako starosta kamionecki i nowosądecki był ceniony za swoje zalety urzędnika^[32]. Tuż po objęciu posady w Nowym Sączu skutecznie uporał się z buntem wśród robotników kolejowych o zabarwieniu socjalistycznym, wskutek czego manifestacja 1-majowa miała spokojny przebieg^[33].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i nastaniu II Rzeczypospolitej w 1921 został powołany na liście znawców z zawodu gospodarstwa wiejskiego dla oszacowania przedmiotów i gruntów, mogących ulec wywłaszczeniu dla kolei żelaznej oraz do wyznaczenia wynagrodzeń za wywłaszczenie praw wodnych^[34].

Mieczysław Strzelbicki ożenił się z Marią Antoniną Józefą z domu Ścibor-Rylską, córką Stanisława i Stefanii z domu Bronikowskiej, pochodzących z ziemi sanockiej^{[35][36][2][37]}. Rodzina Strzelbickich zamieszkiwała w różnych miejscowościach w zależności od miejsca pracy urzędniczej Mieczysława Strzelbickiego, w tym w Kamionce Strumiłowej, gdzie Strzelbiccy posiadali gospodarstwo^[38]. Prócz tego posiadali majątek pod Sanokiem, jako że Józefa Rylska zbyła Dąbrówkę Polską i Dąbrówkę Ruską na rzecz Marii Strzelbickiej, według różnych wersji w 1904^[39] lub w sierpniu 1905^[40][41]. Mieczysław i Maria Strzelbiccy mieli czworo dzieci: córki Stefanię Marię Salomeę (1902-1988, po mężu Skwarczyńska, teoretyk i historyk literatury, teatrolog, profesor zwyczajny), Janinę Mieczysławę Florentynę^[42] (1904-1927^[43], absolwentka studiów filozofii, zmarła na gruźlicę^[44]) oraz synów Stanisława Józefa Franciszka (1906-1938, podporucznik 9 Pułku Strzelców Konnych, zginął podczas manewrów wojskowych w Ceranowie^[45][46]) i Mariana Tadeusza Józefa (1908-1940, inżynier, podporucznik rezerwy Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej^[37][47]). Jego żona Maria zmarła w połowie stycznia 1908, wkrótce po urodzeniu ich syna Mariana (3 stycznia)^[48][49]. Po tym wydarzeniu, nie będąc w stanie dalej przebywać w Kamionce, na własną prośbę został przeniesiony jako starosta do Nowego Sącza (gdzie wówczas w jako jedynym powiecie galicyjskim była opróżniona posada starosty), dokąd rodzina Strzelbickich przeprowadziła się mniej więcej pod koniec marca 1908^[2]. Po śmierci Marii Strzelbickiej dobra w Dąbrówce odziedziczyły jej dzieci jako małoletni spadkobiercy, zaś jej mąż Mieczysław został zarządcą tego majątku^[39]. W marcu 1908 pojawiły się w Sanoku pogłoski, jakoby Strzelbicki zamierzał rozparcelować ziemię pomiędzy chłopów ruskich celem uzyskania potem większej ceny ze sprzedaży całości^[50], czemu sam zainteresowany zaprzeczył^[39]. Wychowaniem czworga osieroconych dzieci Strzelbickich zajęła się siostra cioteczna Marii Strzelbickiej i tym samym szwagierka Mieczysława, Maria Parczewska (1869-1939), który zamieszkała z nimi^[38]. W 1911 właścicielami tabularnymi Dąbrówki Polskiej byli St. I. i St. Strzelbiccy, którzy posiadali 124 ha^[51]. Około 1911, po przebyciu ciężkiej choroby, w ramach rekonwalescencji został skierowany przez lekarzy na południe Euripy, gdzie udał się z czworgiem dzieci oraz M. Parczewską (odwiedzili wówczas Wiedeń, Wenecję, Genuę, Cannes, Niceę)^[52]. W maju oraz na przełomie września/października 1911 Strzelbicki przebywał w sanatorium w Krynicy-Zdroju^[53][54].

Przed 1914 Mieczysław Strzelbicki był członkiem oddziału C. K. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego w Sanoku^[55]. Po wybuchu I wojny światowej w 1914, w obliczu zbliżania się wojsk nieprzyjacielskich ewakuował dzieci z Nowego Sącza na teren Austrii, wpierw do Bad Ischl, a wiosną 1915 do Gmunden^[29]. Później w trakcie wojny rodzina powróciła do Nowego Sącza i Strzelbicki nadal sprawował urząd starosty powiatu nowosądeckiego^[29].

Po jego przejściu na emeryturę w 1918 osiadł wraz z rodziną osiadła na stałe w Dąbrówce Polskiej pod Sanokiem, zamieszkując w tamtejszym dworze^[56]. Strzelbicki dokonał ponownie prac renowacyjnych dworu po zniszczeniach wojennych^[57]. Majątek w Dąbrówce Polskiej – poza dworem i ogrodem – wynajął, celem uzyskania zysku^[57]. Zajmował się gospodarowaniem na ziemi, zyskując szacunek okolicznej ludności zajmującej się rolnictwem^[32]. Został obdarzony funkcją przewodniczącego okręgowego Towarzystwa Gospodarskiego^[32]. Do końca życia figurował jako właściciel ziemski^[58]. Od roku szkolnego 1918/1919 cała czwórka jego dzieci kształciła w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku i wszyscy z nich zostali absolwentami tej szkoły^[59][57][37].

We wspomnieniach swojej córki Stefanii, Mieczysław Strzelbicki był określany jako pozytywista, niezbyt religijny, politycznie ukierunkowany w stronę obozu demokratycznego, z sympatiami dla socjalistów oraz stanu robotniczego^[2]. Pasjonował się sztuką, w tym malarstwem, zarówno w Nowym Sączu jak i w Dąbrówce Polskiej, posiadał spore zbiory obrazów, abonował wydawnictwa branżowe w tym zakresie^[60]. Przed 1914 dokonał renowacji dworu, w tym pochodzących nawet sprzed XVIII mebli, jednak zarówno obiekty dworskie, jak i obrazy i meble uległy zniszczeniu podczas I wojny światowej^[61]. Podobnie w tym czasie stracił wyposażenie swojego mieszkania w Nowym Sączu, kiedy był zmuszony opuścić to miasto^[62]. Przyjacielem rodziny Strzelbickich był prof. Józef Mehoffer, który w 1934 spędzał w majątku wypoczynek^[63].

5 sierpnia 1922 jego córka Stefania poślubiła kapitana Wojska Polskiego, Tadeusza Skwarczyńskiego^[36]. Niedługo potem Mieczysław Strzelbicki zmarł 25 września 1922 w Dąbrówce Polskiej^[35][64]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku 27 września 1922^[65][66]. Trumnę z jego ciałem nieśli podlegający mu dąbrowieccy włościanie^[32].

austro-węgierskie

• Odznaka Honorowa Czerwonego Krzyża II klasy z dekoracją wojenną (1917, za zasługi dla Stowarzyszenia „Czerwonego Krzyża” podczas wojny)^[67]
• Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych^[14][22][23].
• Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych^[22][23]

• Stefania Skwarczyńska. U źródeł autobiografii naukowej. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”. Tom 32, nr 2, s. 279-291, 32/2 (1987).