Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]

Przejdź do zawartości

jeden

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
jedna (1.1) sowa
numer jeden (2.1)
wymowa:
IPA[ˈjɛdɛ̃n], AS[i ̯edẽn], zjawiska fonetyczne: nazal., ?/i
podział przy przenoszeniu wyrazu: je•den[1]
znaczenia:

liczebnik główny

(1.1) liczba 1

rzeczownik, rodzaj nijaki

(2.1) cyfra 1

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

(3.1) pot. kieliszek wódki

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(4.1) lekcew. osoba

zaimek przymiotny

(5.1) sam, pojedynczy, bez nikogo/niczego innego
(5.2) jednaki, jednakowy
(5.3) pierwszy, rozpoczynający coś
(5.4) tworzący całość
(5.5) jakiś, któryś

zaimek rzeczowny

(6.1) któryś (z większej grupy)
odmiana:
(1.1)
(2.1) nieodm., blm,
(3.1)
(4.1)
(5.1-5, 6.1)
przykłady:
(1.1) Jeden plus dwa równa się trzy.
(1.1) W całym bloku tylko jeden mieszkaniec ma telefon.
(2.1) Jeden-dwa to pięć w systemie trójkowym.
(2.1) Dziesięć jest zapisywane jako jeden-zero.
(3.1) A teraz idziemy na jednego[2].
(4.1) Coś ty za jeden?[3]
(5.1) On jeden wytrwał do końca.
(5.1) Jam jest jeden winowajca // karz jednego, jam jest zdrajca[4].
(5.2) Ta czy tamta, jedna cholera.
(5.3) Jeden, drugi, trzeci szew. To było wprost nie do uwierzenia, że te ogromne ręce zdolne do takiej precyzji[5].
(5.4) Duch polski jest jeden, cały, organiczny, nie podzielony w sobie[6].
(5.5) Jeden gość powiedział mi, że tam nie warto iść.
(6.1) Jeden z nich mnie uderzył!
(6.1) Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego.
(6.1) Jeden by wszystkimi rządzić, jeden by wszystkie odnaleźć, jeden by wszystkie zgromadzić, i w ciemności związać[7].
składnia:
kolokacje:
(2.1) jeden jedyny
(5.2) wszystko jednojeden i ten samjedno i to samo
synonimy:
(2.1) jedynka
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. jedyne n, jedynka ż, jedynak mos, jedynaczka ż, jedność ż, jednostka ż, jedynkowicz mos, jednakowość ż, pojedynek mrz, jednia ż, jedno n
przym. jedyny, pojedynczy
przysł. jednako, jednakowo, pojedynczo
partyk. jedynie, jedno
zaim. jedno
związki frazeologiczne:
co dwie głowy, to nie jednaczytać jednym tchemjak jeden mążjechać na jednym wózkujeden diabełjeden ma w głowie, drugi ma w rękachjeden piesjedna owca parszywa całe stado zarazi na jednej nodzena jedno kopytostawiać wszystko na jedną kartęsłuchać jednym uchem, a drugim wypuszczać
etymologia:
uwagi:
(1.1) w złożeniach „dwadzieścia jeden” itp. nieodm.
(1.1) licz. porządkowy: pierwszy
Początkowo wyraz jeden był tylko zaimkiem[8]
zobacz też: dwatrzyczterypięćsześćsiedemosiemdziewięćdziesięć
por. raz • razowy • jedynka • jedność • jedyneczka • pojedynczy • jednoraki • solo • solista
tłumaczenia:
źródła:
  1. Hasło „jeden” w: Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny, red. Jerzy Podracki, Horyzont, Warszawa 2001, ISBN 83-7311-161-1, s. 400.
  2. M. Zarębina, K. Gąsiorek, Świat wartości w języku studentów krakowskich przełomu wieków. Teksty z lat 1996-2002 z AGH, ASP, UJ, WSP, AE, AR, AM, AWF, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2005.
  3. Ant-Man i Osa: Kwantomania - zwiastun #2
  4. A. Morgenbesser: Dumy bukowińskie
  5. Tadeusz Dołęga-Mostowicz: Znachor, wyd. SAGA Egmont, 2023, ISBN 9788726235388, 8726235382, str. 2
  6. Mieczyslaw Paszkowski : Pisma, wyd. Gubrynowicz i Schmidt, 1875, str. 155
  7. J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, tłum. Maria Skibniewska, inskrypcja na Jedynym Pierścieniu
  8. Jan Miodek, Jest 500 milionów, 3 miliony korzystały, „Polski w Niemczech. Pismo Federalnego Związku Nauczycieli Języka Polskiego” nr 6/2018, s. 106.
wymowa:
IPA/ˈjeden/
?/i ?/i
znaczenia:

liczebnik główny

(1.1) jeden
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. jednička ż
związki frazeologiczne:
být spolu na jedné lodi
etymologia:
uwagi:
zobacz też: Indeks:Czeski - Liczebniki
źródła:
wymowa:
IPA/ˈjɛdɛn/
znaczenia:

liczebnik główny

(1.1) jeden (nazwa liczby 1)[1]
(1.2) jeden, pewien, niejaki, jakiś
odmiana:
przykłady:
(1.1) Jeden ë jeden dwa.Jeden i jeden to dwa.
(1.2) Jednégò dnia.Pewnego dnia.
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.1) rôz
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
licz. porz. pierszi
licz. gł. jednôsce
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
zobacz też: Indeks:Kaszubski - Liczebniki
(1.1) zobacz też: jedendwatrzëszterëpiãcszescsétmëòsmëdzewiãcdzesãc
źródła:
  1. Roman Drzeżdżon, Grzegorz J. Schramke, Słowniczek polsko-kaszubski, Region, Gdynia 2003-2012, ISBN 978-83-7591-191-6.
wymowa:
?/i
znaczenia:

zaimek

(1.1) zob. jeder
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:
wymowa:
IPA/ˈjeden/
znaczenia:

liczebnik główny

(1.1) jeden
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. jednotka ż
związki frazeologiczne:
postaviť všetko na jednu kartu
etymologia:
uwagi:
zobacz też: Indeks:Słowacki - Liczebniki
źródła: