jeden
Wygląd
jeden (język polski)
[edytuj]- wymowa:
- IPA: [ˈjɛdɛ̃n], AS: [i ̯edẽn], zjawiska fonetyczne: nazal.,
- podział przy przenoszeniu wyrazu: je•den[1]
- znaczenia:
liczebnik główny
rzeczownik, rodzaj nijaki
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
zaimek przymiotny
- (5.1) sam, pojedynczy, bez nikogo/niczego innego
- (5.2) jednaki, jednakowy
- (5.3) pierwszy, rozpoczynający coś
- (5.4) tworzący całość
- (5.5) jakiś, któryś
zaimek rzeczowny
- odmiana:
- (1.1)
- (2.1) nieodm., blm,
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik jeden jeden dopełniacz jeden jeden celownik jeden jeden biernik jeden jeden narzędnik jeden jeden miejscownik jeden jeden wołacz jeden jeden - (3.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik jeden jedne dopełniacz jednego jednych celownik jednemu jednym biernik jednego jedne narzędnik jednym jednymi miejscownik jednym jednych wołacz jeden jedne - (4.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik jeden jedni dopełniacz jednego jednych celownik jednemu jednym biernik jednego jednych narzędnik jednym jednymi miejscownik jednym jednych wołacz jeden jedni depr. M. i W. lm: (te) jedne - (5.1-5, 6.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mos/mzw mrz ż n mos nmos mianownik jeden jedna jedno jedni jedne dopełniacz jednego jednej jednego jednych celownik jednemu jednej jednemu jednym biernik jednego jeden jedną jedno jednych jedne narzędnik jednym jedną jednym jednymi miejscownik jednym jednej jednym jednych wołacz jeden jedna jedno jedni jedne
- przykłady:
- (1.1) Jeden plus dwa równa się trzy.
- (1.1) W całym bloku tylko jeden mieszkaniec ma telefon.
- (2.1) Jeden-dwa to pięć w systemie trójkowym.
- (2.1) Dziesięć jest zapisywane jako jeden-zero.
- (3.1) A teraz idziemy na jednego[2].
- (4.1) Coś ty za jeden?[3]
- (5.1) On jeden wytrwał do końca.
- (5.1) Jam jest jeden winowajca // karz jednego, jam jest zdrajca[4].
- (5.2) Ta czy tamta, jedna cholera.
- (5.3) Jeden, drugi, trzeci szew. To było wprost nie do uwierzenia, że te ogromne ręce zdolne są do takiej precyzji[5].
- (5.4) Duch polski jest jeden, cały, organiczny, nie podzielony w sobie[6].
- (5.5) Jeden gość powiedział mi, że tam nie warto iść.
- (6.1) Jeden z nich mnie uderzył!
- (6.1) Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego.
- (6.1) Jeden by wszystkimi rządzić, jeden by wszystkie odnaleźć, jeden by wszystkie zgromadzić, i w ciemności związać[7].
- składnia:
- kolokacje:
- (2.1) jeden jedyny
- (5.2) wszystko jedno • jeden i ten sam • jedno i to samo
- synonimy:
- (2.1) jedynka
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. jedyne n, jedynka ż, jedynak mos, jedynaczka ż, jedność ż, jednostka ż, jedynkowicz mos, jednakowość ż, pojedynek mrz, jednia ż, jedno n
- przym. jedyny, pojedynczy
- przysł. jednako, jednakowo, pojedynczo
- partyk. jedynie, jedno
- zaim. jedno
- związki frazeologiczne:
- co dwie głowy, to nie jedna • czytać jednym tchem • jak jeden mąż • jechać na jednym wózku • jeden diabeł • jeden ma w głowie, drugi ma w rękach • jeden pies • jedna owca parszywa całe stado zarazi na jednej nodze • na jedno kopyto • stawiać wszystko na jedną kartę • słuchać jednym uchem, a drugim wypuszczać
- etymologia:
- uwagi:
- (1.1) w złożeniach „dwadzieścia jeden” itp. nieodm.
- (1.1) licz. porządkowy: pierwszy
- Początkowo wyraz jeden był tylko zaimkiem[8]
- zobacz też: dwa • trzy • cztery • pięć • sześć • siedem • osiem • dziewięć • dziesięć
- por. raz • razowy • jedynka • jedność • jedyneczka • pojedynczy • jednoraki • solo • solista
- tłumaczenia:
- abazyński: (1.1) закӏы (zaḳy)
- abchaski: (1.1) акы (aky), аӡәы (aʒ°y)
- abenaki: (1.1) pazekw
- achwaski: (1.1) чебе (čebe)
- aczoli: (1.1) acel
- adygejski: (1.1) зы (zə)
- afrykanerski: (1.1) een
- ajmara: (1.1) maya
- ajnoski: (1.1) シネ (shine)
- akadyjski: (1.1) 𒁹 (ištēn)
- albański: (1.1) një, ni, gegijski nji
- alemański: (1.1) alzacki eins, aas, oas
- algonkiński: (1.1) pejig
- amharski: (1.1) አንድ (ʾänd)
- amis: (1.1) cecay
- andyjski: (1.1) себ (seb)
- angielski: (1.1) one; (2.1) one; (6.1) one
- antylski: (1.1) martynicki yonn
- arabski: (1.1) وَاحِد (wāḥid)
- aramejski: (1.1) hebrajski (judeo-babiloński) חד / syryjski ܚܕ (ḥad)
- arapaho: (1.1) ceesey
- arczyński: (1.1) ос (os)
- arikara: (1.1) áxkux
- arumuński: (1.1) unu
- asamski: (1.1) এক (ek)
- asturyjski: (1.1) un
- awarski: (1.1) цо (co)
- awestyjski: (1.1) 𐬀𐬉𐬬𐬀 (aēva)
- azerski: (1.1) bir / południowy بیر
- bagulalski: (1.1) цеб (ceb)
- balijski: (1.1) ᬲᬶᬓᬶ
- bambara: (1.1) kélen
- baskijski: (1.1) bat
- baszkirski: (1.1) бер (ber)
- bawarski: (1.1) oas, oans, ans
- bengalski: (1.1) এক (ēk)
- bhodźpuri: (1.1) एगो
- białoruski: (1.1) адзі́н (adzin)
- birmański: (1.1) တစ် (tac)
- bonański: (1.1) nege
- bośniacki: (1.1) jedan
- botlichyjski: (1.1) цеб (ceb)
- bretoński: (1.1) unan
- brithenig: (1.1) yn
- bułgarski: (1.1) еди́н (edin), едно́ (edno)
- buriacki: (1.1) нэгэн (negen)
- cebuano: (1.1) usa
- cerkiewnosłowiański: (1.1) единъ (edinŭ), едьнъ (edĭnŭ)
- chakaski: (1.1) пір (pír)
- chaladzki: (1.1) bî
- chiński standardowy: (1.1) 一 (yī); (5.1) 个 (gè), 一 (yī); (5.5) 个 (gè), 一 (yī); (6.1) 个 (gè)
- chorasański: (1.1) بیر (bir)
- chorwacki: (1.1) jèdan
- czagatajski: (1.1) بیر (bir)
- czamalalski: (1.1) себ (seb)
- czamorro: (1.1) uno, daw. håcha, maisa, hachiyai, takhachun
- czeczeński: (1.1) цхьаъ (cḥaʾ)
- czeski: (1.1) jeden
- czułymski: (1.1) пир (pir)
- czuwaski: (1.1) пӗрре (pĕrre), пӗр (pĕr)
- dagurski: (1.1) nyk
- dolnołużycki: (1.1) jaden
- dołgański: (1.1) биир (biir)
- dothraki: (1.1) at
- duński: (1.1) en, et
- dżurdżeński: (1.1) (әmu)
- elfdalski: (1.1) ien
- esperanto: (1.1) unu; (2.1) unuo; (6.1) unu
- estoński: (1.1) üks; (5.1) üks
- ewenkijski: (1.1) умун / умӯн (umūn), умӯкэ̄н (umūkė̄n)
- eweński: (1.1) өмэн (ömėn)
- farerski: (1.1) ein
- fenicki: (1.1) 𐤀𐤇𐤃 (ʼiḥad)
- fidżyjski: (1.1) dua
- fiński: (1.1) yksi
- francuski: (1.1) un; (5.1) seul
- friulski: (1.1) un
- fryzyjski saterlandzki: (1.1) aan, een
- górnołużycki: (1.1) jedyn
- gyyz: (1.1) አሐዱ (ʾäḥädu)
- hausa: (1.1) ɗaya
- hawajski: (1.1) kahi
- hebrajski: (1.1) אֶחָד (ékhad) m, אַחַת (ákhat) ż
- hiligaynon: (1.1) isa
- hindi: (1.1) एक (ek)
- hiszpański: (1.1) uno, un; (5.1) solo
- ido: (1.1) un
- iliski: (1.1) bir
- ilokano: (1.1) maysa
- inari: (1.1) ohtâ
- indonezyjski: (1.1) satu
- interlingua: (1.1) un
- irlandzki: (6.1) duine m
- islandzki: (1.1) einn
- jaćwieski: (1.1) ans
- jagnobijski: (1.1) ӣ (ī)
- jakucki: (1.1) биир
- japoński: (1.1) 一つ (ひとつ hitotsu), 一 (いち ichi)
- jawajski: (1.1) siji / ꦱꦶꦗꦶ
- jidysz: (1.1) איינס
- jugorusiński: (1.1) єден
- kabardyjski: (1.1) зы (zy)
- kabylski: (1.1) amdan
- kałmucki: (1.1) негн (negn)
- kannada: (1.1) ಒಂದು (oṃdu)
- karaczajsko-bałkarski: (1.1) бир (bir)
- karagaski: (1.1) бірәә (bīrää), брәә (brää)
- karakałpacki: (1.1) bir / бир
- karatajski: (1.1) цеб (ceb)
- karpatorusiński: (1.1) єде́н (jeden)
- kaszkajski: (1.1) بیر (bīr)
- kaszmirski: (1.1) अख (akh)
- kaszubski: (1.1) jeden
- kataloński: (1.1) u, un
- kazachski: (1.1) бір
- keczua: (1.1) huk
- khmerski: (1.1) មួយ (muoy)
- khowarski: (1.1) ای (i)
- kirgiski: (1.1) бир / بئر / bir
- kiribati: (1.1) teuana
- klingoński: (1.1) / wa'
- konkani: (1.1) एक / ek / ಏಕ್ / ഏക് / ایک
- koptyjski: (1.1) bohairski ⲟⲩⲁⲓ (ouai), saidzki ⲟⲩⲁ (oua)
- koreański: (1.1) 하나, 일
- kotava: (1.1) tanoy
- kri: (1.1) peyak
- krymskotatarski: (1.1) bir / бир
- lazyjski: (1.1) არ (ar), ართი (arti)
- lezgiński: (1.1) сад (sad)
- lingala: (1.1) moko
- Lingua Franca Nova: (1.1) un / ун
- litewski: (1.1) víenas
- liwski: (1.1) ikš
- lojban: (1.1) pa
- luksemburski: (1.1) eent
- łaciński: (1.1) ūnus
- łatgalski: (1.1) vīns
- łotewski: (1.1) viens
- macedoński: (1.1) еден (eden)
- maithili: (1.1) एक (ek)
- malajski: (1.1) satu
- malgaski: (1.1) isa
- maltański: (1.1) wieħed
- mandżurski: (1.1) ᡝᠮᡠ (emu)
- manx: (1.1) un
- maoryski: (1.1) tahi
- marathi: (1.1) एक (ek)
- marszalski: (1.1) juon
- mazanderański: (1.1) یک (yak)
- megrelski: (1.1) ართი (arti)
- międzysłowiański: (1.1) jedin / једин
- mikmak: (1.1) newt
- minangkabau: (1.1) ciek, reg. satu
- mogolski: (1.1) nikah
- mongolski: (1.1) нэг (neg)
- mongolski klasyczny: (1.1) ᠨᠢᠭᠡᠨ (nigen)
- mongorski: (1.1) nige
- nanajski: (1.1) эмун (ėmun)
- nauruański: (1.1) aiquen
- ndyuka: (1.1) wan
- negidalski: (1.1) өмөн (ömön)
- neo: (1.1) un
- nepalski: (1.1) एक (ek)
- niderlandzki: (1.1) één
- niemiecki: (1.1) eins; (2.1) Eins ż; (5.1) allein(e)
- niue: (1.1) taha
- norweski (bokmål): (1.1) en
- norweski (nynorsk): (1.1) ein
- novial: (1.1) un
- nowogrecki: (1.1) ένας; (2.1) ένα n; (5.1) ένας; (5.2) ένας
- nowopruski: (1.1) aīns
- occidental: (1.1) un
- ormiański: (1.1) մեկ (mek)
- orocki: (1.1) umun
- oroczański: (1.1) омо (omo), омон (omon)
- orokański: (1.1) ге̄да (gēda), гӣда (gīda)
- osmański: (1.1) بر (bir)
- palauski: (1.1) tang
- pali: (1.1) eka
- pendżabski: (1.1) ਇੱਕ (ikk)
- perski: (1.1) یک (yek)
- pingelapski: (1.1) eu
- polski język migowy: (w zapisie SignWriting)
- połabski: (1.1) jadån
- południowoałtajski: (1.1) бир (bir)
- południowomarkiski: (1.1) tahi
- pontyjski: (1.1) εις
- portugalski: (5.1) só, sozinho
- północnoałtajski: (1.1) пир (pir)
- północnolapoński: (1.1) okta
- prakryt magadhi: (1.1) 𑀏𑀓𑁆𑀓 (ekka)
- prakryt śauraseni: (1.1) 𑀏𑀓𑁆𑀓 (ekka)
- puluwat: (1.1) eew
- quenya: (1.1) minë
- rapanui: (1.1) tahi
- romániço: (1.1) un
- rosyjski: (1.1) оди́н
- rumuński: (1.1) unu; (2.1) unu; (5.1) fiecare
- ruski: (1.1) одинъ
- salarski: (1.1) bir
- samoański: (1.1) tasi
- sanskryt: (1.1) एक (éka)
- santyjski: (1.1) niy, nie
- serbski: (1.1) јѐдан (jedan)
- siksika: (1.1) ni't
- sindarin: (1.1) min
- słowacki: (1.1) jeden
- słoweński: (1.1) êna
- słowiński: (1.1) jȧ̃dĕn
- somalijski: (1.1) kow
- staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) ѥдьнъ (jedĭnŭ), ѥдинъ (jedinŭ)
- staroczeski: (1.1) jeden
- staroegipski: (1.1) wꜥ
- starofryzyjski: (1.1) ēn
- staroirlandzki: (1.1) óen
- staroormiański: (1.1) մի (mi)
- staropruski: (1.1) ains
- staroruski: (1.1) единъ / одинъ
- starosłowacki: (1.1) jeden / jedon
- susu: (1.1) keren
- swański: (1.1) ეშხუ (ešȟu)
- sybeński: (1.1) ᡝᠮᡴᡝᠨ / емкен (emken)
- sycylijski: (1.1) unu
- syngaleski: (1.1) එක (eka)
- szauniski: (1.1) nekoti
- szkocki: (1.1) ae, ane
- szorski: (1.1) пир (pir)
- szwedzki: (1.1) en
- tagalski: (1.1) isa
- tahitański: (1.1) hō'ē
- talossański: (1.1) viens
- tatarski: (1.1) ber / бер / بېر
- tetum: (1.1) ida
- tigre: (1.1) ዎሮት (worot) m, ሐቴ (ḥäte) ż
- tigrinia: (1.1) ሓደ (ḥadä) m, ሓንቲ (ḥanti) ż
- tindyjski: (1.1) цеб (ceb)
- tobati: (1.1) tei
- toki pona: (1.1) wan
- tonga: (1.1) taha
- turecki: (1.1) bir
- turkmeński: (1.1) bir / бир
- tuvalu: (1.1) tasi
- twi: (1.1) biakõ
- tybetański: (1.1) གཅིག་ (gcig)
- ubychski: (1.1) za
- udehejski: (1.1) омо (omo)
- ugarycki: (1.1) 𐎀𐎈𐎄 (ʾaḥadu)
- ujgurski: (1.1) بىر / bir / бир
- ukraiński: (1.1) один (odyn)
- ulczyjski: (1.1) уму (umu)
- urdu: (1.1) ایک (ek)
- urumski: (1.1) бир / βιρ (bir)
- uzbecki: (1.1) bir / бир / بىر
- vedda: (1.1) එකම / எகம (ekama), එකමය් / எகமய் (ekamay)
- volapük: (1.1) bal
- walijski: (1.1) un
- wenedyk: (1.1) wyn
- wepski: (1.1) üks'
- węgierski: (1.1) egy
- wilamowski: (1.1) an, aes; (2.1) an; (5.1) ałan
- włoski: (1.1) uno, una
- wolof: (1.1) benn
- yurok: (1.1) kolin / koleen
- zachodniojugurski: (1.1) bır / pır
- zapotecki aloapamski: (1.1) ttubi
- zazaki: (1.1) jew, jû
- zelandzki: (1.1) eên
- zulu: (1.1) kunye
- żmudzki: (1.1) vėins
- źródła:
- ↑ Hasło „jeden” w: Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny, red. Jerzy Podracki, Horyzont, Warszawa 2001, ISBN 83-7311-161-1, s. 400.
- ↑ M. Zarębina, K. Gąsiorek, Świat wartości w języku studentów krakowskich przełomu wieków. Teksty z lat 1996-2002 z AGH, ASP, UJ, WSP, AE, AR, AM, AWF, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2005.
- ↑ Ant-Man i Osa: Kwantomania - zwiastun #2
- ↑ A. Morgenbesser: Dumy bukowińskie
- ↑ Tadeusz Dołęga-Mostowicz: Znachor, wyd. SAGA Egmont, 2023, ISBN 9788726235388, 8726235382, str. 2
- ↑ Mieczyslaw Paszkowski : Pisma, wyd. Gubrynowicz i Schmidt, 1875, str. 155
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, tłum. Maria Skibniewska, inskrypcja na Jedynym Pierścieniu
- ↑ Jan Miodek, Jest 500 milionów, 3 miliony korzystały, „Polski w Niemczech. Pismo Federalnego Związku Nauczycieli Języka Polskiego” nr 6/2018, s. 106.
jeden (język czeski)
[edytuj]- znaczenia:
liczebnik główny
- (1.1) jeden
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- být spolu na jedné lodi
- etymologia:
- uwagi:
- zobacz też: Indeks:Czeski - Liczebniki
- źródła:
jeden (język kaszubski)
[edytuj]- wymowa:
- IPA: /ˈjɛdɛn/
- znaczenia:
liczebnik główny
- składnia:
- synonimy:
- (1.1) rôz
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- licz. porz. pierszi
- licz. gł. jednôsce
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- zobacz też: Indeks:Kaszubski - Liczebniki
- (1.1) zobacz też: jeden • dwa • trzë • szterë • piãc • szesc • sétmë • òsmë • dzewiãc • dzesãc
- źródła:
- ↑ Roman Drzeżdżon, Grzegorz J. Schramke, Słowniczek polsko-kaszubski, Region, Gdynia 2003-2012, ISBN 978-83-7591-191-6.
jeden (język niemiecki)
[edytuj]- wymowa:
-
- znaczenia:
zaimek
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
jeden (język słowacki)
[edytuj]- wymowa:
- IPA: /ˈjeden/
- znaczenia:
liczebnik główny
- (1.1) jeden
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- postaviť všetko na jednu kartu
- etymologia:
- uwagi:
- zobacz też: Indeks:Słowacki - Liczebniki
- źródła: