ਕੋਪਨਹਾਗਨ ਵਿਆਖਿਆ

ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ
${\displaystyle {\hat {H}}|\psi (t)\rangle =i\hbar {\frac {\partial }{\partial t}}|\psi (t)\rangle }$ ਸ਼੍ਰੋਡਿੰਜਰ ਇਕੁਏਸ਼ਨ
ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਇਤਿਹਾਸ
ਪਿਛੋਕੜ ਕਲਾਸੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ ਪੁਰਾਣੀ ਕੁਆਂਟਮ ਥਿਊਰੀ ਬ੍ਰਾ-ਕੈੱਟ ਧਾਰਨਾ ਹੈਮਿਲਟੋਨੀਅਨ ਇੰਟ੍ਰਫੇਰੈਂਸ
ਬੁਨਿਆਦਾਂ ਪੂਰਕਤਾ ਡੀਕੋਹਰੰਸ ਇੰਟੈਂਗਲਮੈਂਟ ਐਨਰਜੀ ਲੈਵਲ ਨਾਪ ਗੈਰ-ਸਥਾਨਿਕਤਾ ਕੁਆਂਟਮ ਨੰਬਰ ਅਵਸਥਾ ਸੁਪਤਰਪੁਜੀਸ਼ਨ ਸਮਿੱਟਰੀ ਟੱਨਲਿੰਗ ਅਨਸਰਟਨਟੀ ਵੇਵ ਫੰਕਸ਼ਨ (ਕੋਲੈਪਸ)
ਪ੍ਰਯੋਗ ਅਫਸ਼ਾਰ ਬੈੱਲ ਦੀ ਅਸਮਾਨਤਾ ਡੈਵੀਸਨ–ਜਰਮਰ ਡਬਲ-ਸਲਿਟ ਐਲੀਟਜ੍ਰ–ਵੈਦਮੈਨ ਫ੍ਰੈਂਕ–ਹਰਟਜ਼ ਮੈਕ–ਜ਼ੈਹੰਡਰ ਪੌੱਪਰ ਕੁਆਂਟਮ ਇਰੇਜ਼ਰ (ਡਿਲੇਅਡ-ਚੋਆਇਸ) ਸ਼੍ਰੋਡਿੰਜਰਜ਼ ਕੈਟ ਸਟ੍ਰਲਨ–ਗਰਲੈਚ ਵੀਲਰ ਦੀ ਡਿਲੇਅਡ-ਚੋਆਇਸ
ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀਆਂ ਸੰਖੇਪ ਸਾਰਾਂਸ਼ ਹੇਜ਼ਨਬਰਗ ਪਰਸਪਰ ਕ੍ਰਿਆ ਮੈਟ੍ਰਿਕਸ ਫੇਜ਼ ਸਪੇਸ ਸ਼੍ਰੋਡਿੰਜਰ ਇਤਿਹਾਸਾਂ ਉੱਤੇ ਜੋੜ (ਪਾਥ ਇੰਟਗ੍ਰਲ)
ਸਮੀਕਰਨਾਂ ਡੀਰਾਕ ਕਲੇਇਨ-ਗੌਰਡਨ ਪੌਲੀ ਰੇਡਬ੍ਰਗ ਸ਼੍ਰੋਡਿੰਜਰ
ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ ਸੰਖੇਪ ਸਾਰਾਂਸ਼ ਅਨੁਕੂਲ ਇਤਿਹਾਸ ਕੋਪਨਹਾਗਨ ਡੀ-ਬ੍ਰੋਗਲਾਇ-ਬੋਹਮ ਅਸੈਂਬਲ ਛੁਪੇ ਅਸਥਿਾਂਕ ਕਈ ਸੰਸਾਰ ਵਸਤੂਨਿਸ਼ਠ ਟਕਰਾਓ ਬੇਐਸੀਅਨ ਕੁਆਂਟਮ ਲੌਜਿਕ ਰਿਲੈਸ਼ਨਲ ਸਟੌਕਾਸਟਿਕ ਸਕੇਲ ਰਿਲੇਟੀਵਿਟੀ ਟਰਾਂਜ਼ੈਕਸ਼ਨਲ
ਅਡਵਾਂਸ ਟੌਪਿਕ ਕੁਆਂਟਮ ਕਾਓਸ ਕੁਆਂਟਮ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਡੈੱਨਸਟੀ ਮੈਟ੍ਰਿਕਸ ਕੁਆਂਟਮ ਫੀਲਡ ਥਿਊਰੀ ਫ੍ਰੈਕਸ਼ਨਲ ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਕੁਆਂਟਮ ਸੂਚਨਾ ਵਿਗਿਆਨ ਸਾਪੇਖਿਕ ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਸਕੈਟ੍ਰਿੰਗ ਥਿਊਰੀ ਕੁਆਂਟਮ ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ
ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਹਾਰੋਨੋਵ ਬੈੱਲ ਬਲੈਕੈੱਟ ਵਲੋਚ ਬੋਹਮ ਬੋਹਰ ਬੌਰਨ ਬੋਸ ਡੀ ਬ੍ਰੋਗਲਾਇ ਕੈਂਡਲਿਨ ਕੌਂਪਟਨ ਡੀਰਾਕ ਡੈਵੀਸ਼ਨ ਡੀਬਾਇ ਐਹਰਨਫੈਸਟ ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਐਵਰੈੱਟ ਫੋਕ ਫਰਮੀ ਫੇਨਮੈਨ ਗਲੌਬਰ ਗੁਟਜ਼ਵਿਲਰ ਹੇਜ਼ਨਬਰਗ ਹਿਲਬਰਟ ਜੌਰਡਨ ਕ੍ਰਾਮਰਸ ਪੌਲੀ ਲੈਂਬ ਲਾਨਦਾਓ ਲਾਓਏ ਮੌਜ਼ੀਲੇ ਮਿੱਲੀਕਾਨ ਔੱਨੇਸ ਪਲੈਂਕ ਰਾਬੀ ਰਮਨ ਰਾਇਡਬ੍ਰਗ ਸ਼੍ਰੋਡਿੰਜਰ ਸੋਮੱਰਫੈਲਡ ਵੌਨ ਨਿਊਮਾੱਨ ਵੇਇਲ ਵੀਨ ਵਿਗਨਰ ਜ਼ੀਮਾਨ ਜ਼ੇਲਿੰਗਰ
v t e

ਕੌਪਨਹੀਗਨ ਵਿਆਖਿਆ ਨੀਲ ਬੋਹਰ ਅਤੇ ਵਰਨਰ ਹੇਜ਼ਨਬਰਗ ਦੁਆਰਾ ਫਾਰਮੂਲਾਬੱਧ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਹੈ ਜਦੋਂਕਿ ਕੌਪਨਹੀਗਨ ਨੇ 1927 ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੱਤਾ।ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾਤਰ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੜਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਦੀਆਂ ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਰਹੀ ਹੈ।^[1] ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਜਿਆਦਾ ਹਿੱਸੇ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਮਿਆਰੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਬੋਹਰ ਅਤੇ ਹੇਜ਼ਨਬਰਗ ਨੇ ਮੈਕਸ ਬੌਰਨ ਦੁਆਰਾ ਮੌਲਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਵੇਵ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੀ ਖੋਜਾਤਮਿਕ ਵਿਆਖਿਆ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ। ਕੌਪਨਹੀਗਨ ਵਿਆਖਿਆ “ਆਪਣੀ ਪੁਜੀਸ਼ਨ ਨਾਪੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਣ ਕਿੱਥੇ ਸੀ?” ਵਰਗੇ ਸਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਬੇਅਰਥੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰੱਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਨਾਪ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ, ਹਰੇਕ ਸੰਭਵ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਪ੍ਰੋਬੇਬਿਲਟੀਆਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਅੰਦਾਜ ਵਿੱਚ ਅਵਸਥਾ ਦੇ ਵੇਵ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਕਈ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੰਨਬਿੰਨ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵਨਾ ਚੁੱਕਦੀ ਹੈ। ਵਿਆਖਿਆ ਮੁਤਾਬਿਕ, ਕੁਆਂਟਮ ਸਿਸਟਮ ਪ੍ਰਤਿ ਬਾਹਰੀ, ਕਿਸੇ ਨਿਰੀਖਕ ਜਾਂ ਯੰਤਰ ਦੀ ਪਰਸਪਰ ਕ੍ਰਿਆ ਵੇਵ ਫੰਕਸ਼ਨ ਟੁੱਟਣ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪੌਲ ਡੇਵਿਸ ਅਨੁਸਾਰ, “ਵਾਸਤਵਿਕਤਾ ਨਿਰੀਖਣ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਇਲੈਕਟ੍ਰੌਨ ਵਿੱਚ।”

ਕੌਪਨਹੀਗਨ ਵਿਆਖਿਆ ਮੁਤਾਬਿਕ, ਭੌਤਿਕੀ ਸਿਸਟਮ ਆਮਤੌਰ ਤੇ ਨਾਪੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ ਹੁੰਦੇ, ਅਤੇ ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਸਿਰਫ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੇ ਨਾਪਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੋਬੇਬਿਲਿਟੀਆਂ ਹੀ ਅਨੁਮਨਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨਾਪ ਦਾ ਕਾਰਜ, ਨਾਪ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਦ ਸੰਭਵ ਮੁੱਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਮੁੱਲ ਤੱਕ ਪ੍ਰੋਬੇਬਿਲਿਟੀ ਦੇ ਸੈੱਟ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਹੋਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲੱਛਣ ਨੂੰ ਵੇਵ ਫੰਕਸ਼ਨ ਕੋਲੈਪਸ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕੌਪਨਹੀਗਨ ਵਿਆਖਿਆ ਪ੍ਰਤਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਅਲੋਚਕਾਂ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਅਨਿਰੰਤਰ ਜੰਪਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ਉਂਗਲ ਉਠਾਈ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਨਿਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨਿਰੀਖਣ ਉੱਤੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਖੋਜਾਤਮਿਕ ਤੱਤ, ਕਿਸੇ ਨਿਰੀਖਕ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ, ਕਿਸੇ ਨਾਪ ਯੰਤਰ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕਠਿਨਾਈ ਜਾਂ ਓਸ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕਲਾਸੀਕਲ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦੇਣ ਦੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਜਰੂਰਤ ਦੀ ਕਠਿਨਾਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਤੀਜੇ ਨਾਪੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪ੍ਰਤਿ ਇਤਰਾਜ਼ ਜਤਾਇਆ ਹੈ।

ਕੌਪਨਹੀਗਨ ਵਿਆਖਿਆ ਪ੍ਰਤਿ ਬਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮੈਨੀ-ਵਰਲਡ ਇੰਟ੍ਰਪ੍ਰੈਟੇਸ਼ਨ, ਡੀ-ਬ੍ਰੋਗਲਿ-ਬੋਹਮ (ਪਾਇਲਟ-ਵੇਵ) ਵਿਆਖਿਆ ਅਤੇ ਕੁਆਂਟਮ ਡੀਕੋਹਰੰਸ ਥਿਊਰੀਆਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।

• ਬੋਹਰ-ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਮੁਕਾਬਲੇ
• ਪੰਜਵੀਂ ਸੋਲਵੇਅ ਕਾਨਫੰਰਸ
• ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਦੀਆਂ ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ
• ਕਲਾਸੀਕਲ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਫਿਲਾਸਫੀਕਲ ਵਿਆਖਿਆ
• ਭੌਤਿਕੀ ਔਂਟੌਲੌਜੀ
• ਪੌੱਪਰ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ
• ਡੀ-ਬ੍ਰੋਗਲਿ-ਬੋਹਮ ਥਿਊਰੀ

• G. Weihs et al., Phys. Rev. Lett. 81 (1998) 5039
• M. Rowe et al., Nature 409 (2001) 791.
• J.A. Wheeler & W.H. Zurek (eds), Quantum Theory and Measurement, Princeton University Press 1983
• A. Petersen, Quantum Physics and the Philosophical Tradition, MIT Press 1968
• H. Margeneau, The Nature of Physical Reality, McGraw-Hill 1950
• M. Chown, Forever Quantum, New Scientist No. 2595 (2007) 37.
• T. Schürmann, A Single Particle Uncertainty Relation, Acta Physica Polonica B39 (2008) 587. [1]

• Copenhagen Interpretation (Stanford Encyclopedia of Philosophy)
• Physics FAQ section about Bell's inequality
• The Copenhagen Interpretation of Quantum Mechanics
• Preprint of Afshar Experiment Archived 2004-12-04 at the Wayback Machine.