Notz

La notz es fòrça rica en lipids: en mejana 60 %. Es dons fòrça energetica: 583,3 kcal per 100 g. conten tanben 11 % de protids e 10 % de glucids. Rica en omega-3 (12,5 % dels lipids o 7,5 g sus 100 g de produch), en omega-6 (59 % dels lipids) e en melatonina, provesís tanben de fibras alimentàrias e tanben de vitaminas (subretot vitamina E (23 mg/100 g) o tocoferòl, e vitamina B3, B5 e B6), e de sals minerals (potassi, fosfòr e magnèsi). 30 g de notz contenon 1,1 g a 1,6 g d'omega-3.

Sul plan dietetic e al vejaire dels riscs cardiovascularis, aqueste fruch es interessant que sos lipids son subretot poli-insaturats (71,5 % del total dels lipids sont poli-insaturats, 10,3 % saturats e 18,2 % mono-insaturats) e per son taus en magnèsi e fibras, reconeguts coma essent de factors protectors. La consomacion de notz diminuissent lo taus de colesteròl sanguin, e tanben sa fraccion mai nociva (lo LDL colesteròl)^[2].

En França, existís d'apellacions d'origina per las produccions agricòlas de noses, Pasmens solas doas d'entre elas fan l'objècte d'una preservacion administrativa pel sistèma AOC :

• la notz de Grenòble (AOC dempuèi lo 17 de junh de 1938^[3] a AOP en 1996). Son terridor s'espandís dins los departements de l'Isèra e una partida de la Dròma e de la Savòia;
• la notz del Perigòrd (AOC dempuèi 2002), varietats Corne, franquette, grandjean, Fernor, e marbot, terridor de produccion espandit dins los departements de Dordonha, d'Òlt, de Corrèza e de Charenta.

 

D'entre las autras varietats i a:

• la lara qu'es una varietat mai recenta que buta rapidament,
• la marbot de Corrèza consommada sonque fresca,

Als Estats Units d'America, la principala region productritz es la Califòrnia, amb las varietats Hartley, Chandler, Serr, Vina, Franquette e Howard. Aquestas varietats se destrian de las europèas, mai sovent, per una pèl lisa e forma mai longa, coma una data.

Lo Peiregòrd Negre assegura mai de la mitat de la produccion de la Dordònha, 2d departament francés productor de noses rèire l'Isèra, mas tanben de la fusta de noguièr. Dempuèi 2002, « noix du Périgord » es aparat per una AOC.

 

• Pintura e decoracion: la partida carnuda a l'entorn del clòc fa un chuc que taca, utilizat en tintura: tinta de noga
  • Tinta de noga: an de nuàncias rossas e brunas, plan solidas, s'aplican al pincèl sus de fusta blanca netejada e seca per donar una aparéncia de noguièr, venon negra pel sulfat de fèrre o prenon un rebat viu amb d'alum. Preparacion: acampar la noga plan nadura que se rascale aisidament, emplir una aisina e cobrir d'aiga; atal, se garda pendent mai d'un an, mas larga una odor fòrta. Per l'utilizar: prene la tinta fresca o servada coma indicat, la far bolhir amb d'aiga pendent dos oras a la dòsi de 150 a 200 g per litre d'aiga, daissar refregir e servar en boutelhas^[4].
    • Tacas de tinta de noga sus un teissut blanc: Emplir una aisina d'estela de zinc, que se cobrís de bisulfita de soda, daissar en contacte tres jorns. Prene una gota de l'idrosulfita de soda obtengut e frejar lo teissit puèi lavar a l'aiga clara...

• Alimentacion :
  • Las noses frescas o secas pòdon se consomar directament coma fruchs secs. S'utiliza un cacha-nòse, un martèl o de mans fòrtas per las dubrir.
  • Las pèrnas son utilizadas en cosina (decoracion d'ensaladas), e en pastisseriá (tartas, còcas). Se fa tanben de confitura de noses. Las noses dintran tanben dins la composicion de diferents produchs: pan de noses, formatges amb noses, mèl amb noses, confisariá, carnsalada, liquor, aperitius...
  • S'extrai tanben per pression de l'òli de notz, lo rendiment es de 50 % per una premsada a l'anciana, es a dire que per 40 kg de pèrnas se fa vint litres d'òli. Es un òli de qualitat, amb gost de notz fòrt, e de proprietats nutricionalas beneficas (plen d'acids grasses omega 3 per un pauc d'acids grasses omega 6). Pasmens, es un òli malaisida de sortir e que rancís pro rapidament a la lutz e/o a la calor, del fach de la fòrta proporcion d'acids grasses insaturats la compausant. Es la causa qie l'òli de notz supòrta pas d'èsser utilizada cuècha o fregida. Se garda a l'abric de la lutz e de l'aire a 4°c. Tres grans de sal grossa dins la botelha permetriá una melhora conservacion.
  • Se fa vin de notz. Los clòscs pòdon servir de combustible. Las fuèlhas e los catons (flors masclas) pòdon servir per far d'alcoòls o de decoccions, e se pòt far de condiments amb la noga.
  • De las nogas acampadas a mes de junh se fa la confitura de nogas^[5].
  • Liquor de nogal : coma la tinta de noga es astringenta, s'utiliza contra la foira e las dolors d'estomac, e se prepara amb lo rascal, sens aromatas, mas mai sovent amb la notz jova entièra en pèrnas, a la maceracion de que s'apond de sucre e d'aromatas.
  • Aiga de noga (recepta anciana del Perigòrd): raspada en junh de noga encora grossas coma d'avelanas,  e las daissar cofir tres meses dins d'aigardent aponduda de la mitat de son volum de siròp e d'un tròç de canèla. Colar...
  • Las noses venon rance en unes meses e quitament mosida (se l'umiditat es tròp nauta). Es possible de las gardar un a dos ans en caisseta sus de papièr jornal endacòm sec, fresc (mens de 10 10 °C) e airat, a condicion de las aver acampadas a la casuda de l'arbre e bracejadas regularament pendent lo periòde de secatge.
  • Lo nogat, rèstes de la pression, pòdon servir de noiritura pel bestial.

La produccion mondiala de notz (2004, font FAO) èra 1,566 milion de tonas.

Los quatre primièrs païses productors representan los dos terces del total:

França es al reng uèit amb 26 000 tonas.

La notz es una font allergica, quitament se pauc de personas patisson d'allergia a la notz. Es sovent ligada a una allergia a l'avelana, lo cacauèt o d'autres fruchs de clòscs.