Batalha de Murèth

Dempuèi quatre ans, una armada crosada francesa operava en Occitània amb la tòca d'eradicar lo catarisme e de sometre los territòris occitans. Après lo chaple de Besièrs e la presa de la Ciutat de Carcassona (1209), Simon IV de Montfòrt contunhèt sa progression en Lengadòc. S'apoderèt de las tèrras dels vescomtats de Ramon Rogièr Trencavel, abans d'atacar lo Comtat de Tolosa. La crosada venguèt lèu una guèrra de conquista. Lo rei En Pèire II d'Aragon, comte de Barcelona e senhor de Montpelhièr, èra sobeiran de mantun senhor lengadocian, demest los quals lo vescomte Trencavel. Tafurat de la venguda d'aquesta crosada dins sa zòna d'influéncia, assagèt mantun còp de far lo mediador entre las doas parts, e reconeguèt pas Montfòrt coma vescomte de Carcassona e de Besièrs que per fòrça. Sos interèsses e sos ligams feudals anavan contra la conducha que li impausava lo poder de la glèisa de Roma, e son ròtle de sobeiran catolic.

Lo 10 de setembre las tropas del sobeiran catalan Pèire II se reuniguèron amb las tropas dels aligats occitans e installèron dos camps dins la plana sus la riba esquèrra de Garona. Los camps èran situats a aperaquí tres quilòmetres del castèl e de las naus qu'èran amarradas a un embarcador de la riba e èran venguts dempuèi Tolosa; aqueles èran plens de provisions^[1] e comptavan amb un nombre considerable de tropas que se calculèt qu'èran dos mila cavalièrs e cinc mila peons d'infantariá^[2].

 

Los cavalièrs èran dividits en tres grops:^[3] lo primièr, qu'èra dirigit per Ramon Rogièr de Fois, comptava 200 cavalièrs de la corona e 400 del comte; lo segond grop, format per 700 cavalièrs de la corona, èra dirigit per Pèire II e lo tresen, format per 900 òmes, èra jol comandament de Ramon VII de Tolosa e de Bernat IV de Comenge.

Aquel meteis jorn de setembre los tolosans entamenèron lo sètge amb de manganèls e d'autras pèças d'artilhariá de sètge. Aital prenguèron una de las doas pòrtas de la vila, una de las torres e la vila novèla, en forçar d'aqueste biais los cavalièrs franceses a se retirar cap a la vila vièlha e al castèl. Quand lo rei en Pèire foguèt assabentat que Montfòrt se sarrava de Murèth ordenèt la retirada de l'infantariá assetjaira per tal d'evitar que foguèsse presa per la rèiregarda. D'aquesta manièra, en arribar l'endeman per l'oèst amb nòu cents cavalièrs^[4], los crosats aguèron l'escasença de dintrar dins la fortalesa de Murèth per una de las pòrtas qu'èran pas contrarotladas pels tolosans. De vèspre a mai arribèt lo contingent reduch de Payen de Corbeil^[5].

 

En Raimon VI de Tolosa, que coneissiá las tacticas de l'enemic, prepausèt de fortificar lo campament amb una palissada^[4] d'assetjar la ciutat pel flanc oèst^[1], e de demorar a l'espera de l'ataca francesa, per fin de la rebutar amb los balestièrs e de poder contraatacar amb l'objectiu de los reclaure a l'interior del castèl; per contra, En Pèire II d'Aragon, escotant pas los conselhs del seu conhat, entamenèt la batalha sens esperar qu'arribe tota son armada, que los renfòrces^[6] que portavan Guilhèm II de Montcada e de Bearn^[7] e Nunyo Sanç encara èran en camin prèp de Narbona. Lo rei voliá que son armada, vencedoira a la batalha de Las Navas de Tolosa se mesure en valentiá amb l'invencibla cavalariá francesa, sens fortificar lo camp e en pretendre véncer sus un camp dobèrt.

Simon IV de Montfòrt, en clara inferioritat numerica, amb de viscoalhas solament per una jornada e a mai de cent lègas de sa basa d'operacions decidiguèt de se daissar pas encerclar dins lo castèl de Murèth e lancèt una ataca fulminanta^[8] en utilizant la melhora arma de la cavalariá pesuga, la carga^[9]. Organizèt la cavalariá francesa en tres esquadrons^[10] de tres cents cavalièrs^[3]: l'esquadron d'avantgarda èra dirigit per Guillaume de Contres e Guillaume des Barres, lo segond esquadron per Bouchard de Marly e lo tresen per Simon de Montfòrt se meteis; al seu torn, los balestièrs e lancièrs defendián lo castèl e protegissián l'accès de la cavalariá. La tropa foguèt reünida per la plaça del mercat e se li comuniquèt l'òrdre de batalha^[1] amb una arenga de Montfòrt.

 

 

La matinada del 13 de setembre l'infantariá tolosana tornèt començar los trabalhs de sètge, atacant las pòrtas de la muralha mentre que la cavalariá susvelhava la sortida possibla dels crosats. Al vèspre, la majora part de la cavalariá catalana se retirèt per se pausar^[4] e aqueste foguèt lo moment causit per Simon de Montfòrt per atacar, amb sa tropa repausada, sortent per la pòrta de Salas^[11], que donava al riu Loja e que los assetjants podián pas veire, doblant la cantonada de la muralha del castèl, al pont de Sant Sarnin e traversant lo riu per un gua. La cavalariá crosada emergiguèt, subte , al nivèl de la maire del riu en avançant cap a la plana agantant per suspresa los assetjants^[12]. Los dos primièrs cosses virèron a senèstra e la primièra de las tres agarridas dels franceses se trapèt fàcia a las tropas de Ramon Rogièr de Fois^[13][14], mas aguèron de se replegar rapidament, davant l'impetuositat de la cavalariá francesa, e las tropas del rei prenguèron la relèva. Los franceses, amb sa granda manobrabilitat, conservèron la formacion e mantenguèron l'avantatge numeric dins las doas atacas seguentas en permetent pas lo regropament dels aragoneses. Lo rei En Pèire aviá decidit de provar sa valor coma cavalièr en se cambiant l'armadura amb un dels seus òmes per s'afontar coma simple cavalièr amb Simon de Montfòrt, mas l'objectiu crosat èra de tuar lo rei a quin pretz que siá^[15] perqué la defensa de la Glèisa justificava totas las accions^[4] e d'aquò ne foguèron encargats dos dels seus cavalièrs, Alain de Roucy e Florent de Ville, qu'abatèron d'en primièr lo cavalièr que vestissiá l'armadura reiala, e après lo rei meteis quand aqueste se descobriguèt al crit de El rei, heus-el aquí!^[16], malgrat que n'aguèsse acabat amb d'unes dels atacants.^[17]. Episòdi contat dins lo Libre dels faches e la Cançon de la Crosada:

<<:El bos reis d'Arago, cant les ag perceubutz

Ab petits companhos es valor atendutz

E l'ome de Tolosa i son tuit correguz

Que anc ni coms ni reis non fon de ren creutz

E anc no saubon mot trols fances son vengutz

E van trastuit en la on fol reis conogutz

E el escrida "Eu sol reis!" mas no i es entendutz

E fo si malament e nafratz e ferutz

Que per meja la terra s'es lo sancs espandutz

E loras cazec mortz aqui tot estendutz

E l'autri, cant o viro, tenos per deceubutz.>>

La nòva de la mòrt d'En Pèire escampèt la panica entre la rèsta de l'armada, qu'èra completament derrotada al ser surpresa per una ataca de flanc de Montfòrt^[9] amb sas tropas de reserva, e los cavalièrs catalans entreprenguèron la retirada. L'armada tolosana, que encara aviá pas partipat a la batalha, se vesent desbordada per l'avalanca d'aragonesos e catalans que fugissián desordenadament, fugiguèt tanben sens atacar, e foguèt percalçada pels cavalièrs franceses, provocant de pèrdas estimadas entre 15 000 e 20 000 òmes. La derrota veniá mai ponhenta pels catalans que lo filh d'En Pèire II, lo futur Jaume I de sièis ans, èra a las mans de Simon de Montfòrt amor del maridatge que se voliá far del prince amb la filha del crosat.

1. ↑ ^{1,0 1,1} et ^1,2 H. J. Chaytor, A History of Aragon and Catalonia [1]
2. ↑ R.G. Grant afirma qu'èran 30 000 soldats d'infantariá
3. ↑ ^3,0 et ^3,1 (en) Earlyblazon [2]
4. ↑ ^{4,0 4,1 4,2} et ^4,3 Antoni Sella, La gran derrota catalana Sàpiens n.32, juny 2005
5. ↑ Pierre des Vaux de Cernay, Historia Albigensis
6. ↑ (es) Jerónimo Zurita: Anales de Aragón
7. ↑ Oriol Junqueras, La fi del somni occità, a indirecte.cat [3]
8. ↑ Oldenburg, Le Bûcher de Montségur
9. ↑ ^9,0 et ^9,1 (en) Sean McGlynn, The Myths of Medieval Warfare [4]
10. ↑ Ferran Soldevila, Història de Catalunya
11. ↑ Interpretació més estesa que parteix de la crònica de Pierre des Vaux-de-Cernay
12. ↑ Bernat Desclot, Crònica de Pere el Gran: E no foren pus de vint cavallers ab ell, quels altres no eren encara aconseguits ni aparellats tantost [5]
13. ↑ Roquebert afirma que la cavalariá crosada carguèt directament contra lo gròs de la cavalariá catalano aragonesa
14. ↑ Oman, que considerava lo campament immediatament a l'èst de la ciutat, afirma que los crosats caminèron cap a Sales simulant la fugida, virant nonanta graus, traversèron la Loja e carguèron
15. ↑ (fr) Jean-Luc Aubarbier i Micel Binet, Le Pays Cathare
16. ↑ De l'Aldea Càtara [6]
17. ↑ Bernat Desclot, Crònica de Pere el Gran: E el primer colp feri un cavaller frances ab la llança e abatel mort en terra. Puix veu que la llança no li valia res, tant era la presa quels Francesos li feyen; e mes ma a la spasa; e aqui fe de grans colps, si que ocis tres cavallers ab la spasa [7]

• (es) Martín Alvira Cabrer, 12 de Septiembre de 1213. El Jueves de Muret, Universitat de Barcelona, Barcelona, 2002 ISBN: 978-84-477-0796-6
• (es) Martín Alvira Cabrer, Muret 1213. La batalla decisiva de la Cruzada contra los Cátaros, Ariel, Barcelona, 2008 e 2013 ISBN: 978-84-477-0796-6
• (es) Martín Alvira Cabrer, Pedro el Católico, Rey de Aragón y Conde de Barcelona (1196-1213). Documentos, Testimonios y Memoria Histórica, 6 vols., Saragossa, Institución Fernando el Católico (CSIC), 2010 (on line) ISBN: 978-84-9911-066-0