Auca
Las Aucas forman un grop d'aucèls qu'apartenon a la familha dels anatids, onte se tròba tanben los cicnes e los guits. Son d'aucèls aquatics pro grands, aparentats als guits (mai pichons) e als cicnes (mai grands). Se destria tanben las gantas e las aucas domesticas.
Gaireben totas las espècias d'Euròpa, d'Asia e de l'America del Nòrd son migratritz a l'estat salvatge. Las diferentas espècias d'aucas son majoritàriament vegetarianas, qualques espècias pòdon provocar de damatges als agricultors en pasturant lors camps.
Qualques espècias d'aucas foguèron domesticadas. L'Auca cendrada (Anser anser) es a l'origina de las raças europèas, mas en Asia l'Auca cicnoïda (Anser cygnoides) a la meteissa istòria. Las raças d'aucas son eissidas d'aquelas doas espècias independentament o de lors ibrids que son pas esterils.
Etimologia
modificarLe tèrme ven del bas latin Auca que seriá una contraccion de *avica, derivat de avis. Del latin classic Anser deriva lo tèrme de ganta.
L'auca dins la mitologia, las legendas e dins la ficcion
modificar(William Bouguereau - sègle XIX)
Las aucas de Meídom, en Egipte, son una de las mai ancianas representacions d'aucas. Afrodita foguèt mai d'un còp representada sus un carri tirat per d'aucas blancas o de cicnes[1], e mai pels grècs ancians l'auca o lo cicne son portaires de la meteissa simbolica. Pels galleses, es Belisama qu'es representada montant una auca. Pels Romans, l'auca es associada al culte de Menèrbra.
Une fabla d'Esòp conta l'istòria d'un bordièr possedent una auca pausa d'uòus d'aur; decidèt de la tuar per d'obtenir totes los uòus d'aur d'un còp, mas perdèt atal la font de la riquessa. La Fontaine esctiguèt "La Pola dels uòus d'aur" que tornèt escriure la meteissa istòria amb un autre aucèl.
Tite Livi conta l'episòdi de las aucas sacradas d'un temple de Junon que salvèron Roma per lors crits vèrs -390, quand los galleses ataquèron lo Capitòli de nuèch.
L'auca, es, amb lo cicne, un dels veïculs (vahana) del dieu indó Brahmá, dieu Creator – « l'Aujòl de totes los èssers » – de la mitologia indoa, nascut dins un uòu d'aur [2],[3] raionant d'esperel: l'« Univèrs » essent tradusit literalament dins las lengas indianas per l'Úòu de Brahmá: Brahmanda (« Univèrs »)[4].
L’auca es un dels esperits Totems de la ròda de la vida dels Amerindians. En China, l’auca es considerada coma un principi yang qu'enlusís la natura. Pels Cheos l'auca simboliza lo maridatge, lo marit deu ofrir una auca pendent la signatura del contrat de promesa.
La pata d'auca es un simbòl magic de l'Edat Mejana. Los leproses devián portar une pata d’auca jauna, alara simbòl d'impuretat.
Consomacion d'auca
modificarLa plaça del mercat d'aucas de Sarlat e La Canedat èra un luòc de fièras fins al sègle XIX. Fa mens de 30 ans, se vendiá de polalhas. D'aquela data venon las tres aucas de bronze de l'escultor animalièr François-Xavier Lalanne qu'ornan la plaça, vengudas uèi un simbòl de Sarlat.
Manjar una auca a Sant Martin es una tradicion del nòrd d'Euròpa que consistís a manjar una auca lo jorn de Sant Martin, l'11 de novembre, dins un periòde que las aucas son mai grassas. La legenda conta que Sant Martin de Tors, per evitar d’èsser nomenat evesque, s'amaguèt entre d'aucas mas que foguèt descobèrt a causa de lors cascalhatges. Aquela tradicion es originària d'Àustria. Per las personas pauras, l'auca sovent cara es remplaçada per una autra polalha.
Vejatz tanben
modificarArticles connexes
modificarLigams extèrnes
modificar- (fr)L'Oie réhabilitée (1865) par Ch. Bataillard.
- (fr) Las aucas, ONCFS
Nòtas
modificar- ↑ Afrodita de pès sus una auca
- ↑ http://misraim3.free.fr/hindouisme/MANOU.PDF
- ↑ https://web.archive.org/web/20120128200351/http://ganapati.perso.neuf.fr/dieux/brahma/brahma.html#iconographie Sus l'iconografia.
- ↑ (fr)Hindi Français, dictionnaire général, Nicole Balbir, Jagbans K. Balbir, l'Asiathèque.