Alba Longa

Alba Longa foguèt una ciutat antica fortificada de Latium, una de las ciutats pus anciana d'Itàlia. Es situada a 20 km al sud èst de Roma a la plaça de l'actual Castel Gandolfo.

Segon la legenda, Alba Longa es fondada per Ascani (Iul), filh d’Enèu, trenta ans après la fondacion de Lavinium. Cronologicament, es a dire a la mitat del sègle XII, pauc de temps après la destruccion de Tròia (que se seriá passat en 1184 AbC. segon los Ancians).

Ascani auriá fondat una dinastia de reis albans, la dinastia dels Silvii, del nom de son filh Silvi; d'aquela dinastia, coneissèm de listas de reis, de tretze a quinze noms, amb de variantas segon los autors. Los darrièrs reis d'aquela dinastia son Procas e los seus filh Numitor e Amuli. L’eritièr legitima de Procas èra Numitor, mas foguèt caçat per son fraire Amuli, que pren lo tròn e obliga Rea Silvia, la filha de Numitor, a venir vestalas per li levar tot esper d'aver una decendéncia qu'auriá podut venjar son grand. Quand Rea Silvia dona naissença als bessons Romul e Rème, engendrats per Mart, Amuli ordona de los tuar. Mas los bessons son abandonats sul Tibre e salvats. Venguts òmes, prenon consciéncia dels drechs de lor naissença, tuan Amuli e torna donar l tròn a Numitor. Aquel darrièr, per mercejar, lor permet de fondar una ciutat nòva, Roma: atal, los Romans veson tradicionalament Alba Longa coma lor ciutat maire.

Alara que la poténcia de Roma aumenta, las doas ciutats intran en conflicte, e fin finala, jol rei de Roma Tulli Hostili (vèrs la mitat del sègle VII), una guèrra entre elas s'acaba pel celèbre combat dels Oraces e dels Curiaces. Alba Longa es destruïda (665 AbC.), après la traïson de son dictator Metti Fufeti, per se tornar bastir jamai, e los seus abitants son desplaçats a Roma, ont la colline de Cèli lor es oferta.

Segon Denís d'Alicarnas, los reis d’Alba Longa forman una cadena de descendéncia dirècta entre Ascani e Romul. Mercé a Tit Livi, coneissèm los dos darrièrs caps^[1] d’Alba Longa, que son pas dins aquela sequéncia. Los dos governèron a l'epòca de Tulli Ostili. Lo primièr fuguèt lo rei Gai Cluili, que moriguèt al començament de la guèrra contra los Romans. Lo dictator Metti Fufeti, que li succediguèt, foguèt executat sus l'òrdre de Tulli Ostili coma traite.

La lista dels reis legendaris d'Alba Longa es constituida a partir de Tit Livi^[2]. Dins l'Eneïda se trapa d'unes d'aqueles noms^[3].

Linhada d'Ascani

1. Ascani Ascanius (o Iul), filh d'Enèu, rei de Lavinium en -1155, puèi rei d'Alba Longa de -1155 a -1143;
2. Silvi (Silvius), filh del precedent, rei de -1143 à -1114. Dona son nom a la dinastia dels Silvia;
3. Enèu (Aeneas Silvius), filh del precedent, rei de -1114 a -1078;
4. Latin Silvi (Latin Silvius o Latrius), filh del precedent, rei de -1078 a -1039;
5. Alba, filh del precedent, rei de -1039 a -1002;
6. Atís, filh del precedent, rei de -1002 a ? (fin de regne desconeguda);
7. Capys, filh del precedent, rei de ? (començament de regne desconeguda) a -976;
8. Calpèt (Calpetus o Capetus), filh del precedent, rei de -976 a -905;
9. Tiberin Silvi, (Tiberinus Silvius) filh del precedent, rei de -905 a -885 ;
10. Agrippa, filh del precedent, rei de -885 a -864,
11. Alladés o Romul Silvi, filh del precedent, rei de -864 a -845 (morrís folzejat);
12. Aventin, rei de -845 a -808;
13. Procas, rei de -808 a -794;
14. Numitor, filh ainat del precedent, rei en -794 e de -754 a -735, paire de Rea Silvia, la maire de Rème e Romul;
15. Laus, (Lausus) rei en -794 (tuat per Amuli lo primièr jorn de regne);
16. Amuli, fraire cabdet del precedent, rei de -794 a -754 ;
17. Numitor, fraire ainat del precedent, rei de -754 a -735, restaurat pels seus falens, Rème e Romul.

Fin d'Alba

1. Gai Cluili, rei de -735 a -665 (mòrt dins la guèrra contra los Romans)^[4] ;
2. Metti Fufeti, dictator (-665) per contunhar la guèrra^[4].

Segon la tradicion contada per Tit Livi e Denís d'Alicarnas^[5], sièis familhas (gentes) romanas èran originàrias d'Alba Longa:

• Los Iulii o gens Iulia ;
• Los Servilii o gens Servilia ;
• Los Quinctii o gens Quinctii ;
• Los Geganii o gens Gegania ;
• Los Curiatii o gens Curatia ;
• Los Cloelii o gens Cloelia.

La localizacion de la ciutat latina antica èra objècte de debats depuèi lo sègle XVI. Lo començament es l’istòria de la fondacion segon Denís d'Alicarnas que parla d’un site entre Monte Cavo e lo lac Alban. Lo site foguèt identificat mai d'un còp: al convent de Sant Pau a Palazzola, près d’Albano, o a Coste Caselle, près de Marino, o fin finala a Castel Gandolfo. Es establit qu'es a Castel Gandolfo que se trapa la vila de Domician, que de fonts anticas afirmisson qu’ocupa la plaça de la ciutadèla d’Alba.

Las donadas arqueologicas disponiblas venon de l’Edat del Fèrre e establisson l’existéncia d’una seria de massatges, cadun possèda la seuna necropòli, lo long de la còsta sud oèst del lac alban. Quand Roma los destruiguèt, aqueles villatges devián èsser en fasa encara preurbana, e començavan a s'amassar a l'entorn d’un centre qu'auriá podut èsser Castel Gandolfo. Aquel ipotèsi ven del fach que la necropòli que s’i trapa es fòrça mai granda, çò que daissa pensar a una vila mai granda.

Mai tard, pendent lo periòde republican, lo territòri d’Alba (l'Ager Albanus) vei la construccion de fòrça villàs , que son mencionadas dins la literatura antica e que de rèstes son encara visibles.

Al suc del Mont Alban i a un sanctuari fòrça ancian consacrat a Jupiter Latiaris. Florus, l’istorian roman dels sègle II, conta que lo luòc auriá estat causit per Ascani, lo fondator d’Alba Longa, que après la fondacion de la ciutat auriá invitat los Latins a i celebrar de sacrificis en onor de Jupitèr.

Dins lo sanctuari, se celèbra cada an las Feriae Latinae, pendent que totas las ciutats apartenent a la confederacion dels pòbles latins s'amassava per sacrificar al dieu un taure blanc, que la carn es distribuida als participants. S'agís donc d'un culte federal e sa situacion pròche d'Alba Longa mòstra de l'egemonia que deviá exercir suls autres luòcs de culte de la region, d'entre que deviá aver Roma.

Après la destruccion d’Alba Longa e la substitucion de Roma coma centre egemonic, la tradicion remembra l'edificacion d'un vertadièr temple dedicat a Jupiter Latiaris sul mont Alban jol regne de Tarquin lo Superb. Aquel temple de Jupitèr sul Capitòli, inaugurat tradicionalament en 509 AbC., es destinat a far foncions de sanctuari federal latin, establissent lo centre religiós a Roma.

Demora ara del sanctuari antic sonque de rèstes del paret d’encencha, que foguèron desplaçats del site, e de rèstes importants de la carrièra calada que fasiá l'accés e qu'arribava a la Via Appia près d’Aricia.

1. ↑ (fr) Jacques-Hubert Sautel, « L'autorité dans la Rome royale selon Denys d'Halicarnasse. Aperçus sémantiques », Revue belge de philologie et d'histoire, 77, 1999, p.91 e seg.
2. ↑ Tit Livi, Istòria romana, I, 3
3. ↑ Virgili, Eneïda, VI, 760-770
4. ↑ ^4,0 et ^4,1 (fr)Daniel Paret, A. Legoüez; Encyclopédie classique; ed: Firmin Didot París, 1853
5. ↑ Tit Livi, Istòria romana, I, 30, 2. Denís d'Alicarnas, Antiquitats romanas, III, 29, 7 menciona una setena familha, los Metilii.

• (fr)Alexandre Grandazzi, Alba Longa, histoire d'une légende : recherches sur l'archéologie, la religion, les traditions de l'ancien Latium (« Bibliothèque des écoles françaises d'Athènes et de Rome », 336), De Boccard, 2008, 2 vol., XV-988 p.-[28] p. de pl. ISBN: 978-2-7283-0412-7
• (fr)Jean Gagé, « Comment Énée est devenu l'ancêtre des Silvii albains », Mélanges de l'École française de Rome, 88, 1976, ^7-30.
• (fr)Jacques Poucet, « Albe dans la tradition et l'histoire des origines de Rome », Hommages à Jozef Veremans, Bruxelles, Latomus.

• Eneïda