Hn/Høgnorsk: Skilnad mellom versjonar
Sletta innhald Nytt innhald
Meir høgnorsk ordleiding |
presisera definisjon, og lagde til bøygjingi av namnord |
||
Line 1:
{{nynorsk|nynorsksida=Høgnorsk}}
'''Høgnorsk''' er eit skrift- og talemål, og ei nemning på ei uoffisiell form for [[nynorsk]] der målet er halde ved lag i ubroten tradisjon etter det fyrste nynorske skriftmålet (landsmaal), som ein finn det hjå [[Ivar Aasen]], [[Aasmund Olavsson Vinje]], [[Arne Garborg]] o.a. Offisiell [[nynorsk]] veik av frå denne tradisjonen fyrst og mest ved rettskrivingsbrigdet i [[1938]], med ei tilmåting til rettskrivingi og ordvalet i [[bokmål]] og til målføri i [[Nord-Noreg]], i [[Trøndelag]] og på [[Austlandet]]. Det er med andre ord på desse umkvervi høgnorsken skil seg frå offisiell nynorsk.
Den høgnorske målrørsla er organisert i [[Ivar Aasen-sambandet]]. Høgnorskrørsla vart kløyvd i [[2002]] etter ein hardsett strid um bladet ''[[Vestmannen]]''. Striden enda med at den eine flokken braut ut og samla seg um sitt eige prosjekt, høgnorskbladet ''[[Målmannen]]''.
=== Bøygjing av namnordi ===
Høgnorske namnord og lagord vert bøygde i tal og bundenskap. Namnordi hev tri kyn; ''hankyn'', ''hokyn'', ''inkjekyn''. Desse hev anten sterk eller linn bøygjing, som viser seg i endingi.
Døme på regelbundne sterke og linne namnord i alle kyn:
{| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|- align=center
| colspan=2 | eintal
| colspan=2 | mangtal
|- align=center
| ''ubundi''
| ''bundi''
| ''ubundi''
| ''bundi''
|- align=center
| '''(ein) dag'''
| '''dagen'''
| '''dagar'''
| '''dagane'''
|- align=center
| '''(ein) hane'''
| '''hanen'''
| '''hanar'''
| '''hanane'''
|- align=center
| '''(ei) tid'''
| '''tidi/tida'''
| '''tider'''
| '''tidene'''
|- align=center
| '''(ei) visa/vise'''
| '''visa'''
| '''visor/viser'''
| '''visone/visene'''
|- align=center
| '''(eit) hus'''
| '''huset'''
| '''hus'''
| '''husi/husa'''
|- align=center
| '''(eit) auga'''
| '''auga'''
| '''augo'''
| '''augo'''
|}
== Eksterne lekkjor ==
* [http://www.ivaraasen.no/ Ivar Aasen-sambandet]
* [http://www.sambandet.no/ Høgnorskportalen www.sambandet.no]
* [http://www.sambandet.no/maalmannen Høgnorskbladet ''Målmannen'']
* [[Nynorsk]]
* [[Samnorsk]]
| |||