Regine Normann

Regine vart fødd på garden Mårsund i Bø i Vesterålen. Foreldra var Tina Amalia Lockert og skolelærar Mikkel Normann.^[2] Fire år gammal vart ho farlaus,^[3] og mora vart sittande att med fem barn under 8 år.

Som 5-åring kom Regine i huset til velståande slektningar i Breivika utenfor Harstad. Der gjekk ho tre år i skolen før ho flytta attende til Mårsund og morbroren Nikolai Lockert. Då Regine vart konfirmert i Bø kyrkje, syner innførselen i kyrkjeboka at ho fekk «Udmerket godt» i karakter.^[4] Like etter konfirmasjonen arbeidde ho som barnepassar hos presten Uchermann i Bø. ^[5] Samanblanding av Regine Normann sitt liv og dikting har gjeve opphav til myter om livet hennar.^[6] Tradisjonelt har barndommen hennar vore framstilt som prega av fattigdom og trongsyn.

Sytten og eit halvt år gammal vart ho gift med den 21 år eldre kyrkjesongaren Peter Martinus Johnsen.^[7] Ho byrja å skriva mot mannen sin vilje, og skjulte manuskriptet sitt i ei hole i fjellet. I dag er denne hola i Eidet kjend som Sinahula etter henne, og er blitt ein viktig kulturminnestad i Vesterålen.^[8]

 

Ho fann arbeid som vikarlærar ved skular i Malnes i Vesterålen. I 1894 drog ho til Kristiania for første gong for å ta lærarutdanning, denne gongen med samtykke frå ektemannens samtykke. 27 år gammal braut ho opp frå mannen og Vesterålen og reiste til Kristiania for å ta lærarprøve ved Olaf Bergs høiere lærerindeskole i 1897. Ho vart innsett som lærarinne ved Kristiania folkeskule i 1901. Nå byrja ho eit nytt liv som lærar. Fram til ho gjekk av med pensjon i 1932 hadde ho ein fulltidsjobb som lærar ved Sofienberg skole, der ho var kjend som eventyrforteljar. Regine Normann sa sjølv at ho hadde to livsverk - forfattar og lærar.^[1]

I 1905 debuterte ho som forfattaren Regine Normann med boka Krabvaag, ei skildring frå eit fiskevær. Manuskriptet, som var skrive i skjul, fekk støtte frå Henrik Ibsen.^[9] Honoraret for utgjevinga gjorde at ho kunne betala for eit skilsmålet frå mannen.^[10]

I 1906 vart ho gift på nytt, no med diktaren Tryggve Andersen.^[11] Ekteparet var på kvar sine måtar markerte personar, og saman tok dei initiativ til ein «litterær torsdagssalong» der dei samla store delar av det litterære hovudstadsmiljøet i heimen sin. Etter kvart gleid ektefellane frå kvarandre. Mannen, som er framstilt som tidvis aggressiv og med stort alkoholforbruk, pleide omgang med ei ny kvinne, som venta barn då Regine og mannen vart skilde i 1913. Regine sjølv fekk aldri barn.

Same året som ho vart skild på nytt var ho blitt styremedlem i Den norske forfatterforening. Her var ho styremedlem under forskjellige formenn, heilt fram til 1932. Sommaren 1939 braut ho opp frå Oslo og flytta nordover, nærare slektningane sine. Kort etter vart ho sjuk, og utpå hausten vart ho innlagd på Harstad sjukehus. 12. august 1939 reiste ho attende til farsgarden og døydde der to dagar etter, 72 år gammal.

Den viktigaste delen av forfattarskapen hennar er den som er knytt til Nordland. Både boka Bortsat som handlar om eit foreldrelaust barn som vert sett bort til ei streng, «kristeleg» oppseding, og ekteskapsskildringa Stængt handlar om fattigdom, innestengde tilhøve og sinns naud og pine. Bøkene er skrivne i ein knapp, realistisk stil. Etter desse bøkene følgde to varme, men mindre originale bøker vigde lærargjerninga hennar; Barnets Tjenere og Faafengt. Sidan skreiv ho to nye bøker frå Nordland: Dengang -, som handlar om ein prest som vert forelska i ei einsleg mor, og deira kamp for kjærleiken, og framhaldet Eiler Hundevart.

Desse bøkene, som på 1930-talet vart karakteriserte som høgdepunktet i forfattarskapen hennar, er ikkje mykje lesne i vår tid. Derimot kom eventyrsamlingane frå 1925 og 1926 ut i ei ny utgåve i 1967, illustrert av Kaare Espolin Johnson, under namnet Ringelihorn. Denne boka har sidan komme i nye opplag. Originalutgåvene av eventyrsamlingane er også gjevne ut i faksimileutgåver. Eventyrtekstene ber preg av å vere innsamla eventyr og folkeminne, meir eller mindre omarbeidd av diktaren Regine Normann. Dei er merkte av at ho som lærar, etter eit langt liv i folkeskolen, hadde ein fin nase for kva ungar liker å høyre og korleis stoffet bør vere presentert om det skal nå fram.

Stiftelsen Regine Normann gav i 2008 ut romanen Stængt på nytt.^[12]

• 1905: Krabvaag
• 1906: Bortsat
• 1908: Stængt
• 1910: Barnets tjenere
• 1911: Faafængt
• 1912: Dengang
• 1913: Eiler Hundevart
• 1915: Riket som kommer
• 1916: Den graa kat og den sorte. Fortælling for gutter og piker
• 1916: Til guttene mine ute i den vide, vide verden
• 1917: Berit Ursin
• 1921: Havørnens nabo
• 1922: Min hvite gut og andre fortællinger
• 1925: Eventyr (Faksimileutgåve 1994: ISBN 82-90412-45-2)
• 1926: Nye eventyr (Faksimileutgåve 1994: ISBN 82-90412-52-3)
• 1927: Nordlandsnatt
• 1930: Det gråner mot høst. Nordlandssagn
• 1934: Usynlig selskap
• 1967: Ringelihorn og andre eventyr Ny utgåve av Eventyr og Nye eventyr, illustrert av Kaare Espolin Johnson

• Kristian Elster llustrert norsk litteraturhistorie b. 6, Gyldendal Norsk Forlag 1934
• Stein Arve Myrbakk i forord til Eventyr (faksimileutgåve 1994), ISBN 82-90412-45-2

• Digitaliserte bøker av Normann på NBdigital