Geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel: verschil tussen versies

1. de leer van de [[incarnatie]]/menswording van [[God (christendom)|God]] in de persoon van [[Jezus (traditioneel-christelijk benaderd)|Jezus Christus]] en<br />▼

2. de [[Drie-eenheid|Triniteitsleer]] (er bestaat maar één God, maar deze manifesteert zich in drie personen).▼

==Geschiedenis==▼

[[Bestand:Nicaea icon.jpg|thumb|icoon met de voorstelling van [[keizer Constantijn de Grote|keizer Constantijn]] en de bisschoppen van het [[concilie van Nicea]] [[325]] met de tekst van de geloofsbelijdenis versie dd. [[381]], zoals later aangepast voor gebruik in de liturgie (πιστεύω plaats van πιστεύομεν).]]▼

De eerste aanzet hiertoe werd gegeven tijdens het eerste [[oecumenisch concilie|oecumenische]] [[Concilie van Nicaea I|Concilie van Nicea]] in [[325]] door de kerkleiders (later betiteld als [[patriarch]]en) van de 3 grote christelijke centra: [[West-Romeinse Rijk|Rome]], [[Alexandrië]] en [[Antiochië]], alsmede van de zetel van [[Jeruzalem]].▼

Dit Concilie rekende af met het [[arianisme]] en verklaarde dit tot [[ketterij]]. [[Arius (theoloog)|Arius]], de naamgever van deze christelijke stroming en priester in Alexandrië, verkondigde dat [[Jezus (traditioneel-christelijk)|Christus]] geen [[God (algemeen)|goddelijke]] natuur had maar een door God geschapen - weliswaar superieur - mens was en daarom als "[[Zoon van God]]" ondergeschikt was aan [[God de Vader]].▼

In antwoord op deze opvatting bepaalde het Concilie van Nicea dat Christus geen [[halfgod]] maar God was en in essentie één met de God de Vader.▼

De [[Drie-eenheid|triniteitsleer]] werd in Nicea nog niet uitgewerkt, want over de [[Heilige Geest]], de derde Goddelijke persoon, werd nog niet gesproken. Dit gebeurde pas tijdens het [[concilie van Constantinopel I|oecumenisch concilie van Constantinopel]] in [[381]]. Dit stelde de geloofsbelijdenis van Nicea als onveranderlijk vast met als belangrijkste toevoeging dat de [[Heilige Geest]] als derde goddelijke persoon evenveel God was als [[God de Vader]] en Christus de [[Zoon van God]] en die, zo zegt de tekst, "voortkomt uit de Vader". In het [[Latijn]] luidend: "qui ex patre procedit".▼

Hoewel de tekst van de geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel nadien door geen enkel oecumenisch concilie meer is gewijzigd en tot op de dag van vandaag formeel (met ondergeschikte tekstuele varianten) geldt als de geloofsbelijdenis van alle christenen, is een ogenschijnlijk kleine toevoeging in de hiervoor genoemde [[Latijn]]se tekst een van de oorzaken geweest van het [[schisma]] tussen de [[Kerk van Rome]] en de [[oosters-orthodoxe kerken]] in [[1054]]: na de woorden "ex patre" (= "uit de vader") werd in 589 door het [[Derde Concilie van Toledo]] van de Spaanse kerk het woord [[filioque]] ("en de zoon") aan de geloofsbelijdenis toegevoegd. Onder aanvoering van keizer [[Karel de Grote]] werd dit door de Duitse kerken in 794 als de enig juiste tekst bestempeld en het is sindsdien in de tijdens de [[eucharistieviering]] gebruikte [[rooms-katholieke]] geloofsbelijdenis blijven staan. Dit hoewel [[Paus]] [[Paus Leo III|Leo III]] in 808 aan Keizer Karel de Grote schreef dat hij het fout vond om aan de tekst van de geloofsbelijdenis te sleutelen. De Griekse, later [[oosters-orthodoxe kerken]] verwierpen en verwerpen de toevoeging van het 'filioque', omdat daarmee gezegd wordt dat de Heilige Geest voortkomt uit de Vader én de Zoon en dus niet gelijkwaardig God is. En wordt gezien als een ketterse aantasting van de [[Drie-eenheid|Triniteitsleer]].▼

Deze geloofsbelijdenis moet niet verward worden met de [[Apostolische geloofsbelijdenis]]. Deze wordt niet tijdens de [[eucharistie]] gebruikt, maar geldt onder de naam ''De twaalf artikelen van het geloof'' wel als officiële geloofsbelijdenis voor de rooms-katholieken. Ze is taalkundig enigszins vereenvoudigd, wel gebaseerd op het Credo maar in tegenstelling hiermee theologisch niet omstreden omdat de tekst niet expliciet verwijst naar de Triniteit; het 'filioque' probleem speelt hier dus niet.▼

==Griekse tekst van de geloofsbelijdenis==▼

Dit is de tekst van het [[Concilie van Constantinopel I|Eerste Concilie van Constantinopel]] ([[381]]).<ref>[http://www.earlychurchtexts.com/public/nicene_creed.htm Early Church Texts: The Nicene Creed – Agreed at the Council of Constantinople in 381]</ref> De in de [[oosters-orthodoxe kerken]] tijdens de [[liturgie]] gebruikte tekst heeft πιστεύω ... ὁμολογῶ ... προσδοκῶ (ik geloof, etc.), in plaats van πιστεύομεν ... ὁμολογοῦμεν ... προσδοκοῦμεν (wij geloven, etc.).<ref>[http://www.goarch.org/chapel/liturgical_texts/liturgy_hchc-el Greek Orthodox Archdiocese of America, "Ἡ Θεία Λειτουργία τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου]</ref> Van de [[Heilige Geest]] wordt dus uitsluitend gezegd dat deze voortkomt uit de Vader (τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον), zonder toevoeging van "en de Zoon" of "alleen".▼