Boornbergum
Boornbergum (Fries: Boarnburgum) is een dorp in de gemeente Smallingerland, in de Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Gemeente |  Smallingerland
| ||
| Coördinaten | 53° 5′ NB, 6° 3′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 8,44[1] km² | ||
| - land | 8,23[1] km² | ||
| - water | 0,21[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
1.835[1] (217 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 736 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 9212 | ||
| Netnummer | 0512 | ||
| Woonplaatscode | 3275 | ||
| Belangrijke verkeersaders | 
| ||
| Foto's | |||
| |||
| Hervormde kerk van Boornbergum | |||
| |||
Het ligt ten zuidwesten van Drachten en ten noordwesten van Beetsterzwaag. Aan de zuidoostkant van het dorpsgebied loopt de A7 en aan de zuidwestkant de Kromme Gat. Even ten noorden van die laatste ligt de waterplas Boornbergummerpetten.
In 2023 telde het dorp 1.835 inwoners. Onder het dorp valt ook deel van de buurtschap Galhoek. Het dorp werkt op veel vlakken samen met het naburige Kortehemmen, met wie het ook de buurtschap Galhoek wordt gedeeld.
Geschiedenis
Boornbergum werd in 1543 vermeld als Berghum en Bergum. In 1573 werd het vermeld als Bornberghen en in 1580 als Boornbergum. Bergum is het datief meervoud van een berg. De plaats was dus ontstaan op een verhoogd terrein of heuvel. De latere toevoeging van 'Boorn' duidt erop dat het niet ver van de rivier de Boorne was gelegen.
Het dorp bleef een tijdlang een kleine kern. Toch kende het een groot gebied dat tot het dorp werd gerekend. Zo vielen Smalle Ee, De Wilgen en Goëngahuizen er ook onder. In de 18e eeuw groeide de kern van een aantal verspreide huizen en een kerk tot een dichtere kern.
De kerk van het dorp was in 1734 ook vervangen door een grotere kerk. In 1871 werd deze nog eens vervangen, door de huidige Hervormde kerk. In 1911 werd er een tweede kerk gebouwd, een gereformeerde kerk. In de tweede helft van de twintigste eeuw groeide het dorp naar het noorden uit, en wat later ook langs de Middelgaast, een losse buurtschap die sindsdien niet meer als een zelfstandige plaats wordt gezien. Kenmerkend aan de tweede groei is dat de nieuwe huizen in kleine buurtjes van rijtjeshuizen zijn gebouwd, die wat losser van elkaar zijn gelegen.
In de westelijke kant van het dorpsgebied ligt het buitengebied van het dorp, met boerenbedrijven aan de Krite.
Bevolkingsontwikkeling
| 1999 | 2002 | 2003 | 2014 | 2018 |
|---|---|---|---|---|
| 1324 | 1307 | 1336 | 1699 | 1660 |
Cultuur
Het dorp heeft een eigen dorpshuis, Doarpshûs 't Bynt. Sinds 1911 heeft het dorp het Fanfarekorps Looft den Heer, die laatste organiseert ook jaarlijks een kerstmarkt.
Onderwijs
Het dorp kent twee basisscholen, de Basisschool By de Boarne en de Daltonschool De Finneblom. Verder kent het een eigen kinderopvangcentrum.
Sport
In 1980 fuseerde de sportverenigingen ONF en ZVB tot de Omnisportvereniging SC Boornbergum '80, deze vereniging is er voor voetbal, tennis, volleybal en gymnastiek.
Openbaar vervoer
Geboren in Boornbergum
- Riek Stienstra (1942-2007), directeur van de stichting Schorer.
Zie ook
- G. van Berkel & K. Samplonius (2018), Nederlandse plaatsnamen verklaard
- Friese plaatsnamen: alle steden, dorpen en gehuchten
- Frieslandwonderland.nl (Stichting Fryslâns Ferline); NoordBoek - Peter Karstkarel