Bretagne (schiereiland)

  Zie Geschiedenis van Bretagne voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Bretagne was in de middeleeuwen een zelfstandig koninkrijk en later ook een graafschap en een Hertogdom Bretagne. Na de middeleeuwen werd het een provincie van Frankrijk. Tijdens de Honderdjarige oorlog werden er voortdurend gevechten geleverd tussen het Engels gezinde bestuur in het noorden bij de kust en het Frans gezinde meer in het binnenland. De koning van Engeland gebruikte de havens om er zijn troepen aan land te zetten.

 

Voor de Franse Revolutie telde de Provincie Bretagne 9 bisdommen en bestuurlijke streken:

• Het land van Cornouaille (Bretons: Bro Gerne)
• Het land van Dol-de-Bretagne (Bretons: Bro Zol)
• Het land van Léon (Bretons: Bro Leon)
• Het land van Nantes (Bretons: Bro an Naoned)
• Het land van Rennes (Bretons: Bro Roazhon)
• Het land van Saint-Brieuc (Bretons: Bro Sant-Brieg)
• Het land van Saint-Malo (Bretons: Bro Sant-Maloù)
• Het land van Trégor (Bretons: Bro Dreger)
• Het land van Vannes (Bretons: Bro Wened)

Na de Franse Revolutie werden 5 departementen in plaats van de bisdommen opgericht: Côtes du Nord (sinds 1990 Côtes-d'Armor), Finistère, Ille-et-Vilaine, Loire-Inférieure (sinds 1957 Loire-Atlantique) en Morbihan. De 9 traditionele streken blijven nochtans van belang wat cultuur en taal betreft. Verschillende dialecten van de Bretonse taal worden gesproken in de landen van Trégor, Léon, Vannes en Cornouaille. Ook de traditionele dansen en klederdrachten variëren in de verschillende historische streken.

 

De huidige bestuurlijke regio Bretagne komt overeen met ongeveer 80% van de oude provincie Bretagne. Het departement Loire-Atlantique, een van de vijf Bretonse departementen, was in 1956 bij de bestuurlijke regio Pays de la Loire aangesloten, volgens een besluit van de Franse regering.

De landoppervlakte van het schiereiland Bretagne is 34.023 km² (27.208 km² voor de regio Bretagne en 6.815 km² voor het departement Loire Atlantique). Het hoogste punt is het 385 meter hoge Roc'h Ruz.

 

  Zie Bretons (taal) en Gallo (streektaal) voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.

De twee traditionele talen van Bretagne zijn het Bretons en het Gallo. Het Bretons is een Keltische taal en wordt sinds de 6e eeuw in het westen van het schiereiland (Laag-Bretagne) gesproken. In het oosten (Hoog-Bretagne) wordt traditioneel het Gallo gebruikt, een streektaal van het Frans. De traditionele taalgrens ligt tussen Saint-Brieuc en Vannes. Het Bretons en Gallo worden nog maar door een minderheid van de Bretonse bevolking gebruikt. De sprekers van deze talen kennen ook Frans, de nationale taal van Frankrijk.

Het Bretons en het Gallo zijn niet officieel erkend door de Franse grondwet, maar worden soms op verkeersborden gebruikt. Onderwijs in het Bretons is mogelijk sinds 1951. Sindsdien neemt het aantal leerlingen in het Bretons tweetalig onderwijssysteem geleidelijk toe. Ongeveer 7,7 % van de lagere scholen biedt in 2015 een tweetalig programma aan^[2].

Een van de belangrijkste kenmerken van de Bretonse cultuur is het Fest-Noz^[3], een volksfeest waar volksmuziek wordt gemaakt. Tijdens de Festoù-Noz worden traditionele volksdansen opgevoerd. Deze dansen zijn heel gevarieerd en verschillen in functie van de traditionele streken, of terroirs. De belangrijkste instrumenten voor de Bretonse muziek zijn de binioù kozh, de bombarde, de clarinet en de accordeon.

Zeer typisch zijn ook de Bretonse pipebands (bagadoù). Elk jaar vindt er in Bretagne het Interkeltisch Festival van Lorient plaats, een van de grootste evenementen rond keltische muziek ter wereld.

• Festival des Vieilles Charrues (Bretons: Gouel an Erer Kozh), grootste muziekfestival van Frankrijk
• Festival de Cornouaille (Bretons: Gouelioù-Meur Kerne), jaarlijks evenement in Quimper
• La Folle Journée, jaarlijks klassieke muziek evenement in Nantes
• Festival du chant de marin, een tweejaarlijks muziekevenement in Paimpol

• Regionale dagbladen: Le Télégramme, Ouest-France en Presse Océan
• Locale televisiekanalen: France 3 Bretagne, Tébéo, Tébésud, TV Rennes en Télénantes
• Locale publieke radiokanalen: France Bleu Breizh Izel, France Bleu Armorique en France Bleu Loire Océan
• Regionale film: La Cinémathèque de Bretagne

Sinds 2014 heeft Bretagne .bzh als eigen internetdomeinnaam.

Een aantal sporten wordt als ‘typisch Bretons’ beschouwd:

• Gouren: traditioneel Bretons worstelen
• C'hoari bouloù (Boules bretonnes in het Frans): Bretons jeu de boules

 

• De Kroaz du (Zwarte kruis) werd tussen de middeleeuwen en het begin van de 20e eeuw als vlag van Bretagne gebruikt. In 1923 werd de huidige vlag, de Gwenn ha du (Zwart en wit), als moderne versie voorgesteld.
• Het volkslied van Bretagne, het Bro gozh ma zadoù (Het oude land van mijn vaders), is gebaseerd op het volkslied van Wales.
• De wapenspreuk van Bretagne is Kentoc'h mervel eget bezañ saotret (Liever dood dan oneer).

 

 

Top 10 steden in Bretagne naar aantal inwoners in 2012:

Bron: INSEE - Populations légales 2012

• Armorique
• Brière (regionaal natuurpark)
• Golf van Morbihan (regionaal natuurpark)

 

• Kasteel van de hertogen van Bretagne, in Nantes
• Museum voor Schone Kunsten van Pont-Aven
• Megalieten van Carnac
• Roze granieten kust
• Pointe Saint-Mathieu
• Mont Saint-Michel de Brasparts
• Océanopolis

 

Bretoense pannenkoeken (Bretons: krampouezh, Frans: crêpes of galettes) zijn een van de meest bekende culinaire specialiteiten van Bretagne. Traditioneel worden de pannenkoeken op een ronde gietijzeren plaat (Bretons: billig, Frans: galetière) gebakken. De Bretoense pannenkoeken zijn heel dun en worden op basis van boekweitmeel of tarwebloem gemaakt. Boekweitmeel pannenkoeken (Bretons: krampouezh ed-du, Frans: galettes de blé noir) worden meestal als hoofdgerecht geserveerd, gevuld met ham, kaas, eieren, champignons, ofwel gedompeld in karnemelk. In het oosten van Bretagne is het populair om een worst in te rollen in een pannenkoek (Frans: galette-saucisse). Tarwebloem pannenkoeken (Bretons: krampouezh gwinizh, Frans: crêpes de froment) worden koud of warm gegeten als ontbijt, toetje of voor het vieruurtje, met jam, honing, boter of chocoladepasta.

 

 

Bretagne heeft een lange traditie in het produceren van cider, Muscadet en mede (Bretons: chouchenn).

• Kig-ha-farz, specialiteit van het land van Léon
• Kouign-amann, traditioneel boterkoek van Douarnenez
• Lait ribot, Bretonse karnemelk

Bretagne heeft een gematigd zeeklimaat. Het klimaat wordt beïnvloed door het Kanaal en de Atlantische Oceaan. Hierdoor ontstaan er verschillen tussen de kustgebieden en het centrum van het schiereiland. De klimaatgegevens zijn van Météo France meetstation in Quimper.

• Autosnelwegen: Autoroute A11, Autoroute A811, Autoroute A83, Autoroute A844.
• Nationale wegen: Nationale 12, Nationale 24, Nationale 84, Nationale 136, Nationale 137, Nationale 157, Nationale 164, Nationale 165, Nationale 176, Nationale 249, Nationale 444 en Nationale 844.

• Aéroport Nantes Atlantique
• Aéroport Rennes St. Jacques
• Aéroport Brest Bretagne
• Aéroport Quimper Cornouaille
• Aéroport Lorient - Bretagne Sud
• Aéroport Saint-Nazaire - Montoir
• Aéroport Lannion Servel
• Aéroport Dinard Pleurtuit
• Aéroport Saint-Brieuc Armor
• Aéroport Morlaix Ploujean
• Aérodrome d'Ancenis

• Pierre Abélard (1079-1142), middeleeuws scholasticus
• Bertrand du Guesclin (1320-1380), Frans veldheer
• Anna van Bretagne (1477-1514), hertogin van Bretagne
• Jean Victor Marie Moreau (1763-1813), revolutionair generaal
• Ernest Renan (1823-1892), filosoof
• Jules Verne (1828-1905), schrijver
• Georges Boulanger (1837-1891), generaal en politicus
• Aristide Briand (1862-1932), politicus
• René Pleven (1901-1993), politicus
• Louison Bobet (1925-1983), wielrenner
• Jean-Marie Le Pen (1928), politicus
• Éric Tabarly (1931-1998), zeiler
• Alan Stivell (1944), zanger
• Dan Ar Braz (1949), gitarist
• Bernard Hinault (1954), wielrenner
• Yann Tiersen (1970), musicus en componist

• (nl) bretagne-vakantie.bzh, officiële website toerisme Bretagne

 

Zie de categorie Bretagne van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.