Bloedvergiftiging
Bloedvergiftiging, of sepsis, is een ernstig, soms dodelijk verlopend ziektebeeld, als gevolg van een infectie van het bloed door bacteriën, schimmels of hun producten (toxinen). Het is een ontstekingsreactie van het hele lichaam als reactie op de bloedinfectie.[1] De aandoening werd al in de tijd van Hippocrates beschreven.[2]
| Bloedvergiftiging | ||||
|---|---|---|---|---|
| Sepsis | ||||
| Coderingen | ||||
| ICD-10 | A40 - A41.0 | |||
| ICD-9 | 995.91 | |||
| DiseasesDB | 11960 | |||
| MedlinePlus | 000666 | |||
| standaarden | ||||
| MeSH | D018805 | |||
| ||||
Symptomen
bewerkenVeelvoorkomende symptomen zijn koorts, een verhoogde hartslag, snelle ademhaling en verwardheid.[3] Er kunnen ook symptomen zijn die bij een specifieke infectie horen, zoals hoesten bij longontsteking of pijn bij het plassen bij een nierbekkenontsteking. Bij heel jonge kinderen, ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem zijn er niet altijd symptomen aanwezig die bij een specifieke infectie horen en kan de lichaamstemperatuur laag of normaal zijn in plaats van hoog.[4] Ernstige bloedvergiftiging leidt tot een verminderde orgaanfunctie of onvoldoende bloedtoevoer. Duidelijke aanwijzingen van onvoldoende bloedtoevoer zijn een lage bloeddruk, een hoge hoeveelheid melkzuur in het bloed of verminderde urineproductie. Septische shock is een lage bloeddruk als gevolg van bloedvergiftiging waarbij geen verbetering optreedt nadat grote hoeveelheden infuusvloeistof zijn toegediend.[1]
Lijst met symptomen
bewerken- hoge koorts
- tachycardie (snelle hartslag)
- tachypnoe (snelle ademhaling)
- koude rillingen
- extreem wit tandvlees
- hypotensie (lage bloeddruk)
- verwardheid
- verminderde urineproductie
- aanvankelijk kleine, later soms snel uitbreidende bloedingen in de huid (petechiën en purpura)
- oedeem
- diffuse intravasale stolling
Oorzaken
bewerkenBloedvergiftiging is een reactie van het immuunsysteem op een infectie.[4][5] De infectie wordt veelal veroorzaakt door bacteriën, maar soms ook door schimmels, virussen of parasieten.[4]
Het binnentreden van bacteriën in de bloedbaan kan het gevolg zijn van een ontstoken wond of kies (bijvoorbeeld een kies met een kroon die een zenuwbehandeling heeft gehad en dus geen waarschuwingssignaal meer af kan geven), infectie van een orgaansysteem (longontsteking, blaasontsteking (urineweginfectie) of huidinfectie).
De primaire infectie komt vaak voor in de longen, hersenen, urinewegen, op de huid en in de buikorganen. Risicofactoren zijn onder andere een jonge of oude leeftijd, een verzwakt immuunsysteem als gevolg van aandoeningen zoals kanker of diabetes, en ernstig letsel of brandwonden.[3] Daarnaast kan het bezit van een centraal veneuze katheter de kans op het ontwikkelen van een bloedvergiftiging doen stijgen. Het goed verzorgen van deze katheter kan helpen om het risico hierop te verlagen. Het is belangrijk om de katheter regelmatig te controleren. Bij lekkage, roodheid, zwelling of pijn rond de plek waar de katheter is ingebracht, is het aangewezen om deze vroegtijdig te laten verwijderen. Dit kan helpen om bloedvergiftiging te voorkomen.
De diagnose wordt gesteld als er aan ten minste twee criteria voor systemisch inflammatoir responssyndroom (SIRS) als gevolg van een veronderstelde infectie wordt voldaan. Een bloedkweek wordt aanbevolen, bij voorkeur voordat met antibiotica begonnen wordt; een bloedinfectie hoeft echter niet aanwezig te zijn voor de diagnose.[4] Een beeldvormend medisch onderzoek moet worden gedaan om de locatie van de infectie vast te stellen.[1] Andere mogelijke oorzaken van vergelijkbare symptomen zijn onder meer: anafylaxie, bijnierschorsinsufficiëntie, laag bloedvolume, hartfalen en longembolie.[4]
Gevoeligheid voor bloedvergiftiging
bewerkenZoals bij vele ziekten zijn heel jonge kinderen, oude mensen en patiënten met een verminderde afweer extra kwetsbaar. Een bekend voorbeeld van een vorm van bloedvergiftiging is de meningokokkensepsis (=bloedvergiftiging door de bacterie die ook hersenvliesontsteking of meningitis veroorzaakt). Deze ziekte kan zo snel verlopen dat de patiënt op het moment van de diagnose soms al niet meer te redden is.
Risicogroepen zijn:
- Kankerpatiënten met name die met chemotherapie zijn behandeld
- Ouderen, omdat die vaak een minder goed werkend afweersysteem hebben
- Kinderen jonger dan vier jaar
- Postoperatieve patiënten (=na een heelkundige ingreep)
- Patiënten met een verminderde afweer (aids-patiënten en patiënten met afweeronderdrukkende geneesmiddelen, bijvoorbeeld bij de ziekte van Crohn of reuma)
Diagnostiek
bewerkenDe diagnose bloedvergiftiging kan worden bevestigd doordat bacteriën of andere micro-organismen in het bloed (bloedkweek) of in andere onder normale omstandigheden steriele lichaamssappen worden gevonden.
Behandeling
bewerkenPatiënten moeten zo snel mogelijk worden behandeld. Die behandeling dient in veel gevallen plaats te vinden op een intensivecareafdeling en bestaat altijd uit meerdere componenten.
Bloedvergiftiging wordt meestal behandeld met infuus en antibiotica. Dit wordt vaak gedaan op een intensivecareafdeling. Als hydratatie niet genoeg is om de bloeddruk op peil te houden, kunnen bloeddrukverhogende medicijnen worden gebruikt. Kunstmatige beademing en dialyse kunnen noodzakelijk zijn ter ondersteuning van de longfunctie en nierfunctie.[3] Voor de behandeling kunnen een centraal-veneuze katheter en arteriële katheter worden geplaatst. Er kunnen ook metingen van het hartminuutvolume en van de zuurstofsaturatie in de bovenste holle ader worden gedaan. Bij patiënten met bloedvergiftiging zijn preventieve maatregelen nodig tegen trombosebenen, maagzweren en doorligwonden, tenzij andere aandoeningen dit soort ingrepen belemmeren. Sommigen kunnen er baat bij hebben als hun bloedsuikerspiegel goed onder controle wordt gehouden met insuline.[1] Het gebruik van corticosteroïden is controversieel.[6] Geactiveerd drotrecogin alfa, dat oorspronkelijk op de markt was voor ernstige bloedvergiftiging, bleek niet te helpen en werd in 2011 uit de verkoop gehaald.[7]
Soms is een operatie nodig om de ontstekingshaard uit het lichaam te verwijderen. Niet zelden moet een patiënt ook kunstmatig worden beademd omdat de longen zijn aangedaan en/of de ademhalingskracht van patiënt onvoldoende is. De sterfte ten gevolge van bloedvergiftiging is in de landen met een moderne gezondheidszorg, inclusief goede intensivecarevoorzieningen, ongeveer 30 tot 40%.
In 2002[8] is een wereldwijde campagne gestart (de Surviving Sepsis Campaign) om de kans van bloedvergiftigingspatiënten op een goed herstel zo groot mogelijk te maken.
Prognose, epidemiologie en geschiedenis
bewerkenDe prognose wordt gedeeltelijk bepaald door de ernst van de ziekte, waarbij de kans op overlijden 30% is bij bloedvergiftiging, 50% bij ernstige bloedvergiftiging en 80% bij een septische shock.[9] Het totaal aantal gevallen wereldwijd is niet bekend, aangezien er weinig gegevens uit ontwikkelingslanden zijn.[9] Naar schatting worden miljoenen mensen per jaar getroffen door bloedvergiftiging.[1] In ontwikkelde landen krijgen jaarlijks ongeveer 0,2 tot 3 op de 1000 mensen een bloedvergiftiging. Dit komt neer op ongeveer een miljoen gevallen per jaar in de Verenigde Staten.[9][10] Het aantal gevallen van de ziekte neemt steeds toe.[1] Bloedvergiftiging komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.[4]
Synoniemen
bewerkenDe term septikemie verwijst naar de micro-organismen van de toxinen in het bloed en wordt niet meer vaak gebruikt.[2][11]
- ↑ a b c d e f Surviving Sepsis Campaign Guidelines Committee including The Pediatric Subgroup, Dellinger, RP, Levy, MM, Rhodes, A, Annane, D (2013). Surviving Sepsis Campaign: International guidelines for management of severe sepsis and septic shock: 2012. Critical Care Medicine 41 (2): 580–637. PMID 23353941. DOI: 10.1097/CCM.0b013e31827e83af. Gearchiveerd van origineel op 2 februari 2015. Geraadpleegd op 7 augustus 2016.
- ↑ a b Angus, DC, van der Poll, T (29 augustus 2013). Severe sepsis and septic shock. The New England Journal of Medicine 369 (9): 840–51. PMID 23984731. DOI: 10.1056/NEJMra1208623.
- ↑ a b c Sepsis Questions and Answers. cdc.gov. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (22 mei 2014). Geraadpleegd op 28 november 2014.
- ↑ a b c d e f Jui, Jonathan (2011). Tintinalli's Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide, 7th. McGraw-Hill, New York, "Ch. 146: Septic Shock", pp. 1003-14. Gearchiveerd op 19 oktober 2013. Geraadpleegd op 11 december 2012.
- ↑ Deutschman, CS, Tracey, KJ (april 2014). Sepsis: Current dogma and new perspectives. Immunity 40 (4): 463–75. PMID 24745331. DOI: 10.1016/j.immuni.2014.04.001.
- ↑ Patel, GP, Balk, RA (15 januari 2012). Systemic steroids in severe sepsis and septic shock. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine 185 (2): 133–9. PMID 21680949. DOI: 10.1164/rccm.201011-1897CI.
- ↑ Martí-Carvajal, AJ, Solà, I, Lathyris, D, Cardona, AF (14 maart 2012). Human recombinant activated protein C for severe sepsis. Cochrane Database of Systematic Reviews 3: CD004388. PMID 22419295. DOI: 10.1002/14651858.CD004388.pub5.
- ↑ Surviving Sepsis Campaign | History. Geraadpleegd op 13 oktober 2016.
- ↑ a b c Jawad, I, Lukšić, I, Rafnsson, SB (juni 2012). Assessing available information on the burden of sepsis: Global estimates of incidence, prevalence and mortality. Journal of Global Health 2 (1): 010404. PMID 23198133. PMC 3484761. DOI: 10.7189/jogh.02.010404.
- ↑ Martin, GS (juni 2012). Sepsis, severe sepsis and septic shock: Changes in incidence, pathogens and outcomes. Expert Review of Anti-infective Therapy 10 (6): 701–6. PMID 22734959. PMC 3488423. DOI: 10.1586/eri.12.50.
- ↑ Bone, R, Balk, R, Cerra, F, Dellinger, R, Fein, A (1992). Definitions for sepsis and organ failure and guidelines for the use of innovative therapies in sepsis. The ACCP/SCCM Consensus Conference Committee. American College of Chest Physicians/Society of Critical Care Medicine. Chest 101 (6): 1644–55. PMID 1303622. DOI: 10.1378/chest.101.6.1644. Gearchiveerd van origineel op 19 maart 2015. Geraadpleegd op 7 augustus 2016.