Association internationale du Congo

Concreet moest de vereniging controle vestigen over het Congobekken. Daartoe werden internationale figuren als Henry Morton Stanley in dienst genomen, met de opdracht om op expeditie te gaan en zoveel mogelijk land te kopen van Afrikaanse stamhoofden.

Hoewel in naam internationaal, droeg Leopold er zorg voor dat de vereniging bemand werd door vertrouwelingen en hield hij de koloniale machten op veilige afstand. Voorzitter van de AIC was kolonel Maximilien Strauch.^[1]

Leopolds strategie bleek effectief. Op 10 april 1884 gaf de Amerikaanse senaat toestemming aan president Chester A. Arthur om de vlag van de AIC te beschouwen als die van een geallieerde regering. Dit werd op 22 april gevolgd door de erkenning van de "posten en vrije gebieden" van de AIC.

Op 24 april beloofde Frankrijk om de gebieden te respecteren, nadat het land een voorkooprecht erop had gekregen. Dit bracht Groot-Brittannië, Duitsland en Portugal ertoe om de rechten van de AIC te aanvaarden (8 november 1884), liever dan Congo in handen van de Franse rivaal te zien belanden.

Onmiddellijk daarna volgde de Conferentie van Berlijn om een en ander verder uit te werken. Op 23 februari 1885 erkende de conferentie de AIC als soevereine staat, een primeur voor een internationale organisatie.^[2] Twee maanden later liet het Belgisch parlement de koning toe om het hoofd te zijn van "de staat die in Afrika door de Internationale vereniging is gesticht". Daarmee had Leopold zijn slag thuis gehaald en werd de façade overbodig. Op 29 mei werd de « Association internationale du Congo » bij regeringsdecreet omgevormd tot « État indépendant du Congo », de Kongo-Vrijstaat.

• Association internationale africaine
• Comité d'études du Haut-Congo

• Jean Stengers, “Leopold II and the Association Internationale du Congo”, in: Stig Förster e.a. (reds.), Bismarck, Europe, and Africa, London, Oxford University Press, 1988