Tkvartsjeli (stad)
Stad in Georgië  Abchazië 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Geografie | |||
| Autonome Republiek | Abchazië | ||
| District (vlgns. Georgië) District (vlgns. Abchazië) |
Otsjamtsjire Tkvartsjeli | ||
| Hoogte | 260 m | ||
| Coördinaten | 42° 51' NB, 41° 41' OL | ||
| Bevolking | |||
| Inwoners (2022) | 5.044 [1] | ||
| Etniciteit (2011) | Abchazisch (66,5%) Georgisch (17,5%) Russisch (9,7%) | ||
| Overige informatie | |||
| Stad sinds | 1942 | ||
| Tijdzone | UTC+4 | ||
| Tkvartsjeli in Abchazië | |||
 | |||
| Foto's | |||
| |||
| |||
Tkvartsjeli (Georgisch: ტყვარჩელი; Abchazisch: Тҟәарчал, Tkwartsjal; Russisch: Ткварчели) is een stad in de Georgische autonome en feitelijk afgescheiden republiek Abchazië. De stad is gesitueerd op ongeveer 260 meter boven zeeniveau aan de rivier Galidzga, en ligt ongeveer 77 kilometer ten oosten van de Abchazische hoofdstad Soechoemi.
Tkvartsjeli ligt voor de Georgische wet in het district Otsjamtsjire, maar voor het Abchazische gezag is de stad het centrum van het district Tkvartsjeli. De stad had tijdens de Sovjet-Unie een belangrijke steenkoolmijn, wat ook haar bloei betekende.
Toponiem
[bewerken | brontekst bewerken]Het toponiem Tkvartsjeli zou volgens Georgische etymologen afgeleid zijn van het Mingreelse woord voor Cyclaam, 'tkvartsjelia' (ტყვარჩელია).[2] Volgens Abchazische etymologen is een waarschijnlijke oorsprong het Abchazische woord 'kvartsjal' (Ҟәарчџьал) dat staat voor 'fort heuvelrug'. Dit zou overeenkomen met de heuvelrug langs de linkeroever van de Galidzga-rivier bij Tkvartsjeli.[3]
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]
Het toponiem Tkvartsjeli werd in de jaren 1830 voor het eerst op kaarten genoemd.[3] Op Italiaanse kaarten uit het midden van de 17e eeuw staat op deze plek een nederzetting ingetekend met de naam 'Tkvadzja' (Georgisch:: ტკვაჯას), de Italiaanse vertaling van het Georgische toponiem.[2] In de jaren 1930 werd Tkvartsjeli een 'nederzetting met stedelijk karakter' vanwege de exploitatie van steenkoolerts en in 1942 verkreeg het de stadsstatus. Deze industrie betekende ook een snelle groei van de stad. Er werd een spoorlijn vanaf Otsjamtsjire aangelegd voor onder andere het vervoer van de steenkool naar de metallurgische fabriek in de oost-Georgische stad Roestavi.[4] Tkvartsjeli werd ook aangemerkt als balneologisch kuuroord, en kreeg sanatoria en baden.
Georgisch-Abchazisch conflict
[bewerken | brontekst bewerken]Tijdens de Georgisch-Abchazische burgeroorlog werd Tkvartsjeli door de Georgische zijde ruim een jaar belegerd, wat een humanitaire crisis veroorzaakte. Vanaf de aanvang van het conflict hielpen Russische milities mee aan Abchazische zijde in de verdediging van de stad tegen het Georgische leger. Rusland onderhield een luchtbrug met voedsel, medicijnen en evacueerde ook burgers.
Op 14 december 1992 werd bij het dorp Lata een Mi-8 helikopter neergeschoten die tientallen vrouwen en kinderen uit Tkvartsjeli evacueerde. Een maand later werd een Russische helikopter onderweg naar Tkvartsjeli door de Georgiërs gedwongen te landen omdat het volgens hen om een illegale vlucht ging. Human Rights Watch documenteerde dat de Russische milities en hun bewapening via de hulpvluchten in Tkvartsjeli kwamen. Het beleg van Tkvartsjeli duurde tot het eind van de burgeroorlog.[5]
De Abchazische separatisten veranderden rond 1993 de naam in het Abchazische Tkwartsjal. De Georgische autoriteiten bleven Tkvartsjeli gebruiken.
Demografie
[bewerken | brontekst bewerken]Op 1 januari 2022 telde Tkvartsjeli 5.044 inwoners.[6] In de jaren 1990 verloor de stad ruim driekwart van de bevolking door het Georgisch-Abchazisch conflict en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.
De stad werd volgens de volkstelling van 2011 in meerderheid door Abchaziërs bewoond (66,5%), met Georgiërs als tweede bevolkingsgroep (17,5%) gevolg door Russen (9,7%). In 1989 was bijna een kwart van de stad Russisch. De Abchazische gemeenschap was met 42,3% de grootste ethnische groep, terwijl 23,4% van de stad Georgisch was.[7]
| Bevolking van Tkvartsjeli | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Jaar | 1886 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2003 | 2011 | 2022 | ||||||||
| Aantal | 1.426 |  1.950 |
8.434 |
28.440 |
 25.805 |
21.805 |
21.578 |
4.786 |
5.013 |
5.044
| ||||||||
| Verantwoording data: 1926-2011.[8][9][7] Volkstellingen 2003 en 2011,[10] jaaropgave 1 januari 2022.[1] Noot: De Abchazische cijfers vanaf 1994 worden niet erkend door Georgië. | ||||||||||||||||||
Vervoer
[bewerken | brontekst bewerken]Tkvartsjeli is met de rest van Abchazië verbonden met de Georgische nationale route Sh9 langs de rivier Galidzga naar Otsjamtsjire. De spoorlijn Otsjamtsjire - Tkvartsjeli is buiten gebruik.
Referenties
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ a b (ru) Абхазия в цифрах за 2021 год (Abchazië in cijfers voor 2021). Staatscomité voor Statistiek van de Republiek Abchazië (12 februari 2023). Gearchiveerd op 30 mei 2023. Geraadpleegd op 14 juni 2023.
- ↑ a b (ka) Khorava, Bhezan, აფხაზეთის გეოგრაფიული სახელები (Geografische Namen van Abchazië) Pag.127-128. Gearchiveerd op 13 juni 2023. Geraadpleegd op 17 juni 2023.
- ↑ a b (ru) Историко-этимологический словарь топонимов Абхазии (продолжение) (Historisch en etymologisch woordenboek van toponiemen van Abchazië (O - P)). Apsnyteka (2006). Geraadpleegd op 17 juni 2023.
- ↑ (ru) Definition of "Tkvartsjeli". Great Soviet Encyclopedia, 3rd edition 1969–1978. Geraadpleegd op 17 juni 2023.
- ↑ (en) Georgia/abkhazia: Violations Of The Laws Of War And Russia's Role In The Conflict. Human Rights Watch (1995). Geraadpleegd op 17 juni 2023.
- ↑ Abchazië in cijfers voor 2021, tabel 1.11, pagina 20.
- ↑ a b (en) Putkaradze, Tariel (2008). Linguistic Situations in Conflict Regions – The Abkhazia Border within Russia according to 1989 Census Data and Politicized Linguistic Maps (pdf). Journal of Theoretical Linguistics 5 (1): Pag.96 (SKASE Slovak Association for the Study of English). ISSN: 1339-782X. Geraadpleegd op 14 juni 2023.
- ↑ (ru) Details Tkvartsjeli District. Ethno Kavkaz. Geraadpleegd op 14 juni 2023.
- ↑ (en) Cities & towns of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 14 juni 2023.
- ↑ (ru) Абхазия в цифрах за 2015 год (Abchazië in cijfers voor 2015). Staatscomité voor Statistiek van de Republiek Abchazië (2016). Gearchiveerd op 20 november 2018. Geraadpleegd op 14 juni 2023.
