Wichelen

Wichelen

Gemeente in België
(Details) (Details)
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Oost-Vlaanderen
Arrondissement	Dendermonde
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	23,2 km² (2022) 70,4% 15,43% 14,17%
Coördinaten	51° 0' NB, 3° 59' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkings­dichtheid	12.032 (01/01/2024) 49,55% 50,45% 518,69 inw./km²
Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder	(01/01/2024) 18,13% 60,61% 21,25%
Buitenlanders	3,71% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Kenneth Taylor (Samen)
Bestuur	Samen
Zetels Samen CD&V-PLUS N-VA anders Vlaams Belang	21 13 2 3 2 1
Economie
Gemiddeld inkomen	23.036 euro/inw. (2021)
Werkloosheids­graad	4,49% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode 9260 9260 9260	Deelgemeente Wichelen Schellebelle Serskamp
Zonenummer	052 - 09
NIS-code	42026
Politiezone	Wetteren / Laarne / Wichelen
Hulpverlenings­zone	Zuid-Oost
Website	www.wichelen.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Dendermonde in de provincie Oost-Vlaanderen
Foto's
Centrum met Sint-Gertrudiskerk
Portaal    België

Wichelen is een plaats en gemeente in de Denderstreek en het Scheldeland in de provincie Oost-Vlaanderen in België.^[1] De gemeente telt ruim 12.000 inwoners, die Wichelaars worden genoemd. Wichelen ligt aan de Schelde. In het eigen dialect wordt de plaatsnaam als "'wiχəln" (Wiecheln) uitgesproken. In 2022 vierde de gemeente haar 1050-jarig bestaan.^[2]

Uit riviervondsten ter plaatse, bij vooral de monding van de Molenbeek, blijkt dat Wichelen van de bronstijd^[3][4] tot de Gallo-Romeinse periode^[5][6] een belangrijke locatie was voor rituele deposities in de Schelde. Enkele honderden meters van deze monding bevinden zich restanten van de omwalling van de Motte Meirbos, een belangrijke archeologische site, die gelegen is aan het traject van de Heirwegh maar andere kenmerken vertoont dan een castrale motte of een mottekasteel. Volgens Bauters^[7] was het "een belangrijke bewoningssite, mogelijk met kasteelachtig karakter. (...) op zijn minst een hoeve met walgracht van het vroege type (...), van historisch belang voor de ontwikkeling van Wichelen".

Wat betreft de naam Wichelen meende Gysseling^[8] aanvankelijk, zich baserend op schrijfwijzen van de 12e tot de 14e eeuw, dat het een afleiding was van de persoonsnaam "Wikolinios" met als betekenis: "woonplaats van de strijder"; uiteindelijk was hij echter van mening dat de naam afgeleid moet zijn van "wek" ("uitbuigend").^[9][10] Deze laatste verklaring past wel uitstekend bij de opvallende Scheldemeander waaraan Wichelen ontstond en ook bij de oudst bekende schrijfwijze ("wigle"), uit 972. De meander was aanvankelijk nog scherper en daardoor voor de hele loop van de Schelde een zeldzaam geografisch verschijnsel. Hij is in 1892 gedeeltelijk rechtgetrokken^[11], Gallo-Romeinse vondsten die daarbij werden gedaan bevinden zich onder andere in het Archeologisch Museum van Namen.

Volgens Walter Deeters was Wichelen al sinds de Karolingische tijd het "centrum van een rijksbezitting aan de Schelde bij Gent"^[12] (met over de Schelde een makkelijke vaarverbinding naar "Walacra": Walcheren en de Vier Ambachten). Om na te gaan hoelang Wichelen onder deze naam bestaat blijkt men terug te moeten gaan naar een oorkonde die zich in het buitenland bevindt. Het oudste document over Wichelen dateert van 14 april 972: In de door de Duitse keizer Otto II uitgevaardigde Huwelijksoorkonde van keizerin Theophanu vallen Walcheren, "uuigle" en de Abdij van Nijvel onder de bruidsschat voor de Byzantijnse prinses Theophanu.^[13][14] In de Nederlanden worden als onderdelen ("provintiae") van de schenking aan haar onder meer genoemd: "uualacra, uuigle cum abbatia nivelle, quattuordecim milibus eo pertinentibus mansis" (waarbij "eo" verwijst naar 14000 boerderijen horend bij de drie geschonken plaatsen gezamenlijk^[15]). Deze (in uiterst nadrukkelijke bewoordingen vastgelegde) schenkingsoorkonde noemt hier gebieden bij de noordwestelijke grens van het toenmalige Duitse keizerrijk, het vroegere Midden-Francië (en waarbij Wichelen meteen in zijn nog eeuwen voortdurende samenhang met de Abdij van Nijvel - zie onder- wordt aangeduid^[16]). Met Walacra werd overigens een veel groter deel van de Scheldedelta bedoeld dan enkel het eiland Walcheren, het betreft met name ook de Vier Ambachten, terwijl bovendien de huidige Westerschelde nog gevormd moest worden (zodat er in plaats daarvan grondgebieden waren die als bewoond kunnen worden verondersteld).

Daarnaast krijgt Theophanu ook in Italië Istrië en het graafschap Pescara en tevens een aantal gebieden in het huidige Duitsland. Om administratieve redenen ging het om gebieden die zoveel mogelijk gegroepeerd waren en een pied-à-terre zouden vormen in elk deel van het rijk.^[17] (Theophanu zou overigens degene zijn die niet alleen de vork maar ook Sint-Nicolaas in West-Europa geïntroduceerd heeft).

Door achtereenvolgens het Verdrag van Verdun (843), het Verdrag van Prüm (855) en het Verdrag van Ribemont (880) - waarbij de Schelde er telkens de grens bleef vormen - lag het grondgebied van Wichelen aan de noordwestelijke grens van de Brabantgouw, meer bepaald Rijks-Vlaanderen, dat in 1062-1063 onder Boudewijn V van Vlaanderen werd verenigd met Kroon-Vlaanderen in het graafschap Vlaanderen. Otto II had inmiddels in 980 bij zijn onderhandelingen te Margut-sur-Chiers^[18] met Lotharius van Frankrijk en Lodewijk V van West-Francië de grens ten noorden van Wichelen al verlegd door het gebied van de Sint-Baafsheerlijkheid tot Lokeren, samen met het Waasland, op te eisen.^[19] De Abdij van Nijvel blijkt daarna nog eeuwenlang bijzondere privileges, maar ook wel plichten, binnen Wichelen te hebben gehad (zie onder).

In een oorkonde van Filips van de Elzas uit 1174 wordt "Rasonis de Wighelen" (Rasse van Wichelen) genoemd. Wichelen was een van de eenentwintig " 's Graven propre dorpen" ("eigen dorpen van de graaf") van het Land van Aalst (een deel van de Brabantgouw, dat voorheen markgraafschap Ename werd genoemd). Lange tijd werd deze oorkonde als oudste vermelding van Wichelen beschouwd omdat men zich niet realiseerde dat er in 1700 in de Duitse Abdij van Gandersheim al een document ontdekt was dat het officiële bestaan van Wichelen meer dan tweehonderd jaar ouder maakt.

Wichelen, Serskamp en Lede waren de meest noordelijke dorpen van het Land van Aalst,^[20] doch Wanzele en alle andere omliggende dorpen hoorden bij het Land van Dendermonde, namelijk: Appels, Berlare, Overmere met Uitbergen en Schellebelle met Wanzele. Schoonaarde was tot 1873 een gehucht van Wichelen.

In de 13e en 14e eeuw is onder andere sprake van "Wigelines", "Wichele", "Wichline"^[21], "Wijcheline", "Wijgline" en "Winghelines". Tot 1614 bleef het onderdeel van het Graafschap Vlaanderen.

Uit 1342 is bekend dat ridder Simoen Ser Thomas heer van Herdershem en voogd van Wichelen en Cherscamp was. In de crypte van de Sint-Baafskathedraal in Gent bevindt zich het graf van Margareta van Gistel, vrouw van Daniël van Massemen en volgens het grafschrift "Vochdesse van Wichkne ende van Serskamp", overleden in 1431.^[22]

Vanaf 1209 worden als opeenvolgende heren of voogden van Wichelen genoemd de families van Oudenaarde, van Vaarnewyck, van Herdersem, van Massemen, Uutenzwane en van Herzele; en vanaf ongeveer 1525 de familie Vilain, die hun naam later wijzigden in Vilain XIIII. Als laatste in verband met Wichelen wordt hiervan Lamoraal Vilain vermeld. Op 14 oktober 1614 werd de "Heerlijkheid van Wichelen en Cherskamp (Serskamp)" door Filips IV van Spanje als "engagère" (leenpand) afgestaan aan Jan Karel de Cordes (1577-1641), heer van Reet en Waarloos, die werd opgevolgd door zijn gelijknamige zoon; de heerlijkheid Wichelen, waar deze Antwerpse koopmansfamilie twee zomerkastelen had, bleef tot 15 juli 1758 in hun bezit: de erfenis van Anne-Thérèse de Cordes belandde via huwelijk en overerving bij de markies van Coupigny, van wie de bezittingen in 1789 openbaar werden verkocht.

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd Wichelen in 1579 door een Schots leger vrijwel volledig verwoest en geplunderd, als weerwraak voor een afgeslagen poging een jaar eerder, waarbij de Schotse kapitein was gedood. In 1587 waren het Fransen die Wichelen plunderden, en in 1645 Lotharingers.

Door de expansiepolitiek van Lodewijk XIV was Wichelen ook tussen 1678 en 1694 veelvuldig het slachtoffer van plunderingen door de Fransen, tijdens de Hollandse Oorlog (1672-1679) en de Negenjarige Oorlog (1688-1697).

In 1706, tijdens de Spaanse Successieoorlog, vormde Wichelen enige tijd het hoofdkwartier van het Franse leger. De leiding daarvan berustte officieel bij Lodewijk, hertog van Bourgondië ("Le Petit Dauphin") - maar praktisch bij François de Neufville, 2e hertog van Villeroy, die in datzelfde jaar, na de voor Frankrijk desastreuze Slag bij Ramillies (23 mei 1706), zijn taak moest afstaan aan Lodewijk Jozef van Vendôme (tegenover hen stond het geallieerde leger, dat werd aangevoerd door John Churchill, de 1e hertog van Marlborough, die geen enkele veldslag verloor en voorvader was van Winston Churchill).

De veerboot van Wichelen in de wijk Paddenhoek wordt voor het eerst vermeld in 1253. Als belangrijke verbinding tussen enerzijds het Waasland en anderzijds het Land van Aalst werd een ander Wichels veer in 1881 vervangen door een draaibrug tussen Wichelen en Uitbergen (na het opblazen in 1940 een hefbrug, en vanaf 1963 een vaste brug stroomopwaarts). De verbinding tussen het Oud Dorp en dit laatste veer, via Dreefstraat en Diepestraat (zoals het noordelijk deel van huidige Brugstraat toen heette) is de oudste nog bestaande verharde weg in Wichelen.

Het verband met de Abdij van Nijvel is blijven bestaan vanaf in ieder geval 972 tot de Franse overheersing^[23], waardoor Otto II de 14.000 woningen van deze twee gebieden en Walcheren als bij elkaar horend opnam in de Huwelijksoorkonde van keizerin Theophanu: hierin worden Wichelen en de Abdij van Nijvel zodanig genoemd als behoorden zij voorheen mogelijk allebei toe aan Mathilde van Ringelheim^[24][25], keizerin met in Nijvel gelijkaardige rechten als Theophanu. Odo, bisschop (1106-1110) van Kamerijk, plaatste rond 1108 het altaar van Wichelen onder bevoegdheid van de Abdij van Nijvel, dit op verzoek van abdis (1073-1112) Richeta (Richenza II) en de dames en kanunniken van Nijvel.^[26]

De verdeling tussen de abdij en de wereldlijke macht was in Wichelen zeer opmerkelijk, het als één geheel geschonken zijn aan Theophanu moet hiermee in verband staan^[27] (zie ook hieronder: 'Trivia'). Al vóór het midden van de 13e eeuw was het kapittel van Nijvel in het bezit van een "hofjongerij"^[28] of "corserie" te Wichelen (er wordt vermeld dat dit bestaat uit een neerhof en een opperhof, maar het is de vraag of het inderdaad om een mottekasteel ging). Gravin Margaretha II van Vlaanderen benoemde toen slechts twee van de zeven schepenen, terwijl de Nijvelse abdij er vier aanstelde (en deze zes de zevende, er werd m.a.w. gestreefd naar een strikte 2/3 verdeling ten gunste van het Nijvelse kapittel). Het document uit die tijd^[29] zegt in dit verband ook: "...van oudsher...sinds onheuglijke tijden...zijn er te Wichelen oude gronden...waarover er belasting aan de kerk" (nl. de Abdij van Nijvel) "verplicht is en betaald moet worden op Sint-Denijs (9 oktober) en kippen geleverd moeten worden op Kerstdag...maar we kunnen niet achterhalen" -"scire non potuimus"- "hoeveel denarie en hoeveel kippen...". Rond 1500 staat in een stuk dat er "bynnen der prochyen van Wichelen" zeshonderd cijnsplichtigen zijn ten opzichte van "den Eerweerdighen Capittele van Nyvelles". Vanaf de middeleeuwen tot de Franse tijd in België behoorde het grootste deel van de Tiende van Wichelen aan het kapittel van Nijvel, waarbij in ieder geval tot medio 17e eeuw een derde van deze tienden aan de Wichelse pastoor toekwam. Ook de kandidaat voor deze functie werd tot 1641 door de abdij voorgedragen. En voor de koster gold dit zelfs tot het einde van het ancien régime.

In 1563 stelde Jan van Miggrode, leenman (wat betreft de hofjongerij) van de abdis van Nijvel, Jan des Marès aan als baljuw te Wichelen, daarbij verwijzend naar reeds zeer lang bestaande gewoonten ("alsoot gheaccostumeert es van auden tyden").

De Sint-Gertrudiskerk (Nijvel) had in Wichelen een groot pachtgoed, dat in 1461 verhuurd werd voor "45 pond groote" per jaar. In 1725 betaalde het kapittel van Nijvel de helft van het nieuwe torengewelf van de oude Sint-Gertrudiskerk op het Oud Dorp. In 1738 nam dezelfde instantie grotendeels het nieuwe hoofdaltaar van de kerk voor haar rekening. De tiendheffer was ook verantwoordelijk voor het onderhoud van het priesterkoor, wat in de 17e en 18e eeuw tot nogal wat onenigheid met pastoor en parochie leidde. En uiteraard is Gertrudis van Nijvel patroonheilige van de kerk.

• De Sint-Gertrudiskerk (gewijd aan Gertrudis van Nijvel) bevindt zich op de Margote. De oude kerk, die dateert uit de 12e eeuw, bevond zich in het Oud Dorp nabij het tegenwoordige kerkhof. Maar in 1870 werd om praktische redenen het centrum van de gemeente verplaatst van het oude dorp naar de toen net aangelegde steenweg. Hierdoor werd de oude Romaanse kerk uit de 12e eeuw vervangen door een nieuw heiligdom in de wijk Margote. Sint-Gertrudis bleef als patroonheilige behouden. De nieuwe kerk en pastorie werden ontworpen door Edmund Serrure sr. Men kan er nu nog de mooie schepen-en kerkmeestersbank bewonderen, een paar oude biechtstoelen, de preekstoel, de grafsteen van de familie de Cordes en vooral de fraaie doopvont (einde zestiende eeuw), alle afkomstig uit het oude kerkgebouw.
• De Scheldehoekkapel op Margote
• De watermolen
• Het Memoriekruis
• Het Meirbos, een voormalige motte
• Het Oud Gemeentehuis^[30] (op het Oud Dorp) werd opgericht in 1682. Een beeltenis van Gertrudis van Nijvel prijkte eeuwenlang boven de toegangsdeur maar maakte in 1973 plaats voor Sint-Sebastiaan toen het gebouw met pui en trapgevels als gildehuis voor de Koninklijke Schuttersmaatschappij Sint-Sebastiaan werd gerestaureerd.^[31]
• Stokerij Rubbens

Wichelen ligt op de linkeroever van de Schelde. De hoogte bedraagt ongeveer 3 meter en de bodem is zandig en in het zuiden zandlemig. Het belangrijkste natuurgebied is de Bergenmeersen, gelegen in een bocht van de Schelde. Op de grens van Wichelen en Schellebelle mondt de Molenbeek uit in de Schelde.

De gemeente bestaat sinds 1977 naast Wichelen zelf nog uit de deelgemeenten Schellebelle en Serskamp. Wichelen en Schellebelle liggen aan de Schelde; Serskamp ligt iets meer zuidwaarts. Vroeger behoorde ook Schoonaarde tot Wichelen, maar in 1873 werd het bij koninklijk besluit afgesplitst van Wichelen. Dit gebeurde vooral op aandringen van de inwoners van de wijk Eegenen, die opzagen tegen de verre verplaatsingen naar de hoofdkerk in Wichelen.

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS code
1	Wichelen	8,75	4.322	494	42026A
2	Serskamp	6,94	3.565	514	42026B
3	Schellebelle	7,51	3.762	501	42026C

• Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; 1976= inwonertal per 31 december
• 1880*: Afsplitsing Schoonaarde in 1873

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal[32]	Evolutie: 1992=index 100
1992	10.831	100,0
1993	10.897	100,6
1994	10.897	100,6
1995	10.900	100,6
1996	10.893	100,6
1997	10.905	100,7
1998	10.954	101,1
1999	10.899	100,6
2000	10.961	101,2
2001	11.040	101,9
2002	11.045	102,0
2003	11.036	101,9
2004	11.043	102,0
2005	11.137	102,8
2006	11.145	102,9
2007	11.099	102,5
2008	11.062	102,1
2009	11.144	102,9
2010	11.242	103,8
2011	11.284	104,2
2012	11.374	105,0
2013	11.450	105,7
2014	11.442	105,6
2015	11.509	106,3
2016	11.501	106,2
2017	11.556	106,7
2018	11.578	106,9
2019	11.672	107,8
2020	11.649	107,6
2021	11.690	107,9
2022	11.765	108,6
2023	11.960	110,4
2024	12.032	111,1

Er zijn drie treinstations op het grondgebied Wichelen: station Wichelen in het centrum op de lijn Dendermonde-Gent, station Serskamp op de lijn Brussel-Gent en station Schellebelle op zowel de lijn Dendermonde-Gent als Brussel-Gent.

Het snijpunt van de 51e breedtegraad en 4 graden oosterlengte bevindt zich in Wichelen. In het laagste gebied van de gemeente liggen de Bergenmeersen. Bij de Meirbos^[33] en de Heirwegh (die ten westen van het oude dorpscentrum ongeveer samenviel met de huidige straten Meerbos en Dreefstraat) bevond zich het Galgeveld.

De toponiemen Margote (huidige hoofdstraat in het centrum) en Meirbos of Meerbos verwijzen naar een ondiep meer dat zich ooit op de grens van Wichelen en Serskamp bevond.

Het dialect van het oorspronkelijke Wichelen verschilt vrij sterk van dat van Schellebelle en Serskamp doordat het als overgangsdialect veel Brabantse invloeden vertoont.

In Wichelen spelen de voetbalclubs KVV Schelde Serskamp-Schellebelle en SK Wichelen. In Wichelen heeft men veel petanquebanen. Ook zijn er een atletiekclub, ACES, en de roeivereniging Roeiteam Scheldeland.

Baljuws [bewerken | brontekst bewerken] ?-1513-?: Jacob de Ruddere 1563-?: Jan des Marès ?-1570-?: Arend Janssens ?-1661-?: Joost van der Bruggen ?-1682-?: Lodewijk Verbruggen ?-1707-?: Karel-Philip Limnander ?-1711-?: Paul-Frans Verbruggen ?-1720-?: Pieter van de Wiele ?-1727-?: Paul-Frans Verbruggen ?-1729-?: Jan Charles de Clercq ?-1737-?: Paul-Frans Verbruggen ?-1761-?: Michiel-Andries Gilquin ?-1792-?: Adriaan-Frans Roggeman

Meiers [bewerken | brontekst bewerken] ?-1386-?: Jan Sceldacker ?-1495-?: Frans van Bochaute ?-1521-?: Pieter van Heddeghem ?-1528-?: Hendrik de Bundele ?-1565-?: Jan des Marès ?-1571: Hendrik de Bundele 1572-?: Joost de Bundele ?-1585-?: Marien des Marès ?-1589-?: Gillis Goeyvaers ?-1652-?: Joost Verbruggen ?-1671-?: Jan de Wolf ?-1682-?: Lodewijk Verbruggen ?-1707-?: Philip Limnander

?-1711-?: Paul-Frans Verbruggen ?-1720-?: Pieter van de Wiele ?-1727-?: Paul-Frans Verbruggen ?-1761-?: Michiel-Andries Gilquin ?-1792-?: Adriaan-Frans Roggeman

Burgemeester John Taylor, die een CVP-meerderheid van 14 zetels op 21 zetels had, besluit in 2001 met een deel van zijn meerderheid de CVP te verlaten en lid te worden van de NCD waarop hij samen met de VLD een nieuwe meerderheid onder de naam Samen vormt. Na zijn dood in 2004 wordt hij als burgemeester opgevolgd door Werner Van Der Eecken van het ondertussen liberale SAMEN.

Het kartel CD&V+N-VA is teruggevallen naar 8 zetels. SAMEN vormt met de sp.a een nieuwe meerderheid van 11 op 21 zetels. Werner Van Der Eecken van SAMEN blijft burgemeester tot 2010 en wordt vanaf dan opgevolgd door Kenneth Taylor van SAMEN.

Burgemeester is Kenneth Taylor van SAMEN. De partij heeft de meerderheid met 13 op 21 zetels. Taylor en SAMEN zetten het bestuur verder in 2019-2024.

Partij of kartel		10-10-1976[34]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006[35]		14-10-2012[36]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	21	%	21	%	21	%	21	%	21	%	21	%	21	%	21	%	23
	PVV1/ VLD2 / SAMEN3	19,361	4	15,911	3	21,291	4	20,522	4	21,242	4	38,433	10	45,93	12	54,263	13	47,43	13
	CVP1 / CD&V+N-VAA / CD&V Plus2 / CD&V3	35,171	8	39,811	10	50,571	12	55,441	15	57,251	14	33,32A	8	16,282	3	10,913	2	16,23	3
	VU1/ VisieB/ CD&V+N-VAA / N-VA2	-		14,851	3	8,511	1	-		13,87B	2			21,492	5	14,572	3	18,32	4
	SP1/ VisieB/ sp.a2/ andersC	25,531	5	24,11	5	19,631	4	13,081	2			10,32	1	7,142	1	11,86C	2	7,3C	1
	Agalev1/ VisieB/ andersC	-		-		-		5,981	0			-		-
	Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2	-		-		-		4,991	0	7,641	1	12,422	2	5,672	0	8,412	1	9,92	2
	GEMBEL	19,93	4	5,33	0	-		-		-		-		-		-		-
	Respect	-		-		-		-		-		-		3,53	0	-		-
	WLD Apart	-		-		-		-		-		5,53	0	-		-		-
	GV - Gezond Verstand	-		-		-		-		-		-		-		-		0,9	0
Totaal stemmen		7337		7865		8094		8193		8445		8588		8681		8399		6240
Opkomst %						96,97		96,16		96,04		96,82		94,75		95,0		65,5
Blanco en ongeldig %		1,73		2,91		3,26		2,84		3,03		3,41		3,63		3,8		1,1

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen bij elke verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.

• Emiel Schuddinck, schrijver Wichelse Krabbels^[37]
• Serafien De Keyser (1794-1813), seminarist, geboren in het Keysershof en als loteling (conscrit) omgekomen te Wezel.^[38][39] Een klein monument voor hem staat in de Wichelse Statiestraat. Ook in Wezel bevinden zich een monument en een gedenkplaat voor hem en zijn 42 daar overleden medestudenten.
• Cyrille De Vuyst (1914-2000), atleet
• Sylvain Grysolle (1915-1985), wielrenner

• Een spotnaam voor de Wichelaars is "Wichelse Schooiers". Maar op vrijwel alle survey-indicatoren scoort het huidige Wichelen wat beter dan het gemiddelde van het Vlaams Gewest.^[40]
• Schooiersbier is een bier dat voor het eerst gebrouwen werd naar aanleiding van het 825-jarig bestaan van de gemeente Wichelen (daarbij uitgaande van 1174 als oudste jaartal).
• Van ver vóór de 13e eeuw tot in de 18e eeuw had de vertegenwoordiger van de Abdij van Nijvel elk jaar de plicht om op de muur van de kerk/het klooster als kerstgeschenk een uiterst verzorgd speenvarken klaar te leggen "panem in ore habens" ("met in zijn muil een broodje" - wat in 1405 en in een denombrement van 1457 telkens zelfs specifiek als een "Aelsterschen voskene" wordt geëist). Na zorgvuldige keuring door de schepenen werd het varken door de meier in naam van de voogd (in 1457 Geert van Massemen, die overigens inmiddels ook alle zeven schepenen zelf mocht aanstellen) in ontvangst genomen. Bij afkeuring diende de abdij voor een mooier varkentje te zorgen (later: een boete te betalen).^[41][42]
• In juli 2018 leed de gemeente onder een ernstige knijtenplaag ten gevolge van droogte, waardoor het gemeentelijk rampenplan werd afgekondigd.^[43] De inwoners noemen de lastige insecten wel wetteraarkes.^[44]

• Huwelijksoorkonde van keizerin Theophanu
• Lijst van onroerend erfgoed in Wichelen
• Sint-Gertrudiskerk
• Theophanu

Bruinbeke, Uitbergen, Schoonaarde, Lede

• Officiële website van het gemeentebestuur
• Wichels Dialect
• Wichels op Dialectloket.be
• "Wichelen" op Roeplijst henkdeconinck.be
• Heemkring Schellebelle
• Heemkring Wichelen-Serskamp
• (de) Monumenta Germaniae Historica DD O II, 14 april 972
• Inventaris Onroerend Erfgoed
• (de) Officiële site stad Wezel: Gedenkteken voor de in Wezel overleden Gentse seminaristen