Keizer Hendrik II de Heilige

Hendrik II de Heilige
Kroning van Hendrik II (sacramentarium van Hendrik II).
Rooms-Duits keizer
Regeerperiode	1014-1024
Voorganger	Keizer Otto III
Opvolger	Keizer Koenraad II
Koning van Duitsland
Regeerperiode	1002-1024
Voorganger	Keizer Otto III
Opvolger	Keizer Koenraad II
Hertog van Beieren
Regeerperiode	1e 995-1004 en opnieuw van 2e 1009-1017
Voorganger	1e Hendrik II van Beieren 2e Hendrik I van Luxemburg
Opvolger	1e Hendrik I van Luxemburg 2e Hendrik I van Luxemburg
Koning van Italië
Regeerperiode	1004-1024
Voorganger	Arduin van Ivrea
Opvolger	Keizer Koenraad II
Huis	Ottonen
Vader	Hendrik II van Beieren
Moeder	Gisela van Bourgondië
Geboren	6 mei 973 of 978 Bad Abbach of Hildesheim
Gestorven	13 juli 1024 Grone
Partner	Cunegonde van Luxemburg
Religie	Rooms-katholiek

Keizer Hendrik II (Bad Abbach of Hildesheim, 6 mei 973 of 978 - Pfalz Grone bij Göttingen, 13 juli 1024), later bijgenaamd de Heilige (sinds 1146), was een lid van de adellijke familie van de Ottonen. Hij was als Hendrik IV van 995 tot 1004 en van 1009 tot 1017 hertog van Beieren; van 1002 tot 1024 was hij koning van het Oost-Frankische Rijk (regnum Francorum Orientalium) en van 1004 tot 1024 koning van Italië en vanaf 1014 Rooms-Duits keizer.

Hij was de zoon van hertog Hendrik II van Beieren en Gisela van Bourgondië. Hij was een achterkleinzoon van Hendrik de Vogelaar en behoorde aldus tot de Beierse tak van de Ottonen.

In 1002 wilde hij als hertog zijn achterneef, keizer Otto III, bijstaan in het onderdrukken van een opstand in Italië. Voordat Hendrik aankwam in Italië, stierf Otto III echter aan koorts. Otto liet geen directe erfgenamen na. Na het verslaan van een aantal andere rechthebbenden op de troon, werd Hendrik II op 9 juli 1002 gekroond tot koning van Duitsland ("Rex Romanorum") en op 15 mei 1004 tot koning van Italië ("Rex Italiae").

Op 7 juni 1002 werd hij tot Oost-Frankisch koning gekroond en op 14 februari 1014 kroonde paus Benedictus VIII Hendrik tot keizer van het Heilige Roomse Rijk ( "Romanorum Imperator") in de Sint-Pietersbasiliek te Rome.

In 1004 hielp Hendrik II Jaromír, hertog van Bohemen, in zijn strijd tegen de Polen en zorgde hiermee dat het Hertogdom Bohemen een deel werd van het Heilige Roomse Rijk. In tegenstelling tot zijn voorganger, die zijn aandacht richtte op Italië, was Hendrik het grootste deel van zijn regeerperiode bezig met het grondgebied ten noorden van de Alpen. Zijn belangrijkste focus lag op een reeks oorlogen tegen de Poolse hertog Bolesław I van Polen, die al een aantal landen om hem heen had veroverd. Hendrik leidde ook drie expedities naar Italië om de keizerlijke heerschappij over het schiereiland te waarborgen: tweemaal om separatistische opstanden te onderdrukken en een keer tegen het Byzantijnse Rijk om de dominantie over het zuiden van Italië te verkrijgen.

De heerschappij van Hendrik II wordt gezien als een periode van sterk centraal gezag over het hele Rijk. Hij consolideerde zijn macht door het ontwikkelen en onderhouden van persoonlijke en politieke banden met de katholieke kerk. Hij breidde de gewoonte van de Ottonen om geestelijken als tegengewicht te gebruiken tegenover de seculiere edelen sterk uit. Door middel van donaties aan de kerk en de oprichting van nieuwe bisdommen zoals bijvoorbeeld Bamberg, versterkte hij het keizerlijke gezag over het Rijk en kreeg hij als keizer meer controle over kerkelijke zaken. Hij benadrukte dienstbaarheid aan de Kerk en bevorderde monastieke hervormingen.

Hendrik II was getrouwd met Cunegonde van Luxemburg. Het paar zou geen kinderen nalaten. Hendrik II was de laatste keizer van de dynastie van de Ottonen.

Paus Eugenius III verklaarde hem in 1146 heilig. Zijn feestdag (protestants en rooms-katholiek) is de dag van zijn overlijden: 13 juli.

• 
  De kroon van Hendrik II in de Residentie van München

• Adelbold II van Utrecht, Vita Heinrici II. imperatoris, ed. G. Waitz, in Monumenta Germaniae Historica, Scriptores (in folio), IV, Hannover, 1841 (= 1982), pp. 679^{[dode link]}–695.
• Die Urkunden Heinrichs II. und Arduins (Heinrici II. et Arduini Diplomata), edd. H. Bresslau - H. Bloch - R. Holtzmann - e.a. (MGH Diplomata regum et imperatorum Germaniae, III), Hannover, 1900–1903 (= 2001) (online versie^{[dode link]}).
• Die Tegernseer Briefsammlung, ed. K. Strecker (MGH Epistolae selectae, III), Berlijn 1925 (= 1964) (online versie^{[dode link]}).
• J.F. Böhmer, Regesta Imperii II, 4. Die Regesten des Kaiserreiches unter Heinrich II., red. T. Graff, Wenen - e.a., 1971 (online versie).
• Thietmar von Merseburg, Chronik, trad. com. W. Trillmich - post. S. Patzold (= Freiherr vom Stein-Gedächtnisausgabe, IX), Darmstadt, 2011. ISBN 9783534246694

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Heinrich_II._(HRR) op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Henry_II,_Holy_Roman_Emperor op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
• H. Appelt, art. Heinrich II., in Neue Deutsche Biographie 8 (1969), pp. 310-313.