Samen (volk): verschil tussen versies
een zin of bijzin begint men niet met 'echter' |
k alleen titel/kadersjablonen/categorieën na Appendix, Appendix sluit op kadersjablonen/box categorieën |
||
| (19 tussenliggende versies door 12 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 6: | Regel 6: | ||
| verspreiding = [[Lapland]]<br />{{NO}}:50.000<br />{{SE}}:20.000<br />{{FI}}:6.000<br />{{RU}}:1.800 |
| verspreiding = [[Lapland]]<br />{{NO}}:50.000<br />{{SE}}:20.000<br />{{FI}}:6.000<br />{{RU}}:1.800 |
||
| taal = [[Samisch]] |
| taal = [[Samisch]] |
||
| geloof = [[Christendom]], [[Samische |
| geloof = [[Christendom]], [[Samische mythologie]] |
||
| verwant = [[Fins-Oegrische volkeren]] |
| verwant = [[Fins-Oegrische volkeren]] |
||
}} |
}} |
||
[[Bestand:LocationSapmi.png|thumb|Lapland, het woongebied van de Samen]] |
[[Bestand:LocationSapmi.png|thumb|Lapland, het woongebied van de Samen]] |
||
De '''Samen''' of '''Sami''' ([[Noord-Samisch]]: ''Sápmelaččat'') zijn een van oorsprong nomadisch [[volk]] dat het Noord-[[Europa (werelddeel)|Europese]] [[Lapland]] bewoont. Ze waren vroeger ook bekend onder de naam '''Lappen''', een term die door de Samen als beledigend wordt ervaren. |
De '''Samen''' of '''Sami''' ([[Noord-Samisch]]: ''Sápmelaččat'') zijn een van oorsprong nomadisch [[volk]] dat het Noord-[[Europa (werelddeel)|Europese]] [[Lapland]] bewoont. Ze waren vroeger ook bekend onder de naam '''Lappen''', een term die door de Samen als beledigend wordt ervaren. |
||
Ze bezitten tegenwoordig in zowel [[Noorwegen]], [[Zweden]] als [[Finland]] een eigen parlement, het [[Sameting]], dat bij de nationale overheden van de staten waaronder Lapland ressorteert, inspraak heeft in zaken die de Samen en hun woongebied betreffen. De meeste Samen wonen in Noorwegen, zo'n 50.000. In Zweden zijn dat er ongeveer 20.000, in Finland 6.000 en in Rusland 1.800.<ref> |
Ze bezitten tegenwoordig in zowel [[Noorwegen]], [[Zweden]] als [[Finland]] een eigen parlement, het [[Sameting]], dat bij de nationale overheden van de staten waaronder Lapland ressorteert, inspraak heeft in zaken die de Samen en hun woongebied betreffen. De meeste Samen wonen in Noorwegen, zo'n 50.000. In Zweden zijn dat er ongeveer 20.000, in Finland 6.000 en in Rusland 1.800.<ref>{{Citeer web |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab5.xls |titel=Russische volkstelling 2010 |bezochtdatum=14 november 2017 |archiefdatum=23 december 2021 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20211223052305/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab5.xls |dodeurl=ja}}</ref> |
||
Volgens het [[Europees Bureau voor Minderheidstalen]] zijn er 70.000 tot 100.000 Samen, van wie minder dan 20.000 [[Samisch]] spreken. Er bestaat geen Samische [[standaardtaal]]. Het gesproken Samisch kent vele, sterk verschillende, varianten verdeeld over een aantal aparte talen. Het Samisch is verwant aan het [[Fins (hoofdbetekenis)|Fins]] en [[Estisch]] en behoort tot de [[Finoegrische talen|Finoegrische taalfamilie]]. |
Volgens het [[Europees Bureau voor Minderheidstalen]] zijn er 70.000 tot 100.000 Samen, van wie minder dan 20.000 [[Samisch]] spreken. Er bestaat geen Samische [[standaardtaal]]. Het gesproken Samisch kent vele, sterk verschillende, varianten verdeeld over een aantal aparte talen. Het Samisch is verwant aan het [[Fins (hoofdbetekenis)|Fins]] en [[Estisch]] en behoort tot de [[Finoegrische talen|Finoegrische taalfamilie]]. |
||
| Regel 21: | Regel 21: | ||
Vanaf de 17e eeuw is de levenswijze van de Samen sterk veranderd. Slechts een klein percentage leidt nog een nomadisch bestaan, en dan doorgaans nog slechts een deel van het jaar. De meeste Samen hebben zich als visser, landbouwer of zelfstandige ondernemer gevestigd of hebben een reguliere baan. Sommigen van de Samen zijn volledig opgegaan in de Scandinavische samenleving en hun leven verschilt tegenwoordig in weinig opzichten van dat van andere Scandinaviërs, maar een belangrijk deel van hen streeft ernaar om de eigen cultuur en taal te ontwikkelen. De traditionele kleurige kleding van de Samen wordt meer en meer tot de folklore gerekend, evenals de traditionele muziek van de Samen, de zogenaamde [[joik]]. |
Vanaf de 17e eeuw is de levenswijze van de Samen sterk veranderd. Slechts een klein percentage leidt nog een nomadisch bestaan, en dan doorgaans nog slechts een deel van het jaar. De meeste Samen hebben zich als visser, landbouwer of zelfstandige ondernemer gevestigd of hebben een reguliere baan. Sommigen van de Samen zijn volledig opgegaan in de Scandinavische samenleving en hun leven verschilt tegenwoordig in weinig opzichten van dat van andere Scandinaviërs, maar een belangrijk deel van hen streeft ernaar om de eigen cultuur en taal te ontwikkelen. De traditionele kleurige kleding van de Samen wordt meer en meer tot de folklore gerekend, evenals de traditionele muziek van de Samen, de zogenaamde [[joik]]. |
||
Samen worden politiek vertegenwoordigd in drie Samenparlementen: in het [[Sameting (Noorwegen)|Sameting]] in [[Karasjok (plaats)|Karasjok]] (Noorwegen)<ref>[https://sametinget.no/?sprak=12/ Samenparlement Noorwegen]</ref>, in [[Inari (plaats)|Inari]] (Finland)<ref>[https://www.samediggi.fi/ Samenparlement Finland]</ref> en in [[Kiruna (stad)|Kiruna]] (Zweden).<ref>[https://www.sametinget.se/ Samenparlement Zweden]</ref> |
|||
==Zie ook== |
|||
* [[Geschiedenis van de Samen]] |
|||
{{Clearboth}} |
|||
== Afbeeldingen == |
== Afbeeldingen == |
||
| Regel 29: | Regel 35: | ||
Extract of Same.PNG|Man met rendier |
Extract of Same.PNG|Man met rendier |
||
Nuvttohat - korte skallar med snøring.jpg|Schoenen van rendierleer |
Nuvttohat - korte skallar med snøring.jpg|Schoenen van rendierleer |
||
Saamske rukavice.jpg|Samische [[ |
Saamske rukavice.jpg|Samische [[Want (handschoen)|wanten]] |
||
Sami woman with white reindeer.jpg|Samische vrouw met rendier ([[Zweden|Zweeds]] gebied van [[Lapland]]) |
Sami woman with white reindeer.jpg|Samische vrouw met rendier ([[Zweden|Zweeds]] gebied van [[Lapland]]) |
||
</gallery> |
</gallery> |
||
==Externe link== |
|||
* [https://www.samenland.nl/cultuursite Samenland.nl] |
|||
{{Appendix}} |
{{Appendix}} |
||
{{Commonscat|Sami people|Sami}} |
{{Commonscat|Sami people|Sami}} |
||
{{Navigatie volkeren Rusland}} |
{{Navigatie volkeren Rusland}} |
||
{{Navigatie volkeren Europa}} |
{{Navigatie volkeren Europa}} |
||
| ⚫ | |||
[[Categorie:Samen| ]] |
[[Categorie:Samen| ]] |
||
| ⚫ | |||
[[Categorie:Volk in Europa]] |
[[Categorie:Volk in Europa]] |
||
Huidige versie van 17 jul 2024 om 13:13
| Samen Sami Sápmelaččat (Lappen) | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Totale bevolking | 80.000 - 100.000 of meer | |||
| Verspreiding | Lapland Noorwegen:50.000 Zweden:20.000 Finland:6.000 Rusland:1.800
| |||
| Taal | Samisch | |||
| Geloof | Christendom, Samische mythologie | |||
| Verwante groepen | Fins-Oegrische volkeren | |||
| ||||
De Samen of Sami (Noord-Samisch: Sápmelaččat) zijn een van oorsprong nomadisch volk dat het Noord-Europese Lapland bewoont. Ze waren vroeger ook bekend onder de naam Lappen, een term die door de Samen als beledigend wordt ervaren.
Ze bezitten tegenwoordig in zowel Noorwegen, Zweden als Finland een eigen parlement, het Sameting, dat bij de nationale overheden van de staten waaronder Lapland ressorteert, inspraak heeft in zaken die de Samen en hun woongebied betreffen. De meeste Samen wonen in Noorwegen, zo'n 50.000. In Zweden zijn dat er ongeveer 20.000, in Finland 6.000 en in Rusland 1.800.[1]
Volgens het Europees Bureau voor Minderheidstalen zijn er 70.000 tot 100.000 Samen, van wie minder dan 20.000 Samisch spreken. Er bestaat geen Samische standaardtaal. Het gesproken Samisch kent vele, sterk verschillende, varianten verdeeld over een aantal aparte talen. Het Samisch is verwant aan het Fins en Estisch en behoort tot de Finoegrische taalfamilie.
Een deel van de Samen leefde traditioneel als nomaden die rendierkudden volgden in hun jaarlijkse voedseltrek. De rendieren leverden de Samen melk, vlees en huiden. Bovendien deden ze dienst als trekdier voor de slede, het vervoermiddel bij uitstek in dit gebied. Andere Samen leefden traditioneel van de visserij, met name aan de Noorse kust. Ook de jacht was een belangrijke bezigheid.
De nomadische Samen woonden in tenten (lavvu) die gemakkelijk af te breken en te vervoeren waren. Alleen in de winter bleven de Samen en rendieren op één plaats. In plaats van in tenten leefden ze dan in lage koepelvormige hutten, die met aarde bedekt werden om ze tegen de strenge vrieskou te beschermen. Verder naar het zuiden bestond de traditionele behuizing uit vierkante houten hutten.
Vanaf de 17e eeuw is de levenswijze van de Samen sterk veranderd. Slechts een klein percentage leidt nog een nomadisch bestaan, en dan doorgaans nog slechts een deel van het jaar. De meeste Samen hebben zich als visser, landbouwer of zelfstandige ondernemer gevestigd of hebben een reguliere baan. Sommigen van de Samen zijn volledig opgegaan in de Scandinavische samenleving en hun leven verschilt tegenwoordig in weinig opzichten van dat van andere Scandinaviërs, maar een belangrijk deel van hen streeft ernaar om de eigen cultuur en taal te ontwikkelen. De traditionele kleurige kleding van de Samen wordt meer en meer tot de folklore gerekend, evenals de traditionele muziek van de Samen, de zogenaamde joik.
Samen worden politiek vertegenwoordigd in drie Samenparlementen: in het Sameting in Karasjok (Noorwegen)[2], in Inari (Finland)[3] en in Kiruna (Zweden).[4]
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]Afbeeldingen
[bewerken | brontekst bewerken]-
Een Samische familie (ca. 1900)
-
Samische man in traditionele klederdracht
-
Samische familie in traditionele klederdracht
-
Man met rendier
-
Schoenen van rendierleer
-
Samische wanten
-
Externe link
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ Russische volkstelling 2010. Gearchiveerd op 23 december 2021. Geraadpleegd op 14 november 2017.
- ↑ Samenparlement Noorwegen
- ↑ Samenparlement Finland
- ↑ Samenparlement Zweden
· 
· 
· ·