Sam Gewissies: verschil tussen versies

Sam Gewissies (Engels: Samwise Gamgee) kortweg Sam is een personage uit In de Ban van de Ring, een boek van de Britse schrijver J.R.R. Tolkien. Hij begeleidt een van de centrale helden Frodo Balings tijdens diens taak om de Ene Ring van het kwaad te vernietigen, om zo Sauron te verslaan en Midden-aarde te redden.

Hij werd geboren in het jaar 1380 van de Gouwtelling, als jongste zoon van Ham (‘de Gabber’) Gewissies, tuinman van de Balingsen van Balingshoek. Nadat geen van de twee oudste zonen van de Gabber hem in zijn beroep wilde opvolgen, was het de jonge Sam die bij zijn bejaarde vader (wonend op Balingslaantje 3) bleef en de tuin van Balingshoek verzorgde. De Gewissies uit Hobbitstee waren bekend om hun behoudende instelling en gebrek aan eerzucht. Dit kwam voort uit eerbied en liefde voor het nederige ambacht van tuinman.

De gezette en wat achterdochtige Sam was vaak in de herberg ‘De Groene Draak' te vinden. Hij was in zijn kindertijd verzot op de verhalen van Bilbo Balings en was vooral zeer geïnteresseerd in elfen. Ook had Bilbo hem leren lezen.

In Gouwjaar 1418 werd Sam door zijn twee vrienden (Merijn Brandebok en Pepijn Toek) in een ‘samenzwering’ betrokken. Zij hadden hun vermoedens omtrent Frodo’s reisplannen, en Sam kreeg opdracht om te zien of hij iets te weten kon komen omtrent de bezoeken van de tovenaar Gandalf. Nadat hij op een morgen door de tovenaar betrapt werd toen hij voor luistervink speelde, kregen de ‘samenzweerders’ echter niets meer van hem te horen. Het voorval leidde er bovendien toe dat Gandalf Sam uitkoos als vaste begeleider voor Frodo op een reis naar Rivendel; enerzijds om de kwestie van de Ring geheim te houden en anderzijds omdat Gandalf in hem een stoutmoedige, nuttige en trouwe metgezel voor Frodo zag.

Gedurende de reis bewijst Sam zijn trouw vele malen, en blijft hij voortdurend aan Frodo’s zijde. Zo helpt hij Frodo direct als die gewond raakt op de Weertop. Als Frodo in Rivendel de taak op zich neemt om de Ene Ring te vernietigen, is Sam de eerste die aangeeft dat hij hem zal vergezellen. Sam schiet Frodo te hulp in de mijnen van Moria als een Ork-opperhoofd hem bevecht. Als Frodo op Amon Hen besluit alleen verder te gaan, weigert Sam achter te blijven.

Vanaf het moment dat Frodo en Sam samen verder reizen, beschouwt Sam het als zijn persoonlijke taak om op Frodo’s welzijn te letten. Hij draagt voortdurend het merendeel van de bagage, kookt maaltijden en houdt vele malen de wacht. Hoewel Sam het er niet mee eens is dat Gollem de twee Hobbits begeleidt als gids, berust hij in de beslissing van Frodo. Dit belet hem echter niet om het schizofrene wezentje voortdurend in de gaten te houden. Als Sam ten overstaan van Faramir van Gondor zich vergist, en hem onbedoeld het doel van Frodo’s queeste onthult, bepleit hij vol vuur de zaak van zijn meester. Mede door de oprechte woorden van Sam besluit Faramir hen vrij te laten en te helpen op hun reis naar Mordor.

Op de grens van Mordor redt Sam nogmaals de missie. Als Frodo vermoedelijk gedood is door de monsterspin Shelob verjaagt hij het gruwelijke wezen, en neemt de ring met het plan de tocht zelf te volbrengen. Daarmee wordt hij één van de ringdragers. Als Sam vervolgens ontdekt dat Frodo nog in leven is, redt hij hem uit de Ork-toren Cirith Ungol, waarna hij de Ring teruggeeft aan Frodo. Gedurende deze periode heeft Sam de Ring gebruikt om aan de Orks te ontsnappen, waardoor hij iets van Frodo’s last begint te begrijpen. Als hij op de Doemberg vervolgens de kans krijgt om zich op de verrader Gollem te wreken, blijkt zijn begrip voor deze voormalige ringdrager van doorslaggevend belang. Hij laat Gollem in leven, waardoor de Ring door diens toedoen vernietigd wordt.

Terug in de Gouw had hij een essentieel aandeel in de strijd die daar gevoerd werd. Hierna ontfermde Sam zich over het gehavende landschap van de Gouw, geholpen door het geschenk van Galadriel (een doosje met aarde uit haar boomgaard en een zaad van een Mallorn), waardoor de gouden zomer van 1420 van uitzonderlijke schoonheid was. Om deze prestatie werd Sam onder Hobbits zeer geëerd. Daarnaast werd hij een befaamd persoon in de Gouw omdat hij zevenmaal het Burgemeesterambt vervulde. Hij trouwde met Roosje Katoen, de vriendin uit zijn jongensjaren, en zij schonk hem dertien kinderen van wie Elanor, bijgenaamd ‘De Schone’ de oudste was.

In 1421 begeleidde Sam Frodo naar de Grijze Havens, waarna hij Frodo’s erfgenaam werd. Hij woonde tot 1482 Gouwtelling op Balingshoek en reed op zijn 102e jaar (kort na de dood van Roosje) naar de Havens, als laatste van de Dragers van de Ring. Zijn dochter Elanor vestigde zich in de Torenheuvels ten westen van de Gouw waar haar familie de leiding kreeg van de Westmark en de bewaarders van het Rode Boek van de Westmark. Sams zoon Frodo (uiteraard genoemd naar Frodo Balings) erfde de Hobbitstee en nam ter ere van Sams beroep de achternaam Tuinman aan. Deze tak werd voortgezet met Sams kleinzoon Holfast Tuinman.

De onderstaande stamboom geeft een overzicht van de belangrijkste hobbits uit De Hobbit en In de Ban van de Ring van J.R.R. Tolkien: Bilbo, Frodo, Pepijn, Merijn en Sam Gewissies.

• Sam wordt door vele lezers beschouwd als de echte held van het verhaal, omdat hij de enige is die de ring uit vrije wil opgeeft. Ook Bilbo gaf de ring vrijwillig op, echter na aandringen van Gandalf. Frodo bood de ring aan aan Gandalf, Galadriel en Aragorn; alle drie weigerden.
• In Peter Jacksons filmtrilogie The Lord of the Rings speelde Sean Astin de rol van Sam (voor een salaris voor de drie films van $ 250.000).