Intensieve zorg: verschil tussen versies

Intensieve zorg of intensive care (afgekort tot IZ of IC) is een onderdeel van de geneeskunde dat is gespecialiseerd in de behandeling van patiënten met levensbedreigende aandoeningen. Bij deze kritiek zieke of gewonde patiënten zijn de zogenoemde vitale functies (de lichaamsfuncties die nodig zijn om in leven te blijven) bedreigd. In het algemeen zijn dat functies als de werking van het hart en de bloedsomloop en de longen maar soms ook die van nieren, lever en andere organen.

De eerste intensivecareafdeling werd in december 1953 opgericht in het Kommunehospitalet in Kopenhagen. Grondlegger ervan is Bjørn Ibsen, die ermee een succesvol experiment begon tijdens een polio-epidemie in 1952.^[1][2]

Intensivecaregeneeskunde vindt plaats op een intensivecareafdeling (ic, ook wel intensive care unit, intensievezorgafdeling of bewakingsafdeling genoemd), waar speciaal opgeleide medisch specialisten (intensivisten) en verpleegkundigen (intensivecareverpleegkundigen) werkzaam zijn. Verpleegkundigen en artsen werken op een intensivecareafdeling intensief samen om de zeer complexe zorg die daar nodig is optimaal te kunnen uitvoeren. Daarvoor hebben ze de beschikking over een uitgebreid arsenaal aan geneesmiddelen, voedingsstoffen, geavanceerde apparatuur en andere hulpmiddelen. Het goed inzetten van deze middelen is vaak levensreddend maar vereist ook grote kennis en betrokkenheid van de leden van het behandelteam.

Op een intensivecareafdeling is speciale bewakings- en behandelapparatuur aanwezig. Met behulp van deze behandelapparatuur kunnen de functies van organen en orgaansystemen worden ondersteund of vervangen. De functie van de longen kan worden ondersteund met behulp van een beademingsapparaat. De functie van het hart en circulatie kan worden verbeterd met specifieke geneesmiddelen (vasoactieve medicatie) en weer andere apparatuur, zoals de intra-aortale ballonpomp (IABP). Het gebruik van nog geavanceerdere apparatuur zoals het linker ventriculair hulpmiddel, rechter ventriculair hulpmiddel of zelfs een kunsthart is ook mogelijk maar komt niet heel vaak voor. Bij falen van de nieren wordt op een intensivecareafdeling nierfunctievervangende therapie (in verschillende vormen) toegepast. Ook hiervoor is speciale apparatuur noodzakelijk.

Op de intensivecareafdeling worden patiënten extra bewaakt. Hiervoor is speciale apparatuur ofwel monitoring beschikbaar. Standaard worden het hartritme en het zuurstofgehalte (de zuurstofsaturatie oftewel -verzadiging) bewaakt. Daarnaast wordt de bloeddruk bewaakt met een bloeddrukband (manchet) om de arm of het been, of met een slangetje dat de bloeddruk in de slagader kan meten. Dit laatste heet een arterielijn en wordt meestal in de pols maar ook wel in de lies of in de elleboog ingebracht. Daarnaast wordt regelmatig de druk in een grote vene gemeten (centraal-veneuze druk) en soms zelfs de druk in de longslagader (arteria pulmonaria). Dit gaat met behulp van een centrale lijn (een holle katheter) in een groot bloedvat in de hals, onder het sleutelbeen of in de lies, waardoorheen een slangetje wordt ingebracht. Een speciale slang is de pulmonaliskatheter ofwel de katheter van Swan Ganz die via een centrale lijn tot in de longslagader wordt ingevoerd. Verder wordt o.a. de temperatuur en de urineproductie standaard gemeten. Ook de beademingsapparatuur bevat uitgebreide meetmogelijkheden (drukken, volumina en gasconcentraties zoals zuurstof en koolzuur).

Naast de intensivecareafdeling voor volwassenen bestaat er ook een afdeling voor kinderen (PICU = pediatrische ICU). In Nederland bevinden die zich in de academische ziekenhuizen. Ook de neonatologische intensive care (NICU), die er speciaal is voor te vroeg geboren kinderen, kan een intensivecareafdeling worden genoemd. Ook deze afdelingen beschikken over speciaal opgeleide medici (kinder-intensivisten of neonatologen) en verpleegkundigen.

Voorbeelden van patiëntencategorieën die op een intensive careafdeling worden behandeld, zijn patiënten na grote operaties (onder andere hartoperaties of grote buikoperaties), patiënten na ernstige ongevallen, patiënten met een ernstige longontsteking of bloedvergiftiging (sepsis), patiënten met een tijdelijke ernstige vermindering van de functie van het hart en patiënten die getroffen zijn door een ernstige neurologische ziekte (bijvoorbeeld coma na een reanimatie of een verlamming). Patiënten met bovenstaande acute aandoeningen krijgen de eerste zorgen toegediend op de spoedeisende hulpafdeling en worden daarna op de intensive careafdeling opgenomen.

• Intensievezorgverpleegkundige
• Spoedeisende hulp
• Postintensivecaresyndroom

• (en) Louise Reisner-Sénélar (2011). The birth of intensive care medicine: Björn Ibsen’s records, Intensive Care Medicine, deel 37, nr. 7, p. 1084-1086. DOI: 10.1007/s00134-011-2235-z.