se

Niet te verwarren met: sé, sê, še, Se, SE, S.E., -se

• Geluid:  se    (hulp, bestand) vn
  • IPA: / se / (1 lettergreep)
• Geluid:  se    (hulp, bestand) zn
  • IPA: / ɛsˈe / (2 lettergrepen)

• se

• vn: van Latijn se of Frans se
• zn: (initiaalwoord)  schoolexamen 

_{Niet in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Taalunie vn.}

se

1. zich als deel van uit het Latijn ontleende uitdrukkingen
2. zich als deel van uit het Frans ontleende uitdrukkingen

• [1] in se
• [1] per se
• [2] bien surpris de se trouver ensemble
• [2] l'histoire se répète
• [2] le plaisir de se voir imprimé
• [2] les extrêmes se touchent

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	se	se's
verkleinwoord

het se o

1. (onderwijs) deel van het eindexamen dat door de onderwijsinstelling zelf wordt afgenomen

   ▸ De opdeling in centraal examen (ce) en schoolexamen (se) heeft de charme van helderheid en duidelijkheid. In het ce toets je vooral de concepten van een vak, in het se vooral de contexten.^[1]

• SE (gangbare vorm, afwijkend van de spellingregels voor afkortingen)

• ce

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "se" herkend door:

17 %	van de Nederlanders;
43 %	van de Vlamingen.[2]

	enkelvoud		meervoud
	bijvoeglijk	zelfstandig	bijvoeglijk	zelfstandig
1e persoon	my	myne	ons	ons s'n
2e persoon (informeel)	jou	joune	jul julle	julle s'n
2e persoon (formeel)	u	u s'n	u	u s'n
3e persoon (mannelijk)	sy	syne	hul hulle	hulle s'n
3e persoon (vrouwelijk)	haar	hare	hul hulle	hulle s'n
3e persoon (onzijdig)	sy	syne	hul hulle	hulle s'n
Achtergeplaatste vormen
	se		s'n

• IPA

  /sə/

  geluid

• Afgeleid van het Nederlandse zijn

se

1. z'n, d'r, vormt achtergeplaatst een bezitsrelatie tussen twee naamwoorden

   «Dit is pa se pyp.»

   Dit is vaders pijp.

   «Wie se kar is dit?»

   Wiens auto is dis?

   «R50.- se vleis.»

   Vijftig rand aan vlees.

• s'n
• Oude schrijfwijze: syn

• IPA: /se/

• se

• Afgeleid van het Proto-Germaanse *sa

se

1. de; mannelijk bepaald lidwoord

• þe

• Engels: the

se

1. één

• Afgeleid van het Middelhoogduitse si / sie

se

1. zij, ze; 3e persoon meervoud

• ze

• IPA: /seː/

• se

• Afkomstig van het Ouddeense werkwoord se

Naar frequentie	52

stamtijd
onbepaalde wijs	tegenwoordige tijd	verleden tijd	voltooid deelwoord
se	ser	så	set
	volledig

se

1. zien

   «Jeg har set en bjørn.»

   Ik heb een beer gezien.

   «Har du set en god film kampesten?»

   Hebt u een kei goeie film gezien?

• se in:
  Det Danske Sprog- og Litteraturselskab
  Den Dankse Ordbog op website:ordnet.dk

• IPA: /sə/

nominatief	genitief	datief	accusatief	benadrukt
se	-	se	se	soi

se

1. 3e persoon enkelvoud en meervoud, wederkerend of wederkerig gebruikt. - zich, elkaar

• Afgeleid van het Oudfriese se

se

1. ze; 3e persoon vrouwelijk enkelvoud onderwerpsvorm

• sy
• hja

• Afgeleid van het Oudfriese se

se

1. ze; 3e persoon meervoud onderwerpsvorm

• sy
• hja

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: /se/

• se

se

1. als, indien

   «Se avessi fatto come ti dicevo, lei ci sarebbe stata!»

   Als je gehandeld had zoals ik je zei, dan zou zij er geweest zijn!

• Dei se e dei ma son piene le fosse.

se

1. (roofdieren) hond

	enkelvoud meervoud
nominatief	-
accusatief	sē, sēsē
genitief	suī
datief	sibi
ablatief	sē, sēsē

sē

1. zich, zichzelf (reflexief in een hoofdzin, slaat terug op het onderwerp van die hoofdzin)

   «Māter in speculō sē videt.»

   Moeder ziet zich in de spiegel.

   «Sē amat.»

   Hij houdt van zichzelf.

2. hij, zij, het (reflexief in een bijzin, slaat terug op het onderwerp van de hoofdzin)

   «Dux dīcit sē cōpiās vīcisse.»

   De leider zegt dat hij de troepen heeft overwonnen.

• sēsē (versterkt)
• is (niet-reflexief gebruikt)

• IPA: /sɐ/ (Etsbergs)

• Verzwakking van sóm

se

1. onbeklemtoonde nominatief van doe

• IPA: /zə/

• se

se

1. ze; clitische vorm 3e persoon vrouwelijk nominatief enkelvoud
2. ze; clitische vorm 3e persoon vrouwelijk accusatief enkelvoud

se

1. ze; clitische vorm 3e persoon nominatief meervoud
2. ze; clitische vorm 3e persoon accusatief meervoud

• IPA: /sɛː/, /seː/

• Afgeleid van het Angelsaksische sǣ

se

1. (aardrijkskunde) zee; een uitgestrekt oppervlak zoutwater dat het grootste deel van de aarde bedekt

ce sæ sea

see sei ze

• Engels: sea

• Afgeleid van het Angelsaksische hēo / hīo

se

1. zij, ze; 3e persoon vrouwelijk enkelvoud

che cheo cho choy scæ

sce scha scheo scheu scheue

scho schoe schou schowe schoy

schu schue sco sge shae

she sheo sheu sho shoe

shou shouȝ shoy shue

shuo so sse sso

sȝheo xe xhe ȝho

• Engels: she
• Schots: scho, shu

• IPA: /seː/

• se

• Afgeleid van het Oudsaksische sia / siu

se

1. zij, ze; 3e persoon vrouwelijk nominatief enkelvoud
2. zij, ze; 3e persoon vrouwelijk accusatief enkelvoud

se

1. zij, ze; 3e persoon nominatief meervoud
2. zij, ze; 3e persoon accusatief meervoud

• sê
• sia
• su

• Nedersaksisch: se, zee
• Plautdietsch: see

se

1. ze, hun; 3e persoon accusatief meervoud

• si

• IPA: /se/, /sɛɪ/, /ze/, /zɛɪ/

• se

• Afgeleid van het Middelhoogduitse se / sê / sia / su

se

1. zij, ze; 3e persoon vrouwelijk nominatief enkelvoud
2. haar; 3e persoon vrouwelijk accusatief enkelvoud

1. sä, sei, seu, zai, ze, zee, zie
2. –

1. –
2. heur

se

1. zij, ze; 3e persoon nominatief meervoud
2. hun, ze; 3e persoon accusatief meervoud

• sei

1. sulie
2. jem, jüm

• ähr
• är
• eer
• ehr
• er

• IPA: /sɛ/

• se

• Afgeleid van het Proto-Slavische *sę

se

1. zich, zichzelf

• se wě

• IPA: /sɛ/

• se

• Afgeleid van het Oudfriese siā

se

1. zien

• Geluid:  se    (hulp, bestand)
• IPA: / seː /

• se

• Afkomstig van het Oudnoordse woord sjá

Naar frequentie	56

vervoeging
onbepaalde wijs	se
tegenwoordige tijd	ser
verleden tijd	så
voltooid deelwoord	sett
onvoltooid deelwoord	seende
lijdende vorm	ses sees
gebiedende wijs	se
vervoegingsklasse	onregelmatig
opmerking

se

1. onovergankelijk zien

   «Se der, nå regner det.»

   Zie daar, het regent nu.

2. onovergankelijk kijken

   «Katter ser godt i mørke.»

   Katten zien goed in het donker.

3. overgankelijk bekijken

   «Sånn sett er alt i orden.»

   Zo gezien is alles in orde.

• [2]:  stirre ww 
• [2]:  kikke ww 
• [3]:  betrakte ww 
• [3]:  kikke på ww 

• Nynorsk: [1-3]:  sjå ww 

se

1. zij, ze; 3e persoon vrouwelijk enkelvoud

se

1. zij, ze; 3e persoon vrouwelijk meervoud

• IPA: /seː/

• se

• Afgeleid van het Proto-Germaanse *sa

se

1. de; mannelijk bepaald lidwoord

• siu v
• that o

• IPA: /sɛ/

• se

• Afgeleid van het Proto-Slavische *sę

se

1. (spreektaal) zich, zichzelf; wederkerend voornaamwoord

• sobie

		enkelvoud	meervoud
nominatief	lange vorm	-
genitief	korte vorm	sebe
	lange vorm
	na voorzetsel
datief	korte vorm	si
	lange vorm	sobě
	na voorzetsel
accusatief	korte vorm	se
	lange vorm	sebe
	na voorzetsel
vocatief	lange vorm	-
locatief	na voorzetsel	sobě
instrumentalis	korte vorm	sebou
	lange vorm
	na voorzetsel

• IPA: /sɛ/
• Geluid:  se    (hulp, bestand)

• se

• Afgeleid van het Proto-Slavische *sę

se

1. zich, zichzelf; accusatief wederkerend voornaamwoord

   «Vidím se v zrcadle.»

   Ik zie mezelf in de spiegel.

• (dialect: Moravisch) sa

• sebe

• ses

• sám
• svůj

• Internetová jazyková příručka - Ústav pro jazyk český AV ČR (Tsjechisch)
• Slovník spisovného jazyka českého - Ústav pro jazyk český AV ČR (Tsjechisch)
• Příruční slovník jazyka českého - Ústav pro jazyk český AV ČR (Tsjechisch)

se + genitief

1. van

• Het voorzetsel se wordt gebruikt voor woorden die beginnen met een s en z en eventueel voor woorden die beginnen met een š en ž of die anders moeilijk uit te spreken zijn. In alle andere gevallen wordt het voorzetsel s gebruikt.

• s

se + instrumentalis

1. met

   «Půjdeš se mnou do kina?»

   Ga je met mij mee naar de bioscoop?

• Het voorzetsel se wordt gebruikt voor woorden die beginnen met een s en z en eventueel voor woorden die beginnen met een š en ž of die anders moeilijk uit te spreken zijn. In alle andere gevallen wordt het voorzetsel s gebruikt.

• s

• Internetová jazyková příručka - Ústav pro jazyk český AV ČR (Tsjechisch)
• Slovník spisovného jazyka českého - Ústav pro jazyk český AV ČR (Tsjechisch)

• IPA: /zɛi̯/

• se

se

1. (Münsterlands), (Zuidwestfaals) zij, ze; 3e persoon nominatief enkelvoud
2. (Münsterlands) hun, ze; 3e persoon accusatief enkelvoud

1. sä, seu
2. –

1. –
2. iär / öhr

se

1. (Münsterlands), (Zuidwestfaals) zij, ze; 3e persoon nominatief meervoud
2. (Münsterlands) hun, ze; 3e persoon accusatief meervoud

• Geluid:  se    (hulp, bestand)
• IPA: /seː/

Naar frequentie	78

stamtijd
infinitief	verleden tijd	supinum
se	såg	sett
	volledig

se

1. zien