muis

vervoeging van
	muizen

Nederlands

Uitspraak

Geluid: muis (hulp, bestand)
IPA: / mœys / (1 lettergreep)
- (Noord-Nederland): /mœʏ̯s/
- (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /mœːs/

Woordafbreking

muis

Woordherkomst en -opbouw

[1] erfwoord via Middelnederlands muus van Oudnederlands mus, in de betekenis van ‘knaagdier’ aangetroffen vanaf de 10e eeuw ^[1] ^[2] ^[3]
[5] (verkorting) van muizenkeuteltjes ^[4]

Zelfstandig naamwoord

de muis v

(knaagdieren) klein zoogdier, meestal van het geslacht Mus , met spitse snuit, grote oren en ogen en een lange, bijna onbehaarde staart
▸ Soms ook zelfs plastic driewielers, leren laarzen en een bierflesje met een dode muis erin.^[5]
verlegen, onopvallend persoon
(informatica) invoerapparaat voor de computer dat wordt bewogen over een mat of ander oppervlak om een aanwijzer op een beeldscherm te bewegen
- Mijn muis was stuk dus moest ik alles met het toetsenbord doen.
(anatomie) het onderste vlezige deel van de duim
(alleen verkleinwoord meervoud) gesuikerde anijszaadjes, gebruikt als broodbeleg
- Als er een kind geboren is, wordt traditioneel getrakteerd op beschuit met muisjes.

Synoniemen

[3] computermuis

Hyponiemen

Afgeleide begrippen

Spreekwoorden

Als de kat van huis is, dansen de muizen (op tafel)

Als er geen (m,n. ouderlijk) toezicht is, doen de kinderen waar ze zin in hebben

Als een muis in de val zitten

Vastzitten zonder uitweg

De berg heeft een muis gebaard

Er is heel veel beloofd, maar daar is niets of heel weinig van waargemaakt

Het is een slechte muis die maar één hol heeft

Het is beter om altijd een alternatieve oplossing, een plan B achter de hand te hebben

Met iemand spelen als de kat met de muis.

Iemand voor de gek houden, met iemand sollen

Met man en muis vergaan

Vergaan zonder overlevenden (v.e. schip)

Zo stil als een muis, muisstil

Heel stil

Vertalingen

1. klein zoogdier, meestal van het geslacht "Mus"

Albanees: miu ^(sq)
Atjehs: tikôih
Basjkiers: sagu ^(ba)
Bretons: logodenn ^(br) v
Bulgaars: мишка ^(bg) (miška)
Catalaans: ratolí ^(ca)
Chinees: 鼠 ^(zh) (shǔ)
Deens: mus ^(da)
Duits: Maus ^(de) v
Engels: mouse ^(en)
Esperanto: muso ^(eo)
Estisch: hiir ^(et)
Even: хиӈэркэн, чамакчан
Faeröers: mús ^(fo)
Fins: kotihiiri ^(fi), hiiri ^(fi)
Frans: souris ^(fr) v
Fries: mûs ^(fy)
Friulisch: surîs, surie
Galicisch: rato ^(gl)
Grieks: ποντίκι ^(el), o (pontíki) σταχτοποντικός ^(el) m
Hongaars: egér ^(hu)
Ido: muso ^(io)
IJslands: mús ^(is), hagamús ^(is)
Indonesisch: tikus ^(id)
Interlingua: mus ^(ia), mure ^(ia)
Italiaans: topo ^(it) m, sorcio ^(it) m, ratto ^(it) m
Japans: 鼠 ^(ja) (ねずみ, nezumi)
klassiek Nahuatl: quimichin ^(nci)
Koerdisch: mişk ^(ku)
Koreaans: 쥐 ^(ko) (jwi)
Kroatisch: miš ^(hr)
Ladinisch: soricia
Latijn: mus ^(la)
Lets: pele ^(lv)
Lezgi: кьиф

Cyrillisch: сичқон ^(uz)
Latijns: sichqon ^(uz)

Oppersorbisch: myš ^(hsb)
Oudnoords: mús v
Perzisch: موش ^(fa) (muš)
Pools: mysz ^(pl) v
Portugees: rato ^(pt) m m; camundongo ; rato caseiro, ratinho ^(pt)
Quechua: hucucha ^(qu)
Roemeens: şoarece ^(ro)
Romani: xurtso m, xurtsaika v
Russisch: мышь ^(ru) v (myš')
Sami: sáhpán
Sardisch: medrona ^(sc), topi ^(sc), sórixi ^(sc)
Schots-Gaelisch: luch ^(gd)
Servisch: миш ^(sr) (miš)
Sloveens: miš ^(sl) v, mišjak ^(sl) m, mišak ^(sl) m
Slowaaks: myš ^(sk)
Spaans: ratón ^(es) m
Swahili: panya ^(sw)
Tagalog: daga ^(tl)
Tok Pisin: liklik ^(tpi) rat
Tsjechisch: myš ^(cs) v, myšák ^(cs) m
Turks: fare ^(tr)
Welsh: llygoden ^(cy)
Wit-Russisch: мыш ^(be)
Zweeds: mus ^(sv)

2. Verlegen, onopvallend persoon

3. computermuis

Perzisch: موشی ^(fa) (muši)
Pools: myszka komputerowa ^(pl)
Portugees: Port. rato ^(pt) m m; Braz. mouse
Spaans: ratón ^(es) m, m mouse
Tsjechisch: myš ^(cs) v
Turks: fare ^(tr)
Zweeds: mus ^(sv) g, datormus ^(sv) g

4. Onderste deel van de duim

Engels: ball ^(en), ball of the thumb ^(en)

5. Gesuikerde anijszaadjes

Werkwoord

muis

eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van muizen
- Ik muis.
gebiedende wijs van muizen
- Muis!
(bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van muizen
- Muis je?

Gangbaarheid

Het woord muis staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "muis" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.^[6]

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
↑ Oudnederlands Woordenboek
↑ muis op website: Etymologiebank.nl
↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
↑
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[1] Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).

[2] Oudnederlands Woordenboek

[qmuis-3] muis op website: Etymologiebank.nl

[4] Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).

[Alleen,_De_Pacific_Crest_Trail_te_voet_van_Mexico_naar_Canada-5] 
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers

[6] Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]