Präzession

Präzession is allgemeen de Ännern vun de Laag vun en roteernden Krüsel op den en Kraft wirkt. Meest is de Präzession vun de Eerdass meent.

De Präzession is ok bi en Speeltüüchkrüsel to seihn. Wenn de Dreihass vun de Krüsel nipp un nau pielliek to de Eerdöverfläck steiht, wirkt keen Dreihmoment op em, de Gravitatschoon is parallel to disse Dreihass. Dorüm bleevt de Ass pielrecht un dor is keen Präzession.

Wenn man de Krüsel aver schreeg afsett, würr he ümkippen, wenn he nich roteern würr. Aver dör de Dreihmoment warrt he stabiliseert.

De Eer hett keen naue Kugelform, man dör de Rotatschoon hett de Eer en Äquaterwulst vun 21 km. Dör de Tidenkraft vun Maand un Sünn kriegt de Eer en Dreihmoment, dat to de Präzession vun de Eerdass föhrt. De vulle Präzessionsperiood duert 25.780 Johr, dat is denn een platonisch Johr.

De Maandbohn sülvs hett ok en Präzessionsbewegen mit en Periodenläng vun 18,6 Johr, wat mit eer Negen vun 5° un de wesselnden Knüttenlaag to doon hett. Dit hett ok en lütten Effekt op de Präzession vun de Eerass vun circa 20 Bagensekunnen. De Nickbewegen vun de Eerdass, de dorbi optridd, heet Nutatschoon.

De Präzession vun de Eerdass föhrt dorto, dat dat tropische Johr, dat sik no den Winkel vun de Eerdass to de Sünn richt, en beten kötter is as dat siderische Johr. Dorüm ännert sik de Snittlien Äquater-Ekliptik (de Fröhjahrspunkt), de as en Oort „Nullmeridian“ dent. Dorüm ännern sik ok de Positschonen vun de Steern an'n Heben langsom - üm circa 0,01° pro Johr.

Dit Effekt is al siet över 2000 Johr künnig. De greksche Astronom Hipparchos hett üm 150 v. Chr. de Steernöört vun sien nieg Steernkatalog mit de Daten ut en poor hunnert Johr ole Opteken vergleken un markt Ünnerscheeden. De Babylonier hebbt aver sachts al 170 Jahre fröher de Präzession opdeckt.