Peloponnes (Halfinsel)

De Peloponnes (Greeksch: Pelopónnisos Πελοπόννησος (F.Sg.) ‚Den Pelops siene Insel‘, is ene Halfinsel in’n Süden vun Grekenland. Dor leevt üm un bi 1 Million Inwahners.

De Naam kummt vun Pelops her. Dat is en Gestalt ut de greeksche Mythologie. He schall de Söhn vun den sagenhaftigen König Tantalos ween hebben. De tweete Deel vun den Naam is dat greeksche Woort νήσος, wat in ooltgreeksche Utsprake „nēsos“ un in neegreeksche Utsprake „nisos“ heten deit. Wöörtlich översett heet de Naam also „Den Pelops siene Insel“. In dat Middelöller un in dat Barock weer de Peloponnes ok unner den italieenschen Naam „Morea“ (up Franzöösch: „Morée“) bekannt.

De Peloponnes is de süüdlichste Deel vun de Balkanhalfinsel. Se raagt wiet in de Middellannsche See rin. Den Peloponnes sien süüdlichsten Punkt is nu wedder dat Kap Tenaro. In’n Oosten grenzt de Peloponnes an de Ägäis un in’n Westen an de Ioonsche See.

Vun dat Fasteland ut kann en över en Landenge up den Peloponnes kamen. Düsse Landenge hett den Naam vun „Isthmus vun Korinth“ un is bi 6,3 km breet. 1893 is dor de Kanal vun Korinth dör buddelt wurrn. Man liekers is de Peloponnes keen Insel, vunwegen dat de Kanal en künstlich Bowark is. Vun 2004 af an is de Peloponnes dör de Rio-Andirrio-Brugge twuschen de Öörd Rio un Andirrio mit dat Fasteland verbunnen. Düsse Brugge is 2,2 km lang.

Wat de Eerdhistorie angeiht, is de Peloponnes vörmols ene Insel ween. Man mit de Tied is se an dat Fasteland andockt wurrn. Dat keem vunwegen de Noord-Verschuven vun de afrikaansche un saudi-araabsche Plaat (kiek ok bi „Platentektonik“). Düütlich to sehn is dat an de velen Folenbargen. De sünd, na de Geologie hen keken, noch jung. Se foolt sik allerwegens up den Peloponnes up un geevt de Halfinsel ehr sunnerlich Utsehn. Besunners in de Midden vun den Peloponnes, in de Landschop Arkadien is dör de Bargen man slecht dör to kamen. Dor gifft dat allerhand Baljen, wo dat Water nich affleten kann (Poljen). To’n Deel sünd dor denn Meere in tostanne kamen. En vun düsse Meeren is dat Stymphaalsche Meer, wat avers midderwielen verlandt is.

De Bargen heevt sik bit to 2.400 m Hööchde up. De Dalen dortwuschen sünd, wat Grekenland angeiht tominnst, sünnerlich fruchtbor. Jummers wedder brennt dat up den Peloponnes un dor geiht unbannig veel bi in Dutt, tolest in’n Summer 2007. Vunwegen dat dat mit de Verschuven vun de Eerdplaten noch jummers fudder geiht, höört de Peloponnes blangen Italien to de Streken mit de gröttste Gefohr vun Eerdbeven in Europa.

In’n Groten un Ganzen besteiht de Peloponnes hüdigendags ut seven Präfekturen (greeksch: νομοί, nomí, Singular νομός, nomós) . Fiev dorvun höört to de Verwaltensregion (greeksch: περιφέρεια, periphéría) Peloponnes. Mank düsse fiev reckt de Präfektur Korinthia ok up dat Fasteland guntsiet den Isthmus vun Korinth. To de Verwaltensregion Westgrekenland höört de peloponeesschem Präfekturen Achaia un Elis tohopen mit de Präfektur Arkananien, de up dat noordwestliche Fasteland liggen deit. En Deel vun de Halfinsel Methana un en Küstenstriepen an de Argolis höört, tohopen mit de Eilannen in den Golf vun Saron un vör de Süüdoostküst na de Verwaltensregion Attika hen.

Ene Rege vun gröttere Städer:

• Egio (Αίγιο)
• Ermioni (Ερμιόνη)
• Kalamata (Καλαμάτα); Zentrum in’n Südwesten
• Korinth (Κόρινθος)
• Kranidi (Κρανίδι)
• Kyparissia (Κυπαρισσία)
• Methana (Μέθανα)
• Nafplio (Ναύπλιο)
• Patras (Πάτρα), zentral Fährhaben (moderne Transkriptschoon: Pátra)
• Pylos (Πύλος)
• Pyrgos (Πύργος )
• Sparta (Σπάρτη) (moderne Transkriptschon: Spárti)
• Tripoli (Τρίπολις)
• Zacharo (Ζαχάρω)

De Franchthi-Höhle in de Argolis is de öllste Platz in Grekenland, wo wat ut de Fröhtied funnen wurrn is (vun 15.000 v. Chr. af an). In de Antike weer de Peloponnes Zentrum vun de Kultur vun Mykene. Mit düsse Kultur güng dat miteens üm 1100 v. Chr. rüm to Enne. As de Dorers inwannert weern, hefft sik in’n Noordwesten de Achaiers holen. In de klassische Tied hett Sparta över den Peloponnes regeert un in den Peloponnes'schen Krieg amenne ok Athen ünnerkregen. Man as Sparta de Slacht vun Leuktra verloren harr, övernehm de Bund vun Arkadien 371 v. Chr. de Macht up de Halfinsel. Later regeern unner Alexander den Groten de Makedonen. Delen vun den Peloponnes hefft sik dorna tohopenslaten to den Bund vun Achaia. Düsse Bund is 146 v. Chr. uplööst wurrn, as de Römers Korinth belagert un in Dutt leggt harrn. Nu höör dat Land ene lange Tied na dat Röömsche Riek to. An’t Enne vun de Late Antike sünd grote Delen vun de Halfinsel vun Slawen besiedelt wurrn, de sik dor breet maken döen. Johrhunnerte lang höör de Halfinsel denn to dat Byzantiensche Riek to. 1204 hefft Krüüzridders ehr tohopen mit de Hööftstadt Konstantinopel innahmen un den Peloponnes den Naam vun „Morea“ (oder up Franzöösch „Morée“) geven. De Gegend üm Mystras rüm sünd avers foorts wedder byzantiensch wurrn, just so, as de meisten Delen vun de Hafinsel. Vun dat 15. Johrhunnert hefft sik de Republik Venedig un dat Osmaansche Riek afwesselt as Besitter vun Morea. Vun 1686 – 1715 weer Venedig bavenan un de ganze Halfinsel weer en veneziaansche Provinz. Later kemen de Osmanen torüch un eerst 1822, na de Unafhängigkeit vun Grekenland, is de Peloponnes unner sien antiken Naam Deel vun den neen Staat wurrn.

• Stadt Argos
• Apollontempel vun Bassai
• Asklepios sien Hilligdom un Theater vun Epidauros
• Stadt Kleonai
• Stadt Korinth un Borg Akrokorinth
• Mykeensche Graffstäenr un Akropolis vun Maghoula-Galatas
• Stadt Mantineia
• Stadt Megalopolis
• Stadt Messene
• Stadt Methana
• Mykeeische Stadtborg Mykene
• Zeus sien Hilligdom un Sportstäen vun Olympia
• Stadt Phleious
• Mykeensch Palast vun Pylos
• Stadt Sikyon
• Stadt Sparta
• Stadt Tegea
• Mykeensch Palast vun Tiryns
• Stadt Troizen
• Zeus sien Hilligdom vun Nemea

• Mistras
• Monemvasia
• Methoni
• Koroni

• Kalavrita
• Nauplion

In’n Oosten gifft dat verscheden Bruggen över den Kanal vun Korinth, dormank de Rio-Andirrio-Brugge, de 2004 in Bruuk nahmen wurrn is.

En Nett vun Schenen för de Smallspoorbahn (een m breet) slutt de Halfinsel för den Verkehr up. De Hööftstrecke löppt vun Athen över Korinth na Patras hen un denn langs de Westküst wieter na Kalamata. En annere Strecke slutt dat Binnerste vun’t Land up twuschen Korinth un Kalamata. Bit Korinth hen gifft dat ok al en Iesenbahn mit Normolspoor.

Twee Autobahnen oder Snellstraten krüüzt den Peloponnes, de sünd beide mautplichtig. Kort vör den Isthmus vun Lorinth dreept se sik un föhrt vun dor wieter na Athen hen.

Flegerhabens gifft dat bi Patras in’n Noordwesten un bi Kalamata in’n Süüdwesten.

Fährscheepe vun un na Italien (Bari un Venedig) gaht na un vun Patras. Na de Ioonschen Inseln Zakynthos un Kefalonia geiht dat vun Kyllini los.

• Klaus Bötig: Griechenland: Festland und Peloponnes. DuMont, Köln 1996, 396 S., ISBN 3-7701-3456-7
• Markus Fiedler, Burkard Richter: Griechenland: Peloponnes, Athen, Delphi - Ein geographischer Exkursionsführer. BoD 2008, Demmost, ISBN 3-8370-4314-2