Delft

	Gemaente Delft
(Vlagge van Delft)	(Waopen van Delft)
	; Lokatie van de gemeante Delft
	Informasie
Proveensie	Zuud-Hollaand
Heufdplaatse	Delft
	Geografie en bevolking
Öppervlakte; - Laand; - Water	24,08 km²; 23,21 km²; 0,87 km²
Inwonners; Bevolkingsdichtheid	95.379 (1 januari 2007); 4.151 inw./km²
Koordinaten	52° 1′ N, 4° 22′ O
	Aoverig
Belangrieke verkeersaoders	A4, A13, NS Olde Liene
Netnummer	015
Postkode	2600-2629
	Offisiële webstie www.gemeentedelft.info

Delft is ne stad en gemeente in Zuud-Hollaand in Nederlaand, eleagen an den Schie, tussen Den Haag en Rotterdam.

Delft hef ne historiese binnenstad, untwikkelden zich in de 19de eeuwe tot industriestad en löt zich teggenwoordeg, met de Techniese Universiteit en et onderzeuksinstituut TNO, veural as kennisstad gelden.

Binnen de geskiednis van Nederland is Delft veural bekend deurdat Willem van Oranje der vanof 1572 hef residierd en doar in 1584 wodden vermoord.^[1] De Oranjes wodt vanof dee tied tradisioneel in Delft bi-jezet. Den bi-jnaam van Delft is de Prinsenstad.

Geskiednis

Delft is ontstoan an nen egroaven waterlöp, den 'Delf', en heet doar ok noar; delven betekkent groaven. Op de verheugde plaatse woar dizzen 'Delf' den kreekwal van et dichteslibden riveertjen den Gantel kruusten, was, vermeudelek vanof de11e eeuw, nen grafeleken vroonhöf vestigd. Delft was mede hierdeur n belangriek marktcentrum, wat nog te zeen is an den umvang van et centroale marktplein.

Vanof 1246

De stadsbraand van 1536 verwoostten n groot deel van de stad.

Graaf Willem II verleenden Delft op 15 april 1246 stadsrechten. Handel en ni-jverheid kwamen der tot grootn bleuj. In 1389 wöd den Delfshavenschen Schie noar den Maas egroaven, en an de monding doarvan wodden den zeehaavn Delfshaven ebouwd.

Delft was tot de 17de eeuwe éne van de grote steadn van et groafschap (later previnsie) Hollaand. In 1400 had de stad bi-jveurbeeld 6.500 inwonners en was zo de daarde stad in greutte, noa Dordrecht (8.000) en Hoarlem (7.000). In 1560 was Amsterdam mot 28.000 inwonners uut-egreujd tot de grootste stad, evolgd deur Delft, Leiden en Haarlem, dee elk rundumme 14.000 inwonners hadden.

In 1536 wodden n groot deel van Delft deur braand in de asse elegd.

Prinse Willem van Oranje residierden n hötjen in Delft, in et veurmoalige Sint-Agathaklooster, dat vanof dee tied Prinsenhöf wödt eneumd. Hi-j wodden doar op 10 juli 1584 vermoord deur Balthasar Gerards.

In de 17de eeuwe beleafden Delft deur de anweazigheid van nen Kamer van de VOK en deur et eerdewark (Delfts blaauw) ne ni-je bleujtied.

In 1654 wodden n groot deel van de stad verwoost deur den Delftsen dönnerslag - de ontploffing van ne opslagplaatse veur buskruut op de plek woar vanof dee tied den Peerdenmarkt is. Op den 'ofstaand van nen kanönskoggel' wöd n ni-j Kruuthuus bouwd, deur architect Pieter Post.

Vanof 1672

Vanof et Nederlandse rampjoar 1672 ging de Delftse economie achteruut. De stad wodden oavervlöggeld deur de beide noabersteadn Den Haag (as bestuurscentrum) en Rotterdam (as haavn stad). In de 19de eeuwe was doar nog moar éne plateelbakkeri-je ovver: De Porceleyne Fles; dit bedrief kon as enige blieven bestoan umdat et noast eerdewark ok baksteen ging maakn.

In 1850 telden den toonmoaligen gemeente Delft, mit nen oppervlaakte van 5,3 km², 18.642 inwonners.^[2] Den gebeeden Vri-jenban en Höf van Delft waarn dee tied nog geen dele van Delft.

Met den sloop van de stadsmure in de 19de eeuwe en de komst van den trein in 1847 wöd Delft wier ne antrekkeleke plek veur ni-je fabrieken zoas de Gist- en Spiritusfabriek, Calvé en Delft Instruments. De oprichting van de Könninkleke Academie (teggenwoordig: Techniese Universiteit) in 1842 en et onderzeuksinstituut TNO in 1932, zörgden derveur dat Delft ok n centrum van techniek en wetenschap wodden.

Stadsbeeld

Delft hef ne historiese binnenstad met n vri-j oaverzichtelek stroatenplan. Geliek, n betjen in noord-zuudrichting, löp de grachte, Olde Delft en Ni-je Delft. Den lesten is better bekand as achterenvolgens Langen Geer - Koornmarkte - Wienhaavn - Hippolytusbuurte - Veurstroate.

Tussen beide grachten in steet, op wat vermeudelek de oldste bebouwde plek van de stad is, de Olde Karke mit heuren karakteristeeken toorn. Den toorn wödt den 'Olde Jan' eneumd. Noabi-j den Olde Jan bevund zich et Gemeenlaandshoes van Delflaand met nen gotiesen geavel en et Prinsenhöf.

Ten oosten van dee 2 grachten wierd de stad in den löp der tieden uutgebreid. An de Markt, n zeer ruum plein, steet de Ni-je Karke met et proalgrof van Willem van Oranje en den Könninkleken grofkeller. Den toorn van de karke is den op éen noa hoogsten karktoorn van Nederlaand. Ok an de Markt, teggenoaver de karke steet et Delftse stadhoes, dat deur Hendrick de Keyser in 1618-1620 wöd ebouwd rundumme et oldste gebouw dat Delft teggenwoordig nog hef: den toorn et Olde Steen. Op de Markt steet n standbeeld van Hugo de Groot, den rechtsgeleerden den in 1583 in Delft wodden geboorn.

De Beestenmarkt is veural in de zommer et uutgoanscentrum van Delft, moar ok op aandere plekken kortbi-j de Markte bevund zich volop horeka - met name op den weg Burgwal, Broabantsen Turfmarkt, Kromstroate, Markt, Ni-jstroate.