Portal:Kanada
Kanada (Jawi: كنادا; Inggeris dan Perancis: Canada) ialah sebuah negara yang terdiri daripada sepuluh buah negeri dan tiga buah wilayah. Terletak di bahagian utara benua Amerika Utara, Kanada menjangkau dari Lautan Atlantik di timur hingga ke Lautan Pasifik di barat serta Lautan Artik di utara. Ia merupakan negara kedua paling luas di dunia selepas Persekutuan Rusia. Sempadan Kanada dengan Amerika Syarikat di bahagian selatan dan barat laut merupakan sempadan antarabangsa terpanjang di dunia.
Kanada merupakan sebuah negara persekutuan yang ditadbir mengikut sistem demokrasi berparlimen dan raja berperlembagaan dengan Ratu Elizabeth II selaku ketua negara dan Perdana Menteri sebagai ketua kerajaan. Ia adalah sebuah negara dwibahasa yang menggunakan bahasa Inggeris dan bahasa Perancis sebagai bahasa rasmi di peringkat persekutuan. Dengan mencatat Indeks Pembangunan Insan kelapan tertinggi di dunia, Kanada adalah antara negara yang menikmati taraf hidup yang tertinggi di dunia. Selain itu, negara ini juga menjadi anggota dalam beberapa pertubuhan sedunia seperti Kumpulan Lapan (G8), Kumpulan Dua Puluh Menteri Kewangan dan Gabenor Bank Pusat (G-20), Pertubuhan Perjanjian Atlantik Utara (NATO), Komanwel dan Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu (PBB).
Montreal (مونتريال) (Perancis: Montréal (
Bahasa rasmi bagi bandar raya ini ialah bahasa Perancis dan ia dituturkan sebanyak 59.8% daripada populasi Montreal dan diikuti dengan bahasa Inggeris sebanyak 19.4% (seperti bancian 2006). Dalam Kawasan Metropolitan Bancian Montreal (CMA), 67.9% peratus penduduk bertutur dalam bahasa Perancis di rumah berbanding dengan bahasa Inggeris sebanyak 16.5%. Lebih separuh penduduk Montreal boleh bertutur dalam kedua-dua bahasa itu. Pada dasarnya, Montreal merupakan bandar berbahasa Perancis kedua terbesar di dunia selepas Paris.
- Umum: Sejarah Kanada − Prapenjajahan – Bangsa–bangsa Pertama − Perancis Baru − Kanada British − Pasca–Konfederasi − Kanada dalam Perang Dunia dan Tahun Antara Perang − Pasca perang − 1960–1981 − 1982–1992 − sejak 1992
- Mengikut provinsi dan wilayah: Alberta − British Columbia − Manitoba − New Brunswick − Newfoundland dan Labrador − Nova Scotia − Nunavut − Ontario − Pulau Putera Edward − Quebec − Saskatchewan − Wilayah Barat Laut − Yukon (Etimologi nama)
- Zaman purba dan sebelum penjajahan:
- Umum: Penempatan awal (Orang asli) − Paleo–Hindia (Paleo-Amerika) − Zaman kuno − Pra–Columbus (Tempoh hutan kayu) − Bangsa–bangsa Pertama (Senarai)
- Lihat juga: Sejarah genetik
- Zaman penjajahan, konfederasi dan peluasan:
- Umum: Zaman Penjelajahan − Dunia Baru − Pemerintahan Perancis − Pemerintahan Brtish − Pergerakan Patriot − Akta Kesatuan − Negeri Bersatu Kanada − Konfederasi Kanada (Akta Amerika Utara British − Pergerakan Reformasi) – Pasca–Konfederasi (Kanun Jenayah) – Kanada dalam Perang Dunia dan Tahun Antara Perang (Zaman Kemelesetan − Penahanan orang Kanada Jepun − Krisis Pengerahan)
- Siri serangan, peperangan dan pemberontakan: Perang Perancis dan Indian (Indian I − Indian II − Indian III − Indian IV) − Perang Beaver − Perang Inggeris–Abenaki − Pencerobohan Kanada − Krisis Nootka − Perang 1812 − Pemberontakan 1837 − Pemberontakan Barat Laut − Perang besar (Perang Dunia I − Perang Dunia II)
- Perjanjian, pengisytiharan dan persidangan: Perjanjian Keamanan Besar Montreal − Perjanjian Susa − Perjanjian Saint-Germain-en-Laye − Perjanjian Paris − Pengisytiharan Diraja − Pengisytiharan Kemerdekaan Kanada Hilir − Resolusi Quebec − Persidangan Perdamaian Paris
- Lihat juga: Ketenteraan Perancis Baru − Penjajahan Perancis di Amerika − Penjajahan British di Amerika − Jajahan Inggeris − Tiga Belas Jajahan − Orang asli dan mahkota − Tuntutan wilayah di Artik
- Zaman pascaperang dan moden
- Umum: Perang Dingin − Revolusi Tenang − Perdebatan Bendera Besar − Ekspo 67 − Krisis Oktober − Pembunuhan di Politeknik École − Krisis Oka
- Lihat juga: Pungutan suara (Newfoundland − Quebec (1980) − Quebec (1995)) − Heritage Minutes
- Umum: Geografi Kanada − Bentuk muka bumi − Kawasan − Provinsi dan wilayah − Bandar raya dan komuniti
- Mengikut negeri dan wilayah: Alberta − British Columbia − Manitoba − New Brunswick − Newfoundland dan Labrador − Nova Scotia − Nunavut − Ontario − Pulau Putera Edward − Quebec − Saskatchewan − Wilayah Barat Laut − Yukon
- Orografi dan vulkanologi
- Pergunungan dan banjaran: Appalachia (Long Range − Notre Dame) − Columbia (Cariboo − Caribou − Monashee − Selkirk − Purcell) − Kaumajet − Laurentian − La Cloche − Pantai Pasifik (Cascade − Kepulauan − Pantai − Saint Elias − Yukon) − Pedalaman − Rocky Kanada (Rocky Utara − Benua) − Shaler − Torngat
- Vulkanisme: Barat Kanada − Utara Kanada − Timur Kanada
- Lihat juga: Pergunungan Rocky − Kordilera (Kanada − Pasifik)
- Hidrografi
- Sungai: Athabasca − Churchill − Detroit* − Fraser − Finlay − Liard − Mackenzie − Nelson* − Niagara* − Sungai Ottawa − Peace − Saint Lawrence* − Saskatchewan* (Saskatchewan Selatan − Saskatchewan Utara) − St. Clair* – St. Marys* − lagi...
- Tasik: Athabasca − Beruang Besar − Tasik–tasik Besar (Erie − Huron − Ontario − Superior)* − Hamba Besar − Manitoba − Nettilling − Nipigon − Reindeer − Woods − lagi...
- Tanda * menunjukkan bahawa jasad air tersebut turut berkongsi dengan negara Amerika Syarikat.
- Umum: Politik Kanada – Sistem Westminster – Demokrasi berparlimen – Raja berperlembagaan – Perlembagaan
- Mengikut provinsi dan wilayah: Alberta − British Columbia − Manitoba − New Brunswick − Newfoundland dan Labrador − Nova Scotia − Nunavut − Ontario − Pulau Putera Edward − Quebec − Saskatchewan − Wilayah Barat Laut − Yukon
- Ketua negara: Ratu Elizabeth II – Senarai – Wangsa Windsor
- Jawatan berkaitan: Gabenor Jeneral – Leftenan Jeneral – Jawatankuasa Penasihat mengenai Pelantikan Naib Diraja – Setiausaha kepada Ratu Kanada – Lembaga Bentara Kanada
- Perlembagaan: Ratu-dalam-Majlis – Ratu-dalam-Parlimen
- Simbol dan adat istiadat: Simbol diraja – Gelaran dan panggilan hormat
- Lain-lain: Sejarah monarki – Perbahasan mengenai monarki
- Laura Secord adalah wirawati Kanada yang dikenali kerana berjalan sejauh 32 kilometer (20 bt) bagi memberi amaran kepada tentera British mengenai serangan yang bakal dilakukan oleh pihak Amerika ketika Perang 1812.
- Empat buah tasik dalam Tasik–tasik Besar (gambar) kecuali Tasik Michigan menjadi sempadan antarabangsa bagi negara Kanada dan Amerika Syarikat.
- Jajahan Perancis Baru ditubuhkan oleh Jacques Cartier pada 1534 dan berakhir dengan penyerahan kepada pihak Empayar Sepanyol dan Negara Beraja Great Britain pada 1763.
- Pada 1929 hingga 1939, keluaran negara kasar Kanada susut sehingga 40% dan pendapatan negara jatuh mencecah kepada 55% ketika Zaman Kemelesetan.
- Taman Negara Banff merupakan taman negara yang tertua di Kanada, di mana ia ditubuhkan pada tahun 1885 di kawasan Pergunungan Rocky.
- Umum: Kebudayaan − Cuti umum − Masakan − Nasionalisme − Seni bina − Tapak Warisan Dunia
- Mengikut negeri dan wilayah: Alberta − British Columbia − Manitoba − New Brunswick − Newfoundland dan Labrador − Nova Scotia − Nunavut − Ontario − Pulau Putera Edward − Quebec − Saskatchewan − Wilayah Barat Laut − Yukon
- Agama: Umum − Buddhisme − Hinduisme − Islam − Judaisme − Kristian (Anglikanisme − Protestantisme − Roman Katolik) − Tidak beragama
- Bahasa: Umum − Akta Bahasa Rasmi − Bahasa isyarat (Amerika − Inuit − Maritim − Quebec) − Bahasa rasmi (Bahasa Inggeris − Bahasa Perancis − Kedwibahasaan rasmi) − Jaluran dwibahasa − Rumpun bahasa peribumi (Algonquin − Athabaska − Inuit − Iroquoia − Salish − Wakash)
- Kesenian: Umum − Kesusasteraan − Komik − Media − Muzik − Perfileman − Teater − Televisyen
- Simbol kebangsaan: Bendera − Jata − Lagu kebangsaan (O Canada − God Save the Queen)
- Acara sukan:
- Penganjuran: Sukan Kanada − Olimpik 1976 − Olimpik 1988 − Olimpik 2010
- Penyertaan: Sukan Olimpik (Musim Panas − Musim Sejuk − Paralimpik) − Sukan Komanwel − Sukan Seluruh Amerika
- Dewan kemasyhuran: Hoki − Kurling − Lacrosse − Luncur ais berbunga
- Tokoh: Donovan Bailey − Jacques Villeneuve − Mario Lemieux − Wayne Gretzky
