Emha Ainun Nadjib

Nadjib dilahirkan Muhammad Ainun Nadjib di Jombang, Jawa Timur, pada 27 Mei 1953. Anak keempat dari lima belas beradik, beliau memulakan pendidikannya di pesantren Gontor, sebuah pesantren di Ponorogo. Pada tahun ketiga, Nadjib telah diusir untuk membawa demonstrasi terhadap keselamatan sekolah.^[1][2]Beliau kemudiannya berpindah ke Yogyakarta, di mana beliau belajar di SMA Muhammadiyah I. Beliau menghadiri program ekonomi di Universiti Gadjah Mada tetapi tidak lulus, meninggalkan selepas satu semester.^[2][3]

Nadjib tinggal di Yogyakarta selama beberapa tahun, berkhidmat sebagai penyunting majalah Masa Kini dari 1973 hingga 1976 .^[4] Pada 1976 beliau menerbitkan koleksi puisi pertamanya, "M" Frustrasi dan Sajak Sajak Cinta.^[2] Koleksi puisi 1978 beliau Sajak-Sajak Sepanjang Jalan memenangi pertandingan penulisan puisi majalah Tifa Sastra.^[3] Beliau menumpukan perhatian kepada puisinya selama tempoh ini, belajar dari penyair Sufist Umbu Landu Paranggi, walaupun ia juga menubuhkan rombongan teater Dinasti Teater.^[2] Pada lewat 1980an, Nadjib, bersama Iman Budhi Santosa, dianggap sebagai salah satu penyair paling senior Yogyakarta.^[5] Kerja-kerja, termasuk karangan beliau, kadangkala mensatirakan autoritarian Suharto, beliau akhirnya memerlukan rombongan keselamatan.^[2]

Selama dua tahun, dari 1984 hingga 1986, Nadjib tinggal di Amsterdam dan Den Haag, Belanda, di mana beliau menghabiskan dua tahun membantu bengkel mengenai agama, budaya dan pembangunan. Beliau kemudiannya menerangkan pengalaman itu sebagai persiapan kritikal dalam hidupnya.^[2] Nadjib kembali ke Indonesia, dan drama 1988nya, Lautan Jilbab, memecah rekod Indonesia untuk saiz khalayak; Aprinus Salam dari Universiti Gadjah Mada menulis bahawa ini boleh dikaitkan dengan peningkatan minat penduduk umum dalam bahan-bahan keagamaan.^[6]Pada tahun 1991, Nadjib menimbulkan keraguan apabila beliau meninggalkan Persatuan Pelajar Islam Indonesia, memetik perbezaan pandangan dengan organisasi dan keinginan untuk menjadi "intelektual bebas".^[6] Pada tahun 1998, Nadjib adalah seorang cendekiawan Islam yang bercakap dengan Soeharto sebelum beliau meletak jawatan.^[2]

Nadjib mengetuai kumpulan Kiai Kanjeng, yang mementaskan drama dan persembahan muzik bertemakan pluralisme agama.^[7] Ianya pada 2001 kumpulan ini, kemudiannya dikenali sebagai Kiai Kanjeng Sepuh, mengeluarkan rakaman muzik dan seru bertajuk Bermusik kepada Allah, untuk Indonesia, Maiyah, Tanah Air. Kumpulan ini telah menjelajah seluruh Indonesia,^[8] dan antarabangsa di beberapa negara lain seperti Finland, Itali dan Jerman pada 2006, dan Belanda pada 2008. Nadjib menganggap kumpulan itu sebagai pembina keamanan, sebagai jelajah antarabangsanya, kontroversi kartun Muhamad Jyllands-Posten Muhammad dan filem 2008 arahan Geert Wilders Fitna, masing-masing.^[9]

 

Nadjib kerap mengembara ke Indonesia untuk bercakap tentang nilai dan kerohanian Islam, menarik ribuan orang dari pelbagai kepercayaan.^[10] Pada 2012 beliau mengacarakan sesi perbincangan 5 bulan: Padhang Mbulan (di Jombang), Mocopat Syafaat (di Yogyakarta), Kenduri Cinta (di Jakarta), Gambang Syafaat (di Semarang), dan Obor Ilahi (di Malang).^[11]

Pada 2005 Nadjib menerima Anugerah Kecemerlangan Islam The Muslim News.^[2] Pada 2006 beliau dinamakan Orang Tahun Ini dalam kebudayaan oleh Seputar Indonesia.^[12] Pada 2010 Kementerian Pelancongan dan Kebudayaan Indonesia menganugerahkan beliau Anugerah Satyalencana Kebudayaan.^[13]

Nadjib, yang mesra dengan panggilan Cak Nun, tinggal di subdaerah Kadipiro di Yogyakarta.^[11] Beliau berkahwin dengan pelakon Novia Kolopaking.^[8] Beliau mempunyai empat anak lelaki: Sabrang, Hayya, Jembar, and Rampak.^[11] Sabrang, lebih dikenali sebagai Noe, ialah vokalis kumpulan rock Indonesia Letto.^[2]

Seperti juga penulis-penulis yang berpusat di Yogyakarta seperti Kuntowijoyo dan Mustofa W. Hasyim, puisi Nadjib sangat dipengaruhi oleh Islam.^[14] Pengaruh Islamnya sering digambarkan sebagai santri atau ortodoks,^[15] walaupun Salam mencadangkan bahawa terdapat pengaruh Sufistik juga.^[16] Nadjib telah menggambarkan puisinya sendiri sebagai "sangat beragama dan falsafah tetapi estetik".^[2]

Pandangan Nadjib tentang Islam adalah toleransi. Beliau telah mengutuk Fatwa Majlis Ulama Indonesia 2007 yang melarang pluralisme agama,^[17] serta undang-undang syariah peringkat serantau. Beliau telah menyokong hak-hak Ahmadis untuk berlatih di Indonesia, dan mempromosikan wacana terbuka dengan kumpulan ekstremis sebagai kaedah untuk mengurangkan kesannya.^[18]

Banyak karya Nadjib yang terdahulu berurusan dengan kritikan sosial.^[16]

Aktif dalam pelbagai kegiatan kesenian di Yogya bersama Halimd HD, jaringan kesenian melalui Sanggarbambu, Teater Dinasti dan menghasilkan repertoar serta pementasan drama. Beberapa karyanya:

• Geger Wong Ngoyak Macan (1989, tentang pemerintahan 'Raja' Soeharto),
• Patung Kekasih (1989, tentang pengkultusan),
• Keajaiban Lik Par (1980, tentang eksploitasi rakyat oleh berbagai institusi modern),
• Mas Dukun (1982, tentang gagalnya lembaga kepemimpinan modern).
• Kemudian bersama Teater Salahudin mementaskan Santri-Santri Khidhir (1990, di lapangan Gontor dengan seluruh santri menjadi pemain, serta 35.000 penonton di alun-alun madiun),
• Lautan Jilbab (1990, dipentaskan secara massal di Yogya, Surabaya dan Makassar),
• Kiai Sableng dan Baginda Faruq (1993).
• Juga mementaskan Perahu Retak (1992, tentang Indonesia Orba yang digambarkan melalui situasi konflik pra-kerajaan Mataram, sebagai buku diterbitkan oleh Garda Pustaka), di samping Sidang Para Setan, Pak Kanjeng, serta Duta Dari Masa Depan.

Menjelang tahun 2004 Nadjib telah menerbitkan 25 koleksi puisi.^[16] Bibliografi yang dipilih ini berdasarkan kepada yang disusun oleh Rampan (2000, pp. 146–47) dan Nadjib (2012, p. 236).

• Betts, Ian (2006). Jalan sunyi Emha. Jakarta: Kompas. ISBN 978-979-709-255-9.

• (Indonesia) Emha Ainun Nadjib di TokohIndonesia.com Diarkibkan 2007-10-11 di Wayback Machine
• (Indonesia) Padhangmbulan Online