Ромски јазик
Ромскиот јазик [1] (изворно: rromani ćhib; разговорно наречен цигански[2]) е мајчиниот јазик на Ромите. Тој е дел од групата на индоариски јазици, поточно се класифицира или во централните индоариски јазици или во северозападни индоариски јазици. Доста често се класифицира и како своја посебна јазична гранка поради поголемиот број на сродни јазични варијанти.
| Ромски јазик Rromani ćhib | ||
|---|---|---|
| Зборуван во: | Европа, Азија и во светот. | |
| Вкупно говорници: | 2,5 милиони | |
| Јазично семејство: | индоевропски Индоирански Индоариски Ромски јазик | |
| Статус | ||
| Службен во: | признат како малцински јазик во: Македонија Србија Словенија Унгарија Германија Романија Русија Норвешка Шведска Финска
| |
| Регулиран од: | не е регулиран | |
| Јазични кодови | ||
| ISO 639-1: | нема | |
| ISO 639-2: | rom | |
| ISO 639-3: | варијанти: rom — Ромски (генеричко) rmn — балканскоромски rml — балтичкоромски rmc — карпатскоромски rmf — калофински ромски rmo — синтискоромски rmy — влашкоромски rmw — велшкоромски | |
Ромски јазик
| |
| Писмо | латиница |
| Пример | Прв член од „Декларацијата за човекови права“ |
| Текст | Sa e manušikane strukture bijandžona tromane thaj jekhutne ko digniteti thaj čapipa. Von si baxtarde em barvale gndaja thaj godžaja thaj trubun jekh avereja te kherjakeren ko vodži pralipaja. |
| Македонски | Сите човечки суштествa се раѓaaт слободни и еднакви по достоинство и правa. Tиe се обдарени со разум и совест и требa да се однесувaaт еден кон друг во дуxот на општо човечкaтa припaдност. |
| Портал: Јазици | |
Според ISO стандардите, јазикот е ставен во групата на макро јазици и се состои од седум под-јазици или големи дијалекти. Најголемиот дијалект е влашкоромскиот со околу 1,5 милиони говорници, потоа следат балканскоромскиот, карпатскоромскиот, синитскоромскиот, велшкоромскиот, калофинскиот и балтичкоромскиот.
Потекло на поимот
уредиРомскиот јазик од страна на Ромите се нарекува řomani čhib („ромски јазик“) или řomanes („на ромски [начин]“).[3] Ова потекнува од ромскиот збор řom, што значи или „член на ромската група“ или „сопруг“.[3]
Зборови и фрази
уреди| Састипе | Здраво. |
| Сар сијан? | Како си? |
| Со керес? | Што правиш? |
| Ов састо | Благодарам. |
| Нај пала состе!! | Повели! (за возврат на благодарам) |
| Од кај сијан? | Од каде си? |
| Сар бучхос туке? / Со си тјиро нав? | Како се викаш? |
| Ме бучхов ман о ... | Моето име е ... (машки род) |
| Ме бучхов ман е ... | Моето име е... (женски род) |
| Миро нав си о/е... | Моето име е... (алтернативен) |
| Ва | Да |
| На | Не |
| Тјири фамилија си ви туса? | Дали е твојата фамилија со тебе? |
| Кај дјас? | Каде одиш? |
| Чи пучаве тут | Не те разбирам |
| Хачерес ман? | Дали ме разбираш? |
| Т'авес манса | Дојди со мене |
| Ава кари | Дојди тука |
Споредба со слични јазици
уредиНазиви на бројки на ромски, ломавренски и домарски со Хинди за споредба.[4]
| хинди | ромски | ломавренски | домарски | |
| 1 | ek | ekh, jekh | yak, yek | yika |
| 2 | do | duj | lui | dī |
| 3 | tīn | trin | tərin | tærən |
| 4 | cār | štar | išdör | štar |
| 5 | pāñc | pandž | pendž | pandž |
| 6 | che | šov | šeš | šaš |
| 7 | sāt | ifta | haft | xaut |
| 8 | āţh | oxto | hašt | xaišt |
| 9 | nau | inja | nu | na |
| 10 | das | deš | las | des |
| 20 | bīs | biš | vist | wīs |
| 100 | sau | šel | saj | saj |
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ „Ромски јазик“ - Британика (англиски)
- ↑ „цигански - резултати од пребарување | Дигитален речник на македонскиот јазик“. www.makedonski.info. Посетено на 2020-07-09.
- ↑ 3,0 3,1 Matras (2005, 1.1 Names)
- ↑ според: Ian Hancock, On Romani Origins and Identity, RADOC (2007)[1]
- Bakker Peter et al. 2000. What is the Romani language? Hatfield: University of Hertfordshire Press.
- Hancock, Ian. 2001. Ame sam e rromane džene / We are the Romani People. The Open Society Institute, New York.
- Lee, Ronald. 2005. Learn Romani Das-dúma Rromanes Hatfield: University of Hertfordshire Press
- Masica, Colin. 1991. The Indo-Aryan Languages. Cambridge: Cambridge University Press.
- Matras, Yaron. 2002. Romani: A linguistic introduction. Cambridge: Cambridge University Press.
- Sarău, Gheorghe. 1997. Rromii, India şi limba rromani. Bucureşti.
- Sarău, Gheorghe. 2000. Dicţionar rrom-român / Dikcionaro rromano-rumunikano. Dacia, Cluj-Napoca. ISBN 973-35-0987-6.
Надворешни врски
уреди- Позадина и статус на ромскиот јазик
- Стандардизација на ромскиот јазик
- Гелем гелем Архивирано на 9 мај 2008 г.
- Ромите во Европа
- Ромско јазично семејство
- веб српско-ромски речник[мртва врска]