Номенклатура на територијални статистички единици
Номенклатурата на територијални статистички единици или NUTS (од фр. nomenclature d'unités territoriales statistiques) — геокоден стандард за означување на административните единици на земјите за статистички цели. Стандардот е на Европската Унија и затоа подробно ги разработува само нејзините членки. NUTS игра клучна улога во работењето на Структурните фондови на ЕУ.
Организацијата Евростат на секоја земја ѝ доделува три степени. Регионите на некои степени не се совпаѓаат со административните единици на земјата. Кодот на NUTS почнува со двебуквен код за земјата (исто што и кодот од ISO 3166-1 алфа-2 освен UK наместо GB кај Велика Британија). Потоа делбената единица има свој број. Единиците од втор и трет степен имаат свои дополнителни броеви. Броевите почнуваат со 1, бидејќи 0 означува повисок степен. Во случаи кога има повеќе од девет единици се користат големи букви како дополнување. Сличен систем важи и за земјите-кандидати и членките на Европската асоцијација за слободна трговија, но тие технички не се дел од NUTS, и затоа за нив не важат тие регулативи.
Тековната класификација на NUTS (важечка 1 јануари 2008 - 31 декември 2011) содржи 97 региони на NUTS 1, 271 региони на NUTS 2 и 1303 региони на NUTS 3).[1]
Покрај трите нивоа за секоја земја од ЕУ, сите останати земји во светот имаат NUTS-код со двебуквен код за континент и две бројки за земја. Сојузните држави, покраините и териториите во САД, Канада и Австралија имаат посебна нумерација. Во системот постојат извесни аномалии: на пр. Гибралтар се наведува како територија вон ЕУ со кодот EO21, додека пак Француска Гвајана е наведена двапати, еднаш како дел од Франција (код: FR930) и еднаш како територија во Јужна Америка (код: AS13). Во извесна мера NUTS е сличен на стандардот ISO 3166-2 и стандардот FIPS 10-4 во САД.
Степени
[уреди | уреди извор]Под трите нивоа на, постојат и два степена на LAU (локални самоуправни единици). Во случајот на Република Македонија, тие се LAU-1: општини и LAU-2: населени места (вид. примерот подолу).
| Земји | NUTS 1 | NUTS 2 | NUTS 3 | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Членки на ЕУ | 27 | 97 | 271 | 1303 | |||
| Австрија | AT | Групи покраини | 3 | Сојузни покраини | 9 | Групи окрузи | 35 |
| Белгија | BE | Региони | 3 | Покраини (+ Брисел) | 11 | Окрузи (Вервие е поделен на две) | 44 |
| Бугарија | BG | Региони | 2 | Плански региони | 6 | Области | 28 |
| Кипар | CY | — | 1 | — | 1 | — | 1 |
| Чешка | CZ | — | 1 | Области | 8 | Краеви | 14 |
| Германија | DE | Сојузни покраини | 16 | Административни подрачја (или еквив.) | 39 | Окрузи | 429 |
| Данска | DK | — | 1 | Региони | 5 | Краишта | 11 |
| Естонија | EE | — | 1 | — | 1 | Групи окрузи | 5 |
| Шпанија | ES | Групи од автономни заедници | 7 | 17 автономни заедници и 2 автономни града | 19 | Покраини + острови + Сеута и Мелиља | 59 |
| Финска | FI | Копнена Финска, Оланд | 2 | Големи подрачја | 5 | Покраини | 20 |
| Франција | FR | Z.E.A.T. + DOM | 9 | Региони + DOM | 26 | Департмани + DOM | 100 |
| Грција | GR | Групи од развојни региони | 4 | Периферии | 13 | Префектури | 51 |
| Унгарија | HU | Статистички големи региони | 3 | Планско-статистички региони | 7 | Окрузи + Будимпешта | 20 |
| Ирска | IE | — | 1 | Регионални собранија | 2 | Регионални управни органи | 8 |
| Италија | IT | Групи региони | 5 | Региони (Трентино-Јужен Тирол е поделен на две) | 21 | Покраини | 107 |
| Литванија | LT | — | 1 | — | 1 | Окрузи | 10 |
| Луксембург | LU | — | 1 | — | 1 | — | 1 |
| Латвија | LV | — | 1 | — | 1 | Ретиони (+ Рига) | 6 |
| Малта | MT | — | 1 | — | 1 | Острови | 2 |
| Холандија | NL | Групи покраини | 4 | Покраини | 12 | COROP-региони | 40 |
| Полска | PL | Региони | 6 | Војводства | 16 | Подрегиони | 66 |
| Португалија | PT | Континент (+ Азори и Мадејра) | 3 | Регионални комисии за усогласување + автономни региони | 7 | Групи општини | 30 |
| Романија | RO | Макрорегиони | 4 | Региони | 8 | Окрузи + Букурешт | 42 |
| Шведска | SE | Региони | 3 | Државни подрачја | 8 | Окрузи | 21 |
| Словенија | SI | — | 1 | Макрорегиони | 2 | Статистички региони | 12 |
| Словачка | SK | — | 1 | Области | 4 | Краеви | 8 |
| Хрватска | HR | — | 1 | Региони | 3 | Жупании | 21 |
| Велика Британија | UK | Региони во Англија | 9 | Грофовии (некои групирани); Внатрешен и Надворешен Лондон | 30 | Виши органи или групи нижи органи (унитарни управни органи или окрузи) | 93 |
| Велс | 1 | Групи од унитарни единици | 2 | Групи од унитарни единици | 12 | ||
| Шкотска | 1 | Групи од унитарни единици и окрузи | 4 | Групи од унитарни единици или окрузи | 23 | ||
| Северна Ирска | 1 | — | 1 | Групи од окрузи | 5 | ||
| Земји-кандидати | 5 | 16 | 32 | 113 | |||
| Исланд | IS | — | 1 | — | 1 | Престолн. подрачје / остаток од земјата | 2 |
| Македонија | MK | — | 1 | — | 1 | Статистички региони | 8 |
| Црна Гора | ME | — | 1 | — | 1 | — | 1 |
| Турција | TR | Региони | 12 | Подрегиони | 26 | Покраини | 81 |
| Земји на ЕФТА | 3 | 3 | 15 | 46 | |||
| Лихтенштајн | LI | — | 1 | — | 1 | — | 1 |
| Норвешка | NO | — | 1 | Региони | 7 | Окрузи | 19 |
| Швајцарија | CH | — | 1 | Региони | 7 | Кантони | 26 |
Воспоставување
[уреди | уреди извор]Регионите на NUTS се водат според постоечките административни единици во земјите. Во земјите кајшто постојат само еден до два вида единици, или кајшто тие се премали, се создава втор и/или трет степен. Ова може да се врши на првиот степен (на пр. Франција, Италија, Грција и Шпанја), или на вториот степен (на пр. Германија) и/или на третиот степен (на пр. Белгија).[2] Кај помалите земји, каде сета држава би се класификувала на ниво NUTS 2 или NUTS 3 (на пр. Македонија, Луксембург, Кипар, Ирска), степените 1, 2 и/или 3 се идентични со повисокиот степен и/или целата земја. Тоа може да се види подолу од примерот со Македонија.
Праговите во табелава се водич за воспоставување на единици, но нивната примена не е строга. На пример, Корнвол (нас. 531.600) и Ломбардија (нас. 10 милиони) се обата региони на NUTS 2.
| Степен | Најмалку | Највеќе |
|---|---|---|
| NUTS 1 | 3 милиони | 7 милиони |
| NUTS 2 | 800.000 | 3 милиони |
| NUTS 3 | 150.000 | 800.000 |
Примери
[уреди | уреди извор]- MK:
- NUTS-1: MK0 Македонија
- NUTS-2: MK00 Македонија
- NUTS-3: 8 статистички региони
- MK005: Пелагониски Регион
- DE: Германија
- DE7: Хесен - сојузна покраина (I степен)
- DE71: Дармштат - подрачен округ (Regierungsbezirk, II степен)
- DE71E: Ветераукрајс - округ (Kreis, III степен)
- DE71: Дармштат - подрачен округ (Regierungsbezirk, II степен)
- DE7: Хесен - сојузна покраина (I степен)
- AA: Азија
- AA25: Тајланд
- US16: Канзас
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Евростат: Вовед (англиски)
- ↑ Евростат - Региони - Основни начела на NUTS Архивирано на 13 август 2011 г. (англиски)
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- NUTS - статистички региони во Европа (англиски)
- Административна поделба на земјите - Statoids (англиски)