Abdij van Val-Dieu: Versjèl tösje versies

{{dialek|Norbiks}}

 

 

Toendertied waor ''Vallis Dei'' of Val Dieu èè groeët drassig gebied en d'r graaf wós dat de [[monnik]]e d'r groond zówwe óntginne en d'r gaanse sjtrieëk welvarender zów make. En dat lieëverde häöm oeteindelek wer mieë ''tienden'' of belastingsgaeld óp. In 1203 howwe de monnike al 'n paar [[hectaar]] groond gególle in [[Warsage|Waeërsj]] mae dat waor zjuus groeët genóg väör 'n ''uuthof'' va ''Hocht''. D'r graaf goof hun de kaans öm 'ne vólwaardège abdij oet te boewe. Wie ooch d'r [[Hertogdom Limburg|hertog va Limburg]] de monnike groond sjoonk an d'r aandere kaant van de Berwien, koom d'r abdij zjuus óp de grens te ligke tösje 't Hertogdom Limburg en 't Graafsjap Dalhem.

 

De vriegaevighèèd van d'r graaf waor evvel neet allèng economisch geïnspireerd. Natuurlek wès-e, zjuus wie ooch d'r Hertog, dat dit saoërt sjaenkinge hön geesteleke väördele, in 't perspectief van dae tied, zów oóplieëvere, es waaldoonder van de Kèrk. Zieëker bie ''Lotharius va Hochstade'' mót dat 'n ról gesjpeuld ha want e waoërt mèt verantwoordelek gehaowe väör d'r moord op ''Albert va [[Leuve]]'', d'r zoon van d'r hertog va Brabant. In [[1191]] waor ''Albert'', nao 'ne, bies d'r tóp gedraeve sjoebkare-pólletiek, oeëbie de machtège haere èèder hönne kandidaat óp d'r bissjopszaeëtel probeerde te kriege, töt [[bisjop]] va [[Luuk]] verkaoze. En dàt terwiel ''Albert va Rethel'', vólle naef van d'r graaf va Hengouwe, ooch väöl sjtèmme kreeg. Proteste taege d'r gaank va zakes bie de sjtèmmeriej bleve dus neet oet en 't mieningsversjil koom väör 't Keizelek Gerechshof. ''Hendrik d'r VI'' kieëm óp 't idee um 'ne driejde perzoeën te beneume, en wal ''Lotharius'', broor va ''Diederik va Hochstade'', graaf va Dalhem. Mae dao bleef 't neet bie. Övvertuugd van zie rech góng ''Albert va Leuve'' in beroep in [[Rome|Roeëme]] en verkreeg dao in januari [[1192]] de erkenning dat zieng beneuming zjuus waor. Op [[20 september]] waoërd-e gewiejd in [[Reims]] en op [[24 september]] vermoord.

 

=== Örsjte bleuj ===

Vlak nao de sjtichting kaant d'r abdij 'n periode va groeëte bleuj. Al nao 'ne haove ieëw koos Val Dieu raeëkene op de inkomste va zès mäöles, ach ''uuthove'', driej pachboerderieje en ènnige [[wiengood|wiengaarde]]. Wieër howwe ze inkómste oet hoezer, ''tienden'' en groond in versjillende sjtaej en dörper ten ooste va Val Dieu.

=== Crisis ===

Wie [[hertogin]] [[Irmgarde va Limburg]] sjtórf, zat zich 'ne crisis in. D'r [[Limburgse succesie-krèèg]] makde dat laandboewgroond vernield waoërt mae ooch dat 't gaans economisch laeve verlamd waoërt. Groond en bezittinge moesse verkóch waeëre um d'r kóp baove water te haowe. D'r abdij raakt in verval.

''Jan de I va Brabant'' sjteunde nao d'r krèèg d'r abdij en d'r wederópboew waor e succes. 't Hersjtèl doorde bies 't èng van d'r 15de ieëw.

=== Geestelek verval ===

Oet 'n rappórt, dat däör 'ne cómmissaris in ópdrach van d'r [[Sjpanje|Sjpaanse]] [[könning]] [[Filips d'r II]], ópgesjtèld waoërt nao d'r doeëd van d'r abt, bliekt dat dae 'n enorm versjlapping van de kloeësterregels how toegesjtande. Nao èège zègke van de getuge kieëm 't väör dat de monnike tiendes de kapittelvergaderinge mètèè op de voes gónge en mèt [[baar|kroeke]] en [[kuul|kule]] nao d'r kóp van d'r abt broejde. 't Perzuënlèk laeve van de monnike wert oetgedrukd mèt d'r term 'verwelkt'.

D'r dao-óp vólgende abt kènt neet getuge van 'n baeëter beleid. E loot in 'n huuracte van 'n boerderiej in Waeërsj de volgende bepaling opnaeme: ''D'r cijnsplichtige zal an de abt óp nuujjaor 'ne goo en groeëte paeëperkook sjaenke en óp zieng kóste livrei drage öm ziene mèèster ieër te bewieze.''

 

=== Bleuj oonder abt Dubois ===

 

 

An 't begin van 19de ieëw waoërt d'r verplichde èèd an d'r sjtaot va religieuze aafgesjaft en de monikke kieërde d'r ene nao d'r aandere truuk. De communitèèt laefde wer óp, mae wie d'r abt oonverwachs sjtórf en gèè testamaent ópgemakd how, gónge alle bezittinge nao de familie en de monikke krege ópdrach öm nao aander kloeësters te trèkke.

=== Privebezit ===

Alle roerende goedere waoërte verkoch, de bibliotheek gerakde versjprèjd en an 't lètste sjtórde de kèrk groeëtendeels in.

 

=== Twiede Waeltkrèèg ===

De lètste driej monikke verlote Val Dieu in [[2001]]. Saer [[1 januari]] [[2002]] wónne d'r ènkele lekefamilies en de [[leider|leiding]] is in heng va rector ''Jean-Pierre Schenklaars''. D'r abdij sjtèèt oonder de supervisie van de kèrkeleke autoritète geassocieerd mèt de Cisterciënzerorde.

== Ennige wetenswaardèghede ==

 

=== De Sankt Georgener Predigten ===

 

 

=== De geboewe ===

 

* An d'r boetemoeër van 't koeër, in d'r noordgèvel, bevindt zich 'n [[romaans]]e ömliesting va [[blowwe sjtèè]] van 'n toegangsdäör die sjtamt oet de örsjte abdijkèrk. De geboewe rechs op d'r binnepleij waore in 1990 nog ummer privebezit. 't Groeët [[wiewater]]svat achter in de kèrk is gemakt va roeëje Belzje [[marmer]] en huurt bie 't oorsjpronkelek interieur van de kèrk. Nao d'r Fraanse tied is 't in 'n wèj truukvoonde oeë 't deens doog es dreenk[[badsj]] vör de keuj.

 

== Externe leenke ==

 

== Referenties ==

 

== Bronne ==

 

[[Categorie:Kloesters]]