Rolduc

Dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Kirchröadsj, es te dit dialek sjpriks.

Rolduc ies 't groatste nog besjtaond kloaster in Nederland. 't Bevingk ziech saer 1815 ónder Nederlands besjtuur, in de gemeinte Kèrkrao. Achtereinvolges houw Rolduc de volgende name: 1108: Rode, 1280: Rode ducis, 1282: 's-Hertogenrode, 1374: Rode le Duc (Franse vorm). Oarsjprónkelik waor Rode de naam veur zoawaal 't kesjtièl, de abdij es 't dörp Kèrkrao. De Duutsje vorm, Herzogenrath, weurt noe gebruuk veur de Duutsje plaats bie 't kesjtièl. Veur de Franse Tied heesj de abdij Cloosterrode en later Kloosterrade, meh dae naam woort nao de Fraanse Tied vervange door Rolduc, de aafgekortde Franse versie. Kloosterrade ies noe de naam veur 't seminarie van 't biesjdóm Remung. E deil van 't kloaster ies huuj in gebroek es hotel. Daonaeve weurt beer gebrouwe.

't Complex sjtamp oet 1104 en woort gesjtiech door Ailbertus van Antoing. In de mieddelièwe haet 't kloaster 'n groate rol gesjpeeld es godsdeenstig en cultureel centrum. In de 18e ièw begoes de abdij mèt 't winne van kole en de exploitatie daovan. Dees besjtóng al van 1113. In de umgeving waor 't de enigste plek veur mienboew in Nederland. Toen de Franse (rónd 1800) de kloastersj opheve, naom de Dominiale mien de exploitatie euver. Langen tied, saer 1831, waor in 't complex 't klein seminarie, de preesteropleiding, gevestig. Saer 1970 ies d'r 'n congrescentrum, hotel en 'n logeerhoes in gevestig. De mieddelbaar sjoal (college Rolduc) ies in 2009 opgeheve en same mèt 't Eijkhagen College oet Landgraaf opgegange in 't Charlemagne College. In 1974 weurt Rolduc groat seminarie van 't biesjdóm Remung. In 2004 viert Rolduc 't 900-jaorig besjtoon.

In 1104 weurt in 't Wörmdal aan de Duutsje grens 'n kloaster geboewd veur 'n orde, die laef volges de reigel van Augustinus. Allein de kloasterkèrk, gewiejd aan de heilige Maria en Gabriël, dateert oet de Mieddelièwe, miè bepaald oet de 12e en 13e ièw. Wat sjtiel betref ies zie Romaans. 't Vernuujde koar ies in gotische sjtiel opgetrokke. In de periode 1891-1902 verboewde me ónder leiding van Pierre Cuypers de oas-zie van de kèrk. Ónder 't koar bevingk ziech 'n Romaanse crypte mèt bewèrkde zule, kapitele, basemente en róndbäögskes. De plafónsjilderinge en mozaieke zint van kannunik en kunstenaer Goebbels. In dees ruumde woorte in 1900 de sjtoffelike reste van de sjtiechter Ailbertus geplaats.
Op de plek van de crypte haet gans in 't begin (1104) 'n houte kèrkske gesjtange, 'n paar jaor later vervange door 'n sjteine. Mèt sjteun van 'ne invloodrieke miensj, Embrico, weurt in 1108 'n prestigieus geboew gecreeërd, dat eigelik tege de reigel en wil van de sjtiechter inging. Diet leze v'r in de Annales Rodenses. In 1111 vertrèk Ailibert en in de jaore die volge weurt de monumentaal kèrk opgetrokke. Hae sjtörf in èlf jaor later in Sechtem bie Bonn in Duutsjland
De abdij haet in zien besjtoon väöl aansjlaeg en brande euverlaef. Veural de 17e ièwse abt Winandus Lamberti haet gesjtreje veur 't kloaster. De twiè abte Bock en Heyendal hervormde de abdij in de 18e ièw um 't religieus leve te hersjtèlle. Door de professionele aanpak van de mienboew waore d'r rendabel inkomste. In dees twiè ièwe ies aan 't kloaster flink verboewd. Neve de kloasterkèrk omvat Rolduc 'n ambtsweuning en 'ne watertore oet de 17e ièw. De carré-vörmige Neo-Romaans pandhaof sjtamp oet 1895. Van te veure haet 'r 'n versie van J.J. Couven oet 1794 gesjtange die ein oet 1676 vervóng. Saer 1980 is de haof weer in bezit van Rolduc. De Moretti-vleugel (oet 1753) haet o.m. 'n in rococosjtiel ingeriechde bibliotheek. In 1894 ies 't instituut geboewd nao óntwerp van Franz Klausener. Op 't terrein bevinge ziech wiejer nog sjportvelde, serres, 'ne moostem, 'n kèrkh'f mèt calvariekapel en 'n nónnekluèsterke van de Klein zuustersj van de heilige Jozef.

Door de Annales Rodensis, ein kloasterkroniek euver de periode 1104-1157, weite v'r 't meiste euver de gesjiedenis van Rolduc. Waarsjienlik ies zie gesjreve door eine broeder rónd 1155. Hae zal waarsjienlik gebruuk höbbe gemaak van ouwer brónne of verhaole van ouwer broedersj. (ièrste drök ies in 1838 es deil 7 van Histoire du Limbourg van Simon Pieter Ernst, historicus en reguliere kanunnik van de abdij).
In later jaore ies 't sjrieve veurtgezat door de abt Heyendal.
De Continuatio begint woa de Annales Rodensis ophouwe. Heyendal begint daomèt in 't jaor 1685, es 'r zien geloftes deit.

In 'n moernis tösje de twiè inganspoorte bevingk ziech 'n beeld van Maria mèt de teks: Virco sine labe concepta, aedes hasce defende.
Op 't veurplein sjteit 'n beeld van Ailbertus mèt 'n abdijkèrk in de heng. 't Ies in 1904 geplaats en ies aafkómstig oet 't atelier van Pierre Cuypers.
Sjang de porteer ies ge-ièrd mèt 'n brónze beeldsje. 't Sjteit aan d'n ingank, achter de poort links. Hae waor porteer van 1902 tot 1957.

• Websites Grootseminarie en Congrescentrum Rolduc
• Artikel euver Rolduc in de Catholic Encyclopedia (Ingelsj)

Jemingde Kirchroa
Dörper: Egelze | Kirchroa | Rolduc | Sjevemet | Sjpekhei | Terwinsele
Buurtsjappe en gehuchte: Berenboesj | Blerhei | Bovenste Locht | Eresjteng | Haander | Ham | De Heilust | De Hoots | Hootsbrook | De Hopel | De Jraat | Kaalhei | Kaffeberg | De Klink | Kloeësterbusj | Krichelberg | De Loeët | 't Mucherveld | Nulled | Ónder Sjpekhei | Panneshei | Rolducerveld | Sjifferhei | Valkenhoëze | Vauputs | De Vink | Waobicherveld