Kwilkyn

Kwilkynnyow Efander menhesennow: Jurassek – lemmyn 200–0 Ma
Nebes eghennow kwilkynnyow
Klassans bewoniethek
Gwlaskor:	Animalia
Fylum:	Chordata
Klass:	Amphibia
(anrenkys):	Salientia
Urdh:	Anura
Isurdhow
Archaeobatrachia Mesobatrachia Neobatrachia  –
Gwandrans kwilkynnyow yn ollvysel (yn gwyrdh)

Bagas a dhiwelvennoges y'n urdh Anura (dhyworth an yeth Grek 'an' po mann, hag 'aoura', lost). An urdh a gomprehend enevales aswonnys dhyn ni avel kwilkynnyow ha kronoges. Yma a-dro dhe 4,800 eghen lesys a-dreus an bys, yn arbennik yn ranndiryow leyth trovennel, somma hag yw dres 85% a oll an dhwelvennoges. Yma dhedha korfow tew ha berr, penn meur ha garrow war- dhelergh hir. Kigdhebroryon yns i. Nyns usi dhe'n tevesigyon lost vytholl. Nyns eus dyffrans ynter kwilkynnyow ha kroneges yn genynnek, saw yn gonisogeth gerys-da.

An venhesen gottha diskudhys bys y'n eur ma a gwilkyn yw 'proto-kwilkyn' dhyworth an Amser Triassek, kevys yn Madagaskar, mes re a grys bos aga devedhyans lower kottha ages hemma dhyworth an Amser Permek, nans yw 265 milvil bledhen.

Yn tipek, korf kwilkyn a'n jeves dewlagas meur a ystyn a-ves a'n penn, taves hir, garrow a bleg yn kempen ha fowt a lost. Kyn fo bewva gemmyn an brassa rann a gwilkynnyow pollow dowr ha tir gleb, tevesigyon nebes eghennow a yll bewa yn-dann an dor po war wydh. Aga hneus yw gwenogennus, gans golivow gwenonek po flerys. Pur varyansek yw aga liwyow, ha kudhliwans a wari rann bosek yn henna, ow varya a loos po gell dhe liwyow splann kepar ha rudh, melyn po du rag ownekhe preydhyoryon.

Dell yw usys, kwilkynnyow a dhedhow aga oyow, gelwys greun, yn pollow dowr. An oyow a govi y'n dowr avel pennow du byghan, gans lost hir, tagellow a-ji ha ganow rag dybri losowedh a-der kig. An kylgh bewnans yw kowlwrys pan wrellons treusfurvya dhe furv tevesik.

Poblans kwilkynnyow re godhas yn uskis a-dhia an 1950ow. Moy ages tressa rann anedha yw, erbynn lemmyn, yn-dann godros, ha difeudhys yw dres 120 eghen a-dhia 1980. Chanj yn bewvaow, disesys arnowydh kepar ha chytridiomycosis, ha trevasa ra dybri gans tus yw nebes skilys rag an iselheans ma.

Hanow skiensek	Kernewek	Sowsnek	Kembrek	Skeusen	Gwandrans
Epidalea calamita	Kronek keynvelyn	Natterjack toad	Llyfant y twyni
Bufo bufo	Kronek du	Common toad	Llyffant dafadennog
Rana temproaria	Kwilkyn kemmyn Ronk	Common frog	Broga
Pelophylax lessonae	Kwilkyn an pollow	Pool frog	Broga'r dŵr		Unn tyller yn Breckland, Pow Sows

• Yma lavar komparyans yn henhwedhlow Kernewek, mar yeyn ‘vel quilkyn, dell lever an Sows, 'as cold as ice'.
• Leverys yw dell wrug Dolly Pentreath gelwel "kronek hager du" orth tus a wrug hy serri.
• Quylkyn Tew o hanow bagas ilow Kernewek y'n 1970ow diwedhes.

• 
  An kwilkyn seth gwenonek a'n jeves golivow marwel
• 
  Greun kwilkyn
• 
  Pennow du
• 
  Margh-kwilkyn Amerika
• 
  An sand cuisses de grenouille servys yn Pow Frynk, hemm yw garrow kwilkyn