tîp
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]| Zayenda mê ya binavkirî | ||
|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | tîp | tîp |
| Îzafe | tîpa | tîpên |
| Çemandî | tîpê | tîpan |
| Nîşandera çemandî | wê tîpê | wan tîpan |
| Bangkirin | tîpê | tîpino |
| Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | tîpek | tîpin |
| Îzafe | tîpeke | tîpine |
| Çemandî | tîpekê | tîpinan |
tîp mê
- Nîşanên dengan .
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- cûn, cûre, celeb, çeşît, tov, toxim, tewir, reng
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- kom, grûp, tîm, deste, taxim
Ji wêjeya klasîk
[biguhêre]- Li selwê mar bi lef hatin
Di bircan tîp bi sef hatin
Ji batin tîr bi xef hatin — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
Bi alfabeyên din
[biguhêre]Bide ber
[biguhêre]Jê
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Ji fransî yan ji îngilîzî type ji latînî typus ji yûnaniya kevn τύπος (túpos). "Tîp" ji "type" ya gelek zimanên ewropî ye ku di fransî de nêzîkî (lê ne tam wek) dengê "tîp" tê xwendin. Heman peyv di îngilîzî de jî heye lê nêzîkî dengê "tayp" tê xwendin. Bi ihtimaleke mezin "pît" jî her ji "tîp" e û bi guhorîna cihê herfan bûye "pît". Di kurdî de guhorîna cihê herfan di peyvan de tiştekî gelek asayî ye: befr/berf, cîran/cînar, çekûç/keçûç, "nik" ya di devoka kurmanciya behdînî de bi manaya "cem, [li] ba, li rex" û "kin" ya di devoka soraniya hewlêrî de bi eynî manayê. Herwiha rast e ku li Başûrê Kurdistanê (bi taybetî li Behdînan) peyva "tîp" bi manaya koma muzîkê tê bikaranîn. Lê ew jî dîsa ji eynî "type"a ewropî ye ji ber ku yek ji wateyên "type" cûn/core/çeşît/taxim/kom tevî ku di îngilîzî de bi manaya "koma muzîkê" nayê bikaranîn jî: http://en.wiktionary.org/wiki/type (bi taybetî li wateya 1 û 4 binerin).
Binêre herwiha
[biguhêre]Tîpên alfabeyên kurdî
- Tîpên gir (girek): A B C Ç D E Ê F G H I Î J K L M N O P Q R S Ş T U Û V W X Y Z – Ḧ Ẍ '
- Tîpên hûr (hûrek): a b c ç d e ê f g h i î j k l m n o p q r s ş t u û v w x y z – ḧ ẍ '
- Tîpên kirmaşanî: girek: Ł Ň Ř Ü hûrek: ł (ll, ڵ) ň (ng) ř (rr, ڕ) ü (ۊ)
- Tipên soranî: ا ب پ ت ج چ ح خ د ر ڕ ز ژ س ش ع غ ف ڤ ق ک گ ل ڵ م ن ھ ە و ۆ ی ێ Hejmar: ٠ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩
Werger
[biguhêre]herf, pît
- Afrîkansî: letter → af
- Albanî: shkronjë → sq m
- Almanî: Buchstabe → de n, Letter → de m
- Amharî: ፊደል (fidäl)
- Aramiya nû ya asûrî: ܐܵܬܘܼܬܵܐ (atuta)
- Asamî: আখৰ (akhor)
- Astûrî: lletra → ast m
- Avarî: хӏарп (ḥarp)
- Azerî: hərf → az
- Baskî: letra
- Başkîrî: хәреф (xäref)
- Belarusî: лі́тара m (lítara)
- Bengalî: অক্ষর → bn (ôkkhôr), হরফ → bn (hôrôph)
- Bretonî: lizherenn → br
- Bulgarî: бу́ква → bg m (búkva)
- Burmayî: အက္ခရာ → my (akhka.ra)
- Çeçenî: элп (elp)
- Çekî: písmeno → cs nt
- Çîçewayî: lemba
- Çînî:
- Çuvaşî: саспалли (saspalli)
- Dalmatî: latera m
- Danmarkî: bogstav → da nt an g
- Divehî: އަކުރު (akuru)
- Dusuniya navendî: pimato
- Elmanîşî: Buchstabe n
- Endonezyayî: huruf → id
- Erebî: حَرْف → ar n (ḥarf)
- Ermenî: տառ → hy (taṙ), գիր → hy (gir)
- Esperantoyî: litero → eo
- Estonî: täht → et, kirjatäht, aabe → et, pookstav
- Farisî: حرف → fa (harf), نویسه → fa (nevisa), وات → fa (vât)
- Ferî: bókstavur → fo n, stavur → fo n
- Fîjî: vola → fj
- Fînî: kirjain → fi, aakkonen → fi
- Fransî: lettre → fr m, caractère → fr n
- Friyolî: letare m, lètare m
- Fulahî:
- Gaelîka skotî: litir m
- Galîsî: letra → gl m
- Gujaratî: અક્ષર (akṣar), હરફ → gu (haraph)
- Gurcî: ასო → ka (aso)
- Haîtî: lèt
- Hawayî: hua palapala
- Hindî: अक्षर → hi n (akṣar), लिपि → hi m (lipi), वर्ण → hi n (varṇ), हरफ़ → hi n (haraf), हर्फ़ n (harf), हरफ → hi n (haraph), हर्फ → hi (harph), आखर → hi n (ākhar), अखर → hi n (akhar)
- Holendî: letter → nl m, karakter → nl nt, letterteken → nl nt, boekstaaf → nl n
- Îbranî: אוֹת → he m (ot)
- Îlokanoyî: kurdit
- Îngilîziya kevn: stæf → ang n, bōcstæf n
- Îngilîzî: letter → en
- Îngriyî: bukva, aampuussen, kirjamerkki
- Înterlîngua: littera, litera
- Îrlendî: litir → ga m
- Îtalî: lettera → it m, carattere → it n, lettera dell'alfabeto m
- Îzlendî: bókstafur → is n, stafur → is n
- Japonî: 文字 → ja (もじ, moji), 字 → ja (じ, ji)
- Javayiya kevn: akṣara
- Javayî: aksara → jv
- Kabîlî: asekkil
- Kalmîkî: үзг (üzg)
- Kannadayî: ಅಕ್ಷರ → kn (akṣara)
- Katalanî: lletra → ca m, caràcter → ca n
- Kirgizî: тамга → ky (tamga), арип → ky (arip)
- Kîngalî: අකුර → si (akura)
- Koreyî: 문자 → ko (munja), 글씨 → ko (geulssi), 글자 → ko (geulja)
- Kreyoliya morîtanî: let
- Kumikî: гьарп (harp)
- Latgalî: liters n
- Latînî: littera → la
- Latviyayî: burts n
- Lawsî: ຕົວ (tūa), ຕົວອັກສອນ (tūa ʼak sǭn), ອັກສອນ (ʼak sǭn), ອັກຂະຣະ (ʼak kha ra), ຫນັງສື (nang sư̄), ຕົວຫນັງສື (tūa nang sư̄), ອັກຂະລະ (ʼak kha la)
- Lîtwanî: raidė → lt m
- Lueyî: ᦟᦲᧅ (liik)
- Luksembûrgî: Buschtaf n
- Makedonî: буква m (bukva)
- Malayalamî: അക്ഷരം → ml (akṣaraṃ)
- Malezî: huruf → ms
- Maltayî: ittra m
- Mançûyî: ᡥᡝᡵᡤᡝᠨ (hergen)
- Maratî: अक्षर → mr (akṣar)
- Mecarî: betű → hu
- Mongolî:
- Nedersaksî: Bookstaav → nds n, Bookstoov n
- Nepalî: अक्षर → ne (akṣar)
- Normandî: lettre m
- Norsiya kevn: bókstafr n
- Norwecî:
- Oksîtanî: letra → oc m, caractèr → oc n
- Oriyayî: ଲିପି → or (lipi)
- Osetî: дамгъӕ (damǧæ)
- Osmanî: حرف (harf)
- Oygurî: ھەرپ (herp)
- Ozbekî: harf → uz
- Palî: akkhara
- Peştûyî: حرف → ps n (harf)
- Piedmontîsî: litra m
- Plodîşî: Büakstow m
- Polonî: litera → pl m
- Portugalî: letra → pt m
- Prakrîtiya sawurasenî: अक्खर (akkhar)
- Puncabî: ਅੱਖਰ → pa n (akkhar), ਹਰਫ਼ (haraf)
- Qazaxî: әріп (ärıp)
- Rajasthanî: आखर (ākhar), अच्छर (acchar)
- Romagnolî: lètra m
- Romancî: letra m, bustab n, custab n
- Romanyayî: literă → ro m, caracter → ro nt
- Rusî: бу́ква → ru m (búkva), ли́тера → ru m (lítera)
- Samiya skoltî: bukva, ǩeʹrjj
- Sanskrîtî: वर्ण → sa n (varṇa), अक्षर → sa nt (akṣara)
- Sardînî: lítara m, lítera m
- Sicîlî: littra → scn m, lìttira → scn m
- Sindhî: اکر
- Sirboxirwatî:
- Slaviya kevn:
- Slaviya rojavayî ya kevn: бꙋкꙑ m (buky), чьрта m (čĭrta)
- Slovakî: písmeno nt
- Slovenî: črka → sl m
- Somalî: xaraf → so
- Sorbî:
- Spanî: letra → es m, carácter → es n
- Swahîlî: herufi → sw
- Swêdî: bokstav → sv g
- Şanî: လိၵ်ႈ (līk)
- Şîngazîcayî: harufu 9 an 10
- Tabasaranî: гьярф (hjarf)
- Tacikî: ҳарф → tg (harf)
- Tagalogî: titik → tl, letra
- Tamîlî: எழுத்து → ta (eḻuttu)
- Tayî: ตัวอักษร → th, อักษร → th, อักขระ → th, ตัวหนังสือ → th, หนังสือ → th
- Telûgûyî: అక్షరము → te (akṣaramu)
- Temazîxtiya atlasa navendî: ⴰⵙⴽⴽⵉⵍ n (askkil)
- Temazîxtiya atlasa navendî: ⴰⵙⴽⴽⵉⵍ n (askkil)
- Teterî: хәреф → tt (xäref)
- Tigrînî: ፊደል (fidäl)
- Tirkî: harf → tr
- Tirkmenî: harp
- Tîbetî: ཡི་གེ (yi ge)
- Tokpisinî: leta
- Urdûyî: حرف n (harf)
- Ûkraynî: бу́ква → uk m (búkva), лі́тера → uk m (lítera)
- Venîsî: łétara m, létara m, létera m
- Viyetnamî: chữ cái → vi, kí tự → vi
- Volapûkî: tonat → vo, tonab
- Walonî: lete → wa m
- Weylsî: llythyren → cy m
- Wîlamowî: büchśtaow
- Wutunhuayî: yegai
- Ximêrî: តួអក្សរ (tuəʼksɑɑ), អក្សរ → km (ʼɑksɑɑ)
- Yagnobî: ҳарф
- Yidîşî: אות n an nt (os), אָס n an nt (os), בוכשטאַב n (bukhshtab)
- Yorubayî: lẹ́tà
- Yûnanî: γράμμα → el nt (grámma)
- Kevn: γράμμα nt (grámma)
- Zhuangî: cihmeh
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.