Nesstofa

Nesstofa er safnahús á Seltjarnarnesi. Húsið var byggt á árunum 1761 til 1767 eftir teikningum Jacobs Fortling hirðhúsameistara. Í húsið var notað grágrýti fengið úr fálkahúsi konungs á Valhúsahæð. Á jarðhæð var apótek og húsakynni landlæknisembættisins en í risi voru íbúðarherbergi og yfir því var hanabjálkaloft. Húsið var í landi jarðarinnar Ness við Seltjörn.

Bjarni Pálsson sem var fyrsti landlæknirinn settist að í Nesi með fjölskyldu sína árið 1763 og bjó þar til dauðadags. Frá árinu 1772 skiptu landlæknir og apótekari með sér ábúðarréttindum í Nesi.

Vesturhluti hússins var keyptur árið 1866 af Ólafi Þórðarsyni (1801-1876) sem flutti í Nes. Dóttir hans Kristín Ólafsdóttir (1860-1945) erfði þennan hluta hússins og giftist Guðmundi Einarssyni (1858-1906) sem var útvegsmaður.

Kristín Ólafsdóttir var "Konan í Nesi" sem Ásgrímur Jónsson (1876-1958) málaði mynd af. Halldór Laxness (1902-1998) sagði að þetta væri eina góða málverkið eftir hann. Kristín leigði herbergi til listamanna sem voru þar sem kostgangarar. Því málaði Ásgrímur málverk af henni og bænum.

Síðustu ábúendur í Nesi voru Ólöf Gunnsteinsdóttir (1910-1997) og Jóhann Ólafsson (1908-1989). Ólöf bjó í vesturhluta Nesstofu til ársins 1997 er hún lést en í eystri hluta hússins var lækningaminjasafns á níunda áratugnum. Árið 2009 lauk umfangsmiklum endurbótum á húsinu sem fóru fram á vegum Þjóðminjasafns Íslands og Húsafriðunarnefndar undir stjórn Þorsteins Gunnarssonar arkitekts. Við endurbæturnar var mikil áhersla lögð á að endurgera húsið í upphaflegri mynd og gera upprunalega bygginarhluta sýnilega á nýjan leik.

Nesstofa er á lista yfir friðuð hús á Íslandi.

Nesstofa er opin gestum yfir sumartímann og kynnir byggingarsögu hússins.^[1] Fyrr á árum var það safn um lækningaminjar og sýndi ýmsa gripi.^[2] Árið 2007 var lagst í að reisa nýtt hús Lækningaminjasafns Íslands við hliðina á Nesstofu, en ekki náðist að ljúka við það og var safnið lagt niður^[3] og munirnir færðir í vörslu Þjóðminjasafns Íslands.^[4]