Historio di Vanuatu

L'unesma habitanti di Vanuatu, de etnio Austroneziana, probable arivis che arkipelago cirkume 3.300 yari ante nun. Fragmenti di ceramikaji de 1300-100 yari aK trovesis en l'insuli.

L'arkipelago deskovresis en 1606 dal Portugalan explorero Pedro Fernandes de Queirós, qua verkis por la rejio di Hispania. Nur en 1768 altra Europan explorero, Franca Louis Antoine de Bougainville arivis en l'insuli. Kapitano James Cook nomizis ol Nova Hebridi, nomo qua duris til la nedependo.^[1]

En 1825 Peter Dillon deskovris santalo en l'insulo Erromango. To stimulis l'arivo di enmigranti al insulo qua duris til 1830, kande eventis konflikto inter Polineziana laboristi e Melaneziana indijeni.

Dum la 19ma yarcento kristana misioneri, ed anke enmigranti por kultivar kotono arivis en la insuli. Kande l'internaciona preci di kotono falis, agrokultivisti chanjis por kafeo, kakao, banano, e precipue kokoso En 1887 l'insuli komencis administresar da Navala Komisitaro Franca-Britaniana. En 1906, la du landi signatis pakto qua kreis kondominio por administrar l'insuli. La kondominio duris dum 74 yari, til 1980.

Dum la duesma mondomilito, Usani kreis aerodromi an l'insuli Espiritu Santu ed Éfaté en Nova-Hebridi, por lansar ataki kontre Japoniani. Dum ca epoko, cirkume 10 mil Vanuatuani apartenis ad Usana bataliono che l'insuli.

Vanuatu nedependanteskis del Unionita Rejio e de Francia ye la 30ma di julio 1980, kun Walter Lini kom chefministro. Dum la yari 1990a eventis politikala nestabileso, qua rezultis pose en politikala descentraligo. Ye la 7ma e la 8ma di oktobro 2009 eventis du ter-tremi en la lando: l'unesma kun forteso 7.6 e la duesma kun forteso 7.8 che la skalo di Richter. En marto 2015, ciklono Pam devastis l'insuli e produktis 11 morti. Pam judikesas kom la maxim mala naturala dizastro konocata de la historio dil arkipelago.^[2]