U članku se analiziraju borbe za Travnik i njegovo zauzeće 22. listopada 1944. g. te žrtve koje s... more U članku se analiziraju borbe za Travnik i njegovo zauzeće 22. listopada 1944. g. te žrtve koje su pritom stradale, a njihova su imena dosad uglavnom bila nepoznata. U prvom dijelu se ukazuje na važnost i značenje Travnika, te borbe koje se vode oko i za njega tijekom ...
Rad se temelji na izvorima i literaturi koji govore o dolasku, životu i radu židovske obitelji Gr... more Rad se temelji na izvorima i literaturi koji govore o dolasku, životu i radu židovske obitelji Gross u Daruvaru, koja dolazi u drugoj polovini XIX. stoljeća kao obitelj prvog rabina židovske zajednice u Daruvaru. U prvom se dijelu analizira dolazak Židova u Daruvar i razvoj njihove zajednice do Drugoga svjetskog rata. Drugi dio govori o dolasku rabina Izaka Grossa sa svojom obitelji u Daruvar, životu ove obitelji u Daruvaru i njezinu razvoju do Drugoga svjetskog rata, s posebnim naglaskom na obitelj Salomona Grossa i njegove djece koji će u kratkom razdoblju od početka do sredine XX. stoljeća postati najbogatija obitelj i „gospodari“ Daruvara. U trećem dijelu raspravlja se i analizira stradanje Židova Daruvara i obitelji Gross tijekom Drugoga svjetskog rata. Židovska populacija Daruvara stradala je gotovo 80%, a više od polovice članova obitelji Gross stradalo je u tom ratu. Četvrti dio su dokumenti koji govore o nastavljanju stradanja Židova u novome, komunističkom totalitarizmu, n...
Dokumenti o partizanskoj i komunistickoj represiji i zlocinima u Dalmaciji krajem i nakon Drugoga... more Dokumenti o partizanskoj i komunistickoj represiji i zlocinima u Dalmaciji krajem i nakon Drugoga svjetskog rata opisani u ovoj zbirci nalaze se Hrvatskome državnom arhivu u Zagrebu te u državnim arhivima u Zagrebu, Zadru, Sibeniku, Splitu i Dubrovniku. Uvrsteni su i dokumenti iz stranih arhiva, ponajprije iz Vojnoga arhiva Vojnoistorijskog instituta u Beogradu, te dokumenti koji se nalaze u muzejskim zbirkama i privatnom vlasnistvu. Od ukupno 318 dokumenata (26 u preslici) prikupljenih u ovoj zbirci, do sada ih je objavljen samo manji broj. Dokumenti prikupljeni u ovoj zbirci, koja je rezultat istraživanja, u okviru znanstveno- istraživackoga projekta Hrvatskoga instituta za povijest "Ljudski gubici Hrvatske u Drugom svjetskom ratu i poracu", zapocetog zbirkama Partizanska i komunisticka represija j zlocini u Hrvatskoj 1944.-1946. Dokumenti, Partizanska i komunisticka represija i zlocini u Hrvatskoj 1944.-1946. Dokumenti. Slavonija, Srijem i Baranja, Partizanska i komunis...
Rad se bavi nastankom hrvatske omladine u Virovitici 1920-ih godina, daljnjim razvojem nakon tih ... more Rad se bavi nastankom hrvatske omladine u Virovitici 1920-ih godina, daljnjim razvojem nakon tih godina, revolucionarnim djelovanjem po uspostavi šestosiječanjske diktature i sudbinama pojedinaca kroz individualne terorističke akcije. Poslije kratkotrajnog gotovo prestanka rada omladine u zemlji, njen se rad prvo pojačava kroz djelovanje u nelegalnim poluvojnim i paravojnim postrojbama Hrvatske seljačke i građanske zaštite. Nastankom Banovine Hrvatske (BH) osniva se Hrvatski Junak, najmasovnija organizacija hrvatske nacionalne omladine od 7 do 21. godine koja je pod utjecajem i vodstvom Hrvatske seljačke stranke (HSS). Nastankom Nezavisne Države Hrvatske (NDH) Hrvatski Junak u kratkom vremenu, do rujna 1941. kompletno prilazi ustaškoj mladeži. Nova država u ustašku mladež nastoji okupiti cjelokupnu mladež od 7 do 21 godinu, što će joj administrativno i poći za rukom. U svim razdobljima omladina je predstavljala borbene dijelove stranaka ili države i najčešće bila svojevrsna paramili...
Acta medico-historica adriatica : AMHA, Nov 1, 2015
This article is dedicated to Alfred Sindik (1890-1976), the first Croat specialised in epidemiolo... more This article is dedicated to Alfred Sindik (1890-1976), the first Croat specialised in epidemiology. As a student he volunteered at the Institute of Hygiene in Zagreb in its early days. He took his degree from the University of Zagreb School of Medicine in 1929. For many years, he worked at the Institute of Epidemiology, of which ten as its director, having succeeded Dr Černozubov on this position. On 23 July 1949, he received his specialisation degree in epidemiology to become our first epidemiologist. On 14 December 1957, he was promoted to chief physician. Most of his time he spent working in the field, suppressing epidemic outbreaks, and sharing his experiences through scientific publications and teaching, especially at the School for Medical Assistants since its establishment in 1930. He has written a number textbooks for students. Here we list his most important articles and textbooks.
Sažetak: Rad se temelji na izvorima i literaturi koji govore o dolasku, životu i radu židovske ob... more Sažetak: Rad se temelji na izvorima i literaturi koji govore o dolasku, životu i radu židovske obitelji Gross u Daruvaru, koja dolazi u drugoj polovini XIX. stoljeća kao obitelj prvog rabina židovske zajednice u Daruvaru. U prvom se dijelu analizira dolazak Židova u Daruvar i razvoj njihove zajednice do Drugoga svjetskog rata. Drugi dio govori o do-lasku rabina Izaka Grossa sa svojom obitelji u Daruvar, životu ove obitelji u Daruvaru i njezinu razvoju do Drugoga svjetskog rata, s posebnim naglaskom na obitelj Salomona Grossa i njegove djece koji će u kratkom razdoblju od početka do sredine XX. stoljeća postati najbogatija obitelj i " gospodari " Daruvara. U trećem dijelu raspravlja se i analizi-ra stradanje Židova Daruvara i obitelji Gross tijekom Drugoga svjetskog rata. Židovska populacija Daruvara stradala je gotovo 80%, a više od polovice članova obitelji Gross stradalo je u tom ratu. Četvrti dio su dokumenti koji govore o nastavljanju stradanja Židova u novome, komunističkom totalitarizmu, ne samo oduzimanjem (konfiskacijom) zemlje, nego i presudama nad živim i mrtvim članovima obitelji Gross. U petom se pak dijelu analiziraju ti dokumenti i način stradanja Židova poslije Drugoga svjetskog rata. Na kraju je zaključak kako su dva totalitaristička sustava, nacistički i komunistički, svaki na svoj način utjecali na to da danas u Daruvaru gotovo nema Židova, a u potpunosti su nestali članovi obitelji Gross.
U članku se analiziraju borbe za Travnik i njegov pad 22. listopada 1944. g. te žrtve koje su pri... more U članku se analiziraju borbe za Travnik i njegov pad 22. listopada 1944. g. te žrtve koje su pritom stradale, a njihova su imena dosad uglavnom bila nepoznata. U prvom dijelu se ukazuje na važnost i značenje Travnika, te borbe koje se vode oko i za njega tijekom Drugoga svjetskoga rata. U drugom dijelu predstavljeni su dokumenti s popisima nestalih i poginulih tijekom bitke za Travnik od 20.-24. listopada 1944. g. Ti izvori otkrivaju imena 39 nestalih i 33 poginula pripadnika V.stajaće djelatne bojne I. ustaškog stajaćeg djelatnog zdruga, o kojoj se u hrvatskoj historiografiji gotovo ništa ne zna.U trećem, posljednjem dijelu, pokušavaju se otkriti stratišta i grobišta žrtava radi dostojnog obilježavanja tih mjesta, te identificirati počinitelje tih zločina. Uvod Travnik je nastao u srednjem dijelu uske doline rijeke Lašve, u koju se ulijevaju dvije Lašve: Komarska (Komaršica) koja izvire ispod istomene planine i Karaulske Lašve koja dotiče ispod planine Radalj, a ulijeva se istočno u rijeku Bosnu, kao njezin lijevi pritok kod sela Janjića, u blizini željezničke postaje Lašva 1. Dolinom Komarske Lašve Travnik održava vezu s Uskopljem, odnosno Donjim Vakufom, a preko njega na jug s Bugojnom. Dalje preko Prozora veze idu prema dolini Neretve, a preko Kupreških vrata prema Srednjoj Dalmaciji i Splitu. Grad se nalazi na 45 stupnju sjeverne geografske širine i 18 stupnjeva istočne geografske dužine, između rijeka Vrbasa i Bosne, okružen planinama: na sjeveru Vlašić (1919 m), Ranče (1473 m) i Galica (1627m), na zapadu Dnolučka planina (1347m), Radalj (1388 m) i Komar (1510 m), na jugu Mravinac, pa Vilenica (1235 m), Kruščica PAGE 32 1 Janko Duić, Planine i planinarstvo u Srednjoj Bosni, Zagreb, 2008., str. 41; Vjenceslav Topalović, Srednja Bosna ne zaboravimo hrvatske žrtve 1941.-45./1991.-95., (dalje Srednja Bosna) Zagreb, 2001, str. 82. Ladislav Z. Fišić, Korijeni i život, Povijest šupe Dolac s osvrtom na ostale župe Lašvanske doline, Sarajevo – Zagreb, 2004.g., str. 98. 100 Svoju zemlju i oni su voljeli, str. 243. 109 Svoju zemlju i oni su voljeli, str. 331. Isti je navoden kao Mijo (Mišo) Batinić, sin Bože i Mare rođ. Milić, rođen 22.12. 1925. u Gornjoj Ričici, Skopljanska Gračanica, zarobljen od strane partizana i ubijen u listopadu 1944. u Travniku. 110 Isto, str. 342. Navedene su dvije osobe s imenom Jozo Kolak, ali samo onaj s nadimkom Ćoza mogao bi imati veze s listopadskim padom Travnika i citiranim dokumentom. Sin je Frane i Bisere, rođ. Šapina, žena mu je Finka – Vinka, rođ. Brnada, rođen 21. 12. 1918. u Lužanima, Skopaljska Gračanica. Zarobljen je od strane partizana i ubijen u listopadu 1944. u Travniku. 111 Isto, 325-326. Prema dostupnim podacima ni jedan od navedenih se ne može poistovjećivati s osobom spomenutom u ovom dokumentu. 112 Isto, str.211-214. Navedena su ista imena i prezimena, ali se ostali podaci ne slažu.
Sažetak Jasenovac je obterećen zemljopisni pojam, zbog sabirnoga i radnoga logora koji se u njemu... more Sažetak Jasenovac je obterećen zemljopisni pojam, zbog sabirnoga i radnoga logora koji se u njemu nalazio za vrijeme Drugoga svjetskoga rada i nekoli-ko godina nakon rata. No, Jasenovac ima zanimljivu i burnu prošlost između dvaju svjetskih ratova, što je premet ove rasprave. Štoviše, ne samo Jaseno-vac, već cijela Jasenovačka Posavina uključena je u politička događanja, koja su ovdje opisana. Rasprava je složena od šest dijelova: I. Uvod; II. Jasenovačka Posavina u doba Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca; III. Jasenovačka Posavina od Šestosiječanjske diktature do ubojstva kralja Aleksandra Karađorđevića; IV. Jasenovačka Posavina od ubojstva kralja Aleksandra Karađorđevića do nastanka Banovine Hrvatske; V. Jasenovačka Posavina od nastanka Bano-vine Hrvatske do početka Drugoga svjetskog rata 6. travnja 1941. VI. Zak-ljučna razmatranja. I. Uvod a) Tema O Jasenovcu je do sada napisano mnogo studija, ali se do sada rijedko pokušavalo baviti bilo kojim drugim razdobljem i temom, osim temom kon-centracijskog logora iz II. svjetskog rata. Bilo kojim drugim razdobljem i temama bavilo se malo, nimalo ili usputno, kao da u tom mjestu nije bilo ništa drugo osim logora i njegove povijesti. Mjesto, odnosno naselje Jaseno-vac koje se prvi put spominje u popisu župa Zagrebačke biskupije 1334. godine kao da nije postojalo. Ipak radi se o malom, ali dinamičnom naselju, na povoljnom položaju koje je imalo zanimljiv razvoj, žitelji kojega s logo-rom u Jasenovcu su imali najmanje bilo koje veze. Razvoj političkih prilika, gospodarstva i društva u Jasenovcu u međuratnom razdoblju dijelom je nas-tavak ranije započetih postupaka u novim prilikama koje su često imale i
U članku se analiziraju vojne operacije na području Podvučjaka i bitka za Odžak kojom krajem svib... more U članku se analiziraju vojne operacije na području Podvučjaka i bitka za Odžak kojom krajem svibnja 1945. završava Drugi svjetski rat na europskom tlu. U prvom dijelu prezentiraju se geografska i demografska obilježja ovog prostora, a u drugom borbe koje su se ondje vodile između 1941. i 1944. s posebnim osvrtom na organizaciju obrane, ali i međusobne odnose partizana i četnika. U trećem dijelu analizira se položaj Podvučjaka u završnim borbama 1945., a u četvrtom bitka za Odžak koja je okončana padom grada 27. ili 28. svibnja iste godine. U posljednjem dijelu pokušavaju se identificirati lokacije logora i grobišta, ali i počinitelja ratnih i poratnih zločina nad hrvatskim stanovništvom zatečenim na tom području potkraj svibnja 1945. Ključne riječi: Drugi svjetski rat, Bosna, Odžak, završne operacije, poginuli, nestali, ratni zločini Uvod Proljeće 1945. na našim prostorima obilježile su tzv. završne operacije za oslobođenje Jugoslavije okončane predajom Hrvatskih oružanih snaga (HOS) u Austriji sredinom svibnja. Rat je završio sedam dana kasnije, pisao je nakon rata Milan Basta, tadašnji politički komesar 51. vojvođanske divizije u sastavu Treće armije, koji je aktivno sudjelovao u navedenim događajima. 1 Jugoslavenski primjer nije bio izolirani slučaj. Iako je većina zapovjednika postrojbi Wehrmachta položila oružje u skladu s naredbama generala Jodla i generala Keitela o bezuvjetnoj predaji od 7. i 8. svibnja 1945., dio postrojbi pod zapovjedništvom feldmaršala Ferdinanda Schörnea nastavio se boriti sve do 11. i 12. svibnja. Slijedećeg dana predale su se i preostale njemačke postrojbe u Čehoslovačkoj. Garnizon na otoku Alderney u kanalu La Manche predao se 16. svibnja, a manja skupina njemačkih vojnika izgubila je radio vezu te ostala izolirana na norveškom otoku Svalbard sve do rujna 1945. Uvriježeno je mišljenje da je 1 " Rat je završen sedam dana kasnije " naslov je knjige Milana Baste, objavljene prvi put 1976. godine u Zagrebu u nakladi Globusa.
, he received his specialisation degree in epidemiology to become our first epidemiologist. On 14... more , he received his specialisation degree in epidemiology to become our first epidemiologist. On 14 December 1957, he was promoted to chief physician. Most of his time he spent working in the field, suppressing epidemic outbreaks, and sharing his experiences through scientific publications and teaching, especially at the School for Medical Assistants since its establishment in 1930. He has written a number textbooks for students. Here we list his most important articles and textbooks.
Historiografija na prostoru bivše Jugoslavije dosada se uglavnom fokusirala na " Ciglanu " kao na... more Historiografija na prostoru bivše Jugoslavije dosada se uglavnom fokusirala na " Ciglanu " kao najo-zloglašeniji među jasenovačkim logorima iz kojeg je 22. travnja 1945. izvršen proboj logoraša. Dana 2. svibnja 1945. postrojbe Jugoslavenske armije zauzele su to područje. Ipak, spominjanje logora poslije toga datuma je sporadično, fragmentarno i nesustavno. Dosadašnji izvori o tome svode se ponajviše na kratka usmena svjedočanstva koja do sada nisu bila potkrijepljena nikakvim izvornim dokumentima. Kroz proteklih gotovo sedamdeset godina nije bilo ozbiljnijeg i temeljitijeg pokušaja istraživanja poratnog logora u Jasenovcu. Cilj ovog rada je osvrnuti se na dosadašnja istraživanja, svjedočanstva i dokumente koji govore o poslijeratnom logoru u Jasenovcu te ih upotpuniti dosada pronađenima arhivskim izvorima koji potvrđuju da je na jasenovačkom području nakon Drugoga svjetskog rata djelovao sustav zarobljeničkih logora. Među dokumentima iz Državnog arhiva u Sisku naročitu pažnju izaziva zapisnik koji otkriva identitet " upravnika zatočenika u Jasenovcu " i koji stoga dovodi u sumnju točnost pojedinih navoda Mirka Šimunjaka na čijem se svjedočanstvu ponajviše zasniva teza o tzv. " radnoj grupi Jasenovac ". Ključne riječi: Drugi svjetski rat, poraće, Križni put, Jasenovac, sabirni (koncentracijski) logor, komu-nistički zločini. UVOD Naselje Jasenovac smješteno je na lijevoj obali rijeke Save oko 100 km jugoistočno od Zagreba. Na desnoj obali, nasuprot Jasenovcu, u Savu se ulijeva rijeka Una, a sje-verno od mjesta nalazi se rijeka Strug. Prema registru župa iz 1501. župa u Jasenovcu jedina je, uz onu u Dubici, od sedamnaest župa iz 1334. preostala poslije turskih osvajanja u drugoj polovici XV. st. 1 Borbe s Turcima nastavljaju se kroz cijelu prvu
U radu se analiziraju četiri novootkrivena dokumenta u fondu Politička situacija Hrvatskog državn... more U radu se analiziraju četiri novootkrivena dokumenta u fondu Politička situacija Hrvatskog državnog arhiva u Zagrebu. U prvom dijelu je prijepis dokumenata s popratnim bilješkama o glavnim sudionicima koji se pojavljuju u dokumentima. U drugom se dijelu iznosi gdje su dokumenti pronađeni, propituje gdje bi mogli biti originali, kako i na koji način su se našli u tom fondu. U trećem dijelu svaki se dokument analizira pojedinačno i pokušava se ponovo odgovoriti na pitanja o ulozi Kraljevine Srbije u atentatu, ali i odnosu srpske politike prema atentatorima i njihovu životu. Na kraju je zaključak da se, bez obzira na sve, na osnovi ovih dokumenata, može zaključiti kako je Kraljevina Srbija znala za atentat u Sarajevu, s dijelom svojih službi sudjelovala u njemu i potom i kada su određeni sigurnosni organi saznali za atentat, nije poduzela akcije koje bi se očekivale od jedne druge države u takvom slučaju. Štoviše, iako su organi sigurnosti došli do spoznaja o nekoliko kanala opskrbe oružjem nisu ništa poduzeli kako bi ti kanali bili ukinuti.
U članku se analiziraju borbe za Travnik i njegovo zauzeće 22. listopada 1944. g. te žrtve koje s... more U članku se analiziraju borbe za Travnik i njegovo zauzeće 22. listopada 1944. g. te žrtve koje su pritom stradale, a njihova su imena dosad uglavnom bila nepoznata. U prvom dijelu se ukazuje na važnost i značenje Travnika, te borbe koje se vode oko i za njega tijekom ...
Rad se temelji na izvorima i literaturi koji govore o dolasku, životu i radu židovske obitelji Gr... more Rad se temelji na izvorima i literaturi koji govore o dolasku, životu i radu židovske obitelji Gross u Daruvaru, koja dolazi u drugoj polovini XIX. stoljeća kao obitelj prvog rabina židovske zajednice u Daruvaru. U prvom se dijelu analizira dolazak Židova u Daruvar i razvoj njihove zajednice do Drugoga svjetskog rata. Drugi dio govori o dolasku rabina Izaka Grossa sa svojom obitelji u Daruvar, životu ove obitelji u Daruvaru i njezinu razvoju do Drugoga svjetskog rata, s posebnim naglaskom na obitelj Salomona Grossa i njegove djece koji će u kratkom razdoblju od početka do sredine XX. stoljeća postati najbogatija obitelj i „gospodari“ Daruvara. U trećem dijelu raspravlja se i analizira stradanje Židova Daruvara i obitelji Gross tijekom Drugoga svjetskog rata. Židovska populacija Daruvara stradala je gotovo 80%, a više od polovice članova obitelji Gross stradalo je u tom ratu. Četvrti dio su dokumenti koji govore o nastavljanju stradanja Židova u novome, komunističkom totalitarizmu, n...
Dokumenti o partizanskoj i komunistickoj represiji i zlocinima u Dalmaciji krajem i nakon Drugoga... more Dokumenti o partizanskoj i komunistickoj represiji i zlocinima u Dalmaciji krajem i nakon Drugoga svjetskog rata opisani u ovoj zbirci nalaze se Hrvatskome državnom arhivu u Zagrebu te u državnim arhivima u Zagrebu, Zadru, Sibeniku, Splitu i Dubrovniku. Uvrsteni su i dokumenti iz stranih arhiva, ponajprije iz Vojnoga arhiva Vojnoistorijskog instituta u Beogradu, te dokumenti koji se nalaze u muzejskim zbirkama i privatnom vlasnistvu. Od ukupno 318 dokumenata (26 u preslici) prikupljenih u ovoj zbirci, do sada ih je objavljen samo manji broj. Dokumenti prikupljeni u ovoj zbirci, koja je rezultat istraživanja, u okviru znanstveno- istraživackoga projekta Hrvatskoga instituta za povijest "Ljudski gubici Hrvatske u Drugom svjetskom ratu i poracu", zapocetog zbirkama Partizanska i komunisticka represija j zlocini u Hrvatskoj 1944.-1946. Dokumenti, Partizanska i komunisticka represija i zlocini u Hrvatskoj 1944.-1946. Dokumenti. Slavonija, Srijem i Baranja, Partizanska i komunis...
Rad se bavi nastankom hrvatske omladine u Virovitici 1920-ih godina, daljnjim razvojem nakon tih ... more Rad se bavi nastankom hrvatske omladine u Virovitici 1920-ih godina, daljnjim razvojem nakon tih godina, revolucionarnim djelovanjem po uspostavi šestosiječanjske diktature i sudbinama pojedinaca kroz individualne terorističke akcije. Poslije kratkotrajnog gotovo prestanka rada omladine u zemlji, njen se rad prvo pojačava kroz djelovanje u nelegalnim poluvojnim i paravojnim postrojbama Hrvatske seljačke i građanske zaštite. Nastankom Banovine Hrvatske (BH) osniva se Hrvatski Junak, najmasovnija organizacija hrvatske nacionalne omladine od 7 do 21. godine koja je pod utjecajem i vodstvom Hrvatske seljačke stranke (HSS). Nastankom Nezavisne Države Hrvatske (NDH) Hrvatski Junak u kratkom vremenu, do rujna 1941. kompletno prilazi ustaškoj mladeži. Nova država u ustašku mladež nastoji okupiti cjelokupnu mladež od 7 do 21 godinu, što će joj administrativno i poći za rukom. U svim razdobljima omladina je predstavljala borbene dijelove stranaka ili države i najčešće bila svojevrsna paramili...
Acta medico-historica adriatica : AMHA, Nov 1, 2015
This article is dedicated to Alfred Sindik (1890-1976), the first Croat specialised in epidemiolo... more This article is dedicated to Alfred Sindik (1890-1976), the first Croat specialised in epidemiology. As a student he volunteered at the Institute of Hygiene in Zagreb in its early days. He took his degree from the University of Zagreb School of Medicine in 1929. For many years, he worked at the Institute of Epidemiology, of which ten as its director, having succeeded Dr Černozubov on this position. On 23 July 1949, he received his specialisation degree in epidemiology to become our first epidemiologist. On 14 December 1957, he was promoted to chief physician. Most of his time he spent working in the field, suppressing epidemic outbreaks, and sharing his experiences through scientific publications and teaching, especially at the School for Medical Assistants since its establishment in 1930. He has written a number textbooks for students. Here we list his most important articles and textbooks.
Sažetak: Rad se temelji na izvorima i literaturi koji govore o dolasku, životu i radu židovske ob... more Sažetak: Rad se temelji na izvorima i literaturi koji govore o dolasku, životu i radu židovske obitelji Gross u Daruvaru, koja dolazi u drugoj polovini XIX. stoljeća kao obitelj prvog rabina židovske zajednice u Daruvaru. U prvom se dijelu analizira dolazak Židova u Daruvar i razvoj njihove zajednice do Drugoga svjetskog rata. Drugi dio govori o do-lasku rabina Izaka Grossa sa svojom obitelji u Daruvar, životu ove obitelji u Daruvaru i njezinu razvoju do Drugoga svjetskog rata, s posebnim naglaskom na obitelj Salomona Grossa i njegove djece koji će u kratkom razdoblju od početka do sredine XX. stoljeća postati najbogatija obitelj i " gospodari " Daruvara. U trećem dijelu raspravlja se i analizi-ra stradanje Židova Daruvara i obitelji Gross tijekom Drugoga svjetskog rata. Židovska populacija Daruvara stradala je gotovo 80%, a više od polovice članova obitelji Gross stradalo je u tom ratu. Četvrti dio su dokumenti koji govore o nastavljanju stradanja Židova u novome, komunističkom totalitarizmu, ne samo oduzimanjem (konfiskacijom) zemlje, nego i presudama nad živim i mrtvim članovima obitelji Gross. U petom se pak dijelu analiziraju ti dokumenti i način stradanja Židova poslije Drugoga svjetskog rata. Na kraju je zaključak kako su dva totalitaristička sustava, nacistički i komunistički, svaki na svoj način utjecali na to da danas u Daruvaru gotovo nema Židova, a u potpunosti su nestali članovi obitelji Gross.
U članku se analiziraju borbe za Travnik i njegov pad 22. listopada 1944. g. te žrtve koje su pri... more U članku se analiziraju borbe za Travnik i njegov pad 22. listopada 1944. g. te žrtve koje su pritom stradale, a njihova su imena dosad uglavnom bila nepoznata. U prvom dijelu se ukazuje na važnost i značenje Travnika, te borbe koje se vode oko i za njega tijekom Drugoga svjetskoga rata. U drugom dijelu predstavljeni su dokumenti s popisima nestalih i poginulih tijekom bitke za Travnik od 20.-24. listopada 1944. g. Ti izvori otkrivaju imena 39 nestalih i 33 poginula pripadnika V.stajaće djelatne bojne I. ustaškog stajaćeg djelatnog zdruga, o kojoj se u hrvatskoj historiografiji gotovo ništa ne zna.U trećem, posljednjem dijelu, pokušavaju se otkriti stratišta i grobišta žrtava radi dostojnog obilježavanja tih mjesta, te identificirati počinitelje tih zločina. Uvod Travnik je nastao u srednjem dijelu uske doline rijeke Lašve, u koju se ulijevaju dvije Lašve: Komarska (Komaršica) koja izvire ispod istomene planine i Karaulske Lašve koja dotiče ispod planine Radalj, a ulijeva se istočno u rijeku Bosnu, kao njezin lijevi pritok kod sela Janjića, u blizini željezničke postaje Lašva 1. Dolinom Komarske Lašve Travnik održava vezu s Uskopljem, odnosno Donjim Vakufom, a preko njega na jug s Bugojnom. Dalje preko Prozora veze idu prema dolini Neretve, a preko Kupreških vrata prema Srednjoj Dalmaciji i Splitu. Grad se nalazi na 45 stupnju sjeverne geografske širine i 18 stupnjeva istočne geografske dužine, između rijeka Vrbasa i Bosne, okružen planinama: na sjeveru Vlašić (1919 m), Ranče (1473 m) i Galica (1627m), na zapadu Dnolučka planina (1347m), Radalj (1388 m) i Komar (1510 m), na jugu Mravinac, pa Vilenica (1235 m), Kruščica PAGE 32 1 Janko Duić, Planine i planinarstvo u Srednjoj Bosni, Zagreb, 2008., str. 41; Vjenceslav Topalović, Srednja Bosna ne zaboravimo hrvatske žrtve 1941.-45./1991.-95., (dalje Srednja Bosna) Zagreb, 2001, str. 82. Ladislav Z. Fišić, Korijeni i život, Povijest šupe Dolac s osvrtom na ostale župe Lašvanske doline, Sarajevo – Zagreb, 2004.g., str. 98. 100 Svoju zemlju i oni su voljeli, str. 243. 109 Svoju zemlju i oni su voljeli, str. 331. Isti je navoden kao Mijo (Mišo) Batinić, sin Bože i Mare rođ. Milić, rođen 22.12. 1925. u Gornjoj Ričici, Skopljanska Gračanica, zarobljen od strane partizana i ubijen u listopadu 1944. u Travniku. 110 Isto, str. 342. Navedene su dvije osobe s imenom Jozo Kolak, ali samo onaj s nadimkom Ćoza mogao bi imati veze s listopadskim padom Travnika i citiranim dokumentom. Sin je Frane i Bisere, rođ. Šapina, žena mu je Finka – Vinka, rođ. Brnada, rođen 21. 12. 1918. u Lužanima, Skopaljska Gračanica. Zarobljen je od strane partizana i ubijen u listopadu 1944. u Travniku. 111 Isto, 325-326. Prema dostupnim podacima ni jedan od navedenih se ne može poistovjećivati s osobom spomenutom u ovom dokumentu. 112 Isto, str.211-214. Navedena su ista imena i prezimena, ali se ostali podaci ne slažu.
Sažetak Jasenovac je obterećen zemljopisni pojam, zbog sabirnoga i radnoga logora koji se u njemu... more Sažetak Jasenovac je obterećen zemljopisni pojam, zbog sabirnoga i radnoga logora koji se u njemu nalazio za vrijeme Drugoga svjetskoga rada i nekoli-ko godina nakon rata. No, Jasenovac ima zanimljivu i burnu prošlost između dvaju svjetskih ratova, što je premet ove rasprave. Štoviše, ne samo Jaseno-vac, već cijela Jasenovačka Posavina uključena je u politička događanja, koja su ovdje opisana. Rasprava je složena od šest dijelova: I. Uvod; II. Jasenovačka Posavina u doba Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca; III. Jasenovačka Posavina od Šestosiječanjske diktature do ubojstva kralja Aleksandra Karađorđevića; IV. Jasenovačka Posavina od ubojstva kralja Aleksandra Karađorđevića do nastanka Banovine Hrvatske; V. Jasenovačka Posavina od nastanka Bano-vine Hrvatske do početka Drugoga svjetskog rata 6. travnja 1941. VI. Zak-ljučna razmatranja. I. Uvod a) Tema O Jasenovcu je do sada napisano mnogo studija, ali se do sada rijedko pokušavalo baviti bilo kojim drugim razdobljem i temom, osim temom kon-centracijskog logora iz II. svjetskog rata. Bilo kojim drugim razdobljem i temama bavilo se malo, nimalo ili usputno, kao da u tom mjestu nije bilo ništa drugo osim logora i njegove povijesti. Mjesto, odnosno naselje Jaseno-vac koje se prvi put spominje u popisu župa Zagrebačke biskupije 1334. godine kao da nije postojalo. Ipak radi se o malom, ali dinamičnom naselju, na povoljnom položaju koje je imalo zanimljiv razvoj, žitelji kojega s logo-rom u Jasenovcu su imali najmanje bilo koje veze. Razvoj političkih prilika, gospodarstva i društva u Jasenovcu u međuratnom razdoblju dijelom je nas-tavak ranije započetih postupaka u novim prilikama koje su često imale i
U članku se analiziraju vojne operacije na području Podvučjaka i bitka za Odžak kojom krajem svib... more U članku se analiziraju vojne operacije na području Podvučjaka i bitka za Odžak kojom krajem svibnja 1945. završava Drugi svjetski rat na europskom tlu. U prvom dijelu prezentiraju se geografska i demografska obilježja ovog prostora, a u drugom borbe koje su se ondje vodile između 1941. i 1944. s posebnim osvrtom na organizaciju obrane, ali i međusobne odnose partizana i četnika. U trećem dijelu analizira se položaj Podvučjaka u završnim borbama 1945., a u četvrtom bitka za Odžak koja je okončana padom grada 27. ili 28. svibnja iste godine. U posljednjem dijelu pokušavaju se identificirati lokacije logora i grobišta, ali i počinitelja ratnih i poratnih zločina nad hrvatskim stanovništvom zatečenim na tom području potkraj svibnja 1945. Ključne riječi: Drugi svjetski rat, Bosna, Odžak, završne operacije, poginuli, nestali, ratni zločini Uvod Proljeće 1945. na našim prostorima obilježile su tzv. završne operacije za oslobođenje Jugoslavije okončane predajom Hrvatskih oružanih snaga (HOS) u Austriji sredinom svibnja. Rat je završio sedam dana kasnije, pisao je nakon rata Milan Basta, tadašnji politički komesar 51. vojvođanske divizije u sastavu Treće armije, koji je aktivno sudjelovao u navedenim događajima. 1 Jugoslavenski primjer nije bio izolirani slučaj. Iako je većina zapovjednika postrojbi Wehrmachta položila oružje u skladu s naredbama generala Jodla i generala Keitela o bezuvjetnoj predaji od 7. i 8. svibnja 1945., dio postrojbi pod zapovjedništvom feldmaršala Ferdinanda Schörnea nastavio se boriti sve do 11. i 12. svibnja. Slijedećeg dana predale su se i preostale njemačke postrojbe u Čehoslovačkoj. Garnizon na otoku Alderney u kanalu La Manche predao se 16. svibnja, a manja skupina njemačkih vojnika izgubila je radio vezu te ostala izolirana na norveškom otoku Svalbard sve do rujna 1945. Uvriježeno je mišljenje da je 1 " Rat je završen sedam dana kasnije " naslov je knjige Milana Baste, objavljene prvi put 1976. godine u Zagrebu u nakladi Globusa.
, he received his specialisation degree in epidemiology to become our first epidemiologist. On 14... more , he received his specialisation degree in epidemiology to become our first epidemiologist. On 14 December 1957, he was promoted to chief physician. Most of his time he spent working in the field, suppressing epidemic outbreaks, and sharing his experiences through scientific publications and teaching, especially at the School for Medical Assistants since its establishment in 1930. He has written a number textbooks for students. Here we list his most important articles and textbooks.
Historiografija na prostoru bivše Jugoslavije dosada se uglavnom fokusirala na " Ciglanu " kao na... more Historiografija na prostoru bivše Jugoslavije dosada se uglavnom fokusirala na " Ciglanu " kao najo-zloglašeniji među jasenovačkim logorima iz kojeg je 22. travnja 1945. izvršen proboj logoraša. Dana 2. svibnja 1945. postrojbe Jugoslavenske armije zauzele su to područje. Ipak, spominjanje logora poslije toga datuma je sporadično, fragmentarno i nesustavno. Dosadašnji izvori o tome svode se ponajviše na kratka usmena svjedočanstva koja do sada nisu bila potkrijepljena nikakvim izvornim dokumentima. Kroz proteklih gotovo sedamdeset godina nije bilo ozbiljnijeg i temeljitijeg pokušaja istraživanja poratnog logora u Jasenovcu. Cilj ovog rada je osvrnuti se na dosadašnja istraživanja, svjedočanstva i dokumente koji govore o poslijeratnom logoru u Jasenovcu te ih upotpuniti dosada pronađenima arhivskim izvorima koji potvrđuju da je na jasenovačkom području nakon Drugoga svjetskog rata djelovao sustav zarobljeničkih logora. Među dokumentima iz Državnog arhiva u Sisku naročitu pažnju izaziva zapisnik koji otkriva identitet " upravnika zatočenika u Jasenovcu " i koji stoga dovodi u sumnju točnost pojedinih navoda Mirka Šimunjaka na čijem se svjedočanstvu ponajviše zasniva teza o tzv. " radnoj grupi Jasenovac ". Ključne riječi: Drugi svjetski rat, poraće, Križni put, Jasenovac, sabirni (koncentracijski) logor, komu-nistički zločini. UVOD Naselje Jasenovac smješteno je na lijevoj obali rijeke Save oko 100 km jugoistočno od Zagreba. Na desnoj obali, nasuprot Jasenovcu, u Savu se ulijeva rijeka Una, a sje-verno od mjesta nalazi se rijeka Strug. Prema registru župa iz 1501. župa u Jasenovcu jedina je, uz onu u Dubici, od sedamnaest župa iz 1334. preostala poslije turskih osvajanja u drugoj polovici XV. st. 1 Borbe s Turcima nastavljaju se kroz cijelu prvu
U radu se analiziraju četiri novootkrivena dokumenta u fondu Politička situacija Hrvatskog državn... more U radu se analiziraju četiri novootkrivena dokumenta u fondu Politička situacija Hrvatskog državnog arhiva u Zagrebu. U prvom dijelu je prijepis dokumenata s popratnim bilješkama o glavnim sudionicima koji se pojavljuju u dokumentima. U drugom se dijelu iznosi gdje su dokumenti pronađeni, propituje gdje bi mogli biti originali, kako i na koji način su se našli u tom fondu. U trećem dijelu svaki se dokument analizira pojedinačno i pokušava se ponovo odgovoriti na pitanja o ulozi Kraljevine Srbije u atentatu, ali i odnosu srpske politike prema atentatorima i njihovu životu. Na kraju je zaključak da se, bez obzira na sve, na osnovi ovih dokumenata, može zaključiti kako je Kraljevina Srbija znala za atentat u Sarajevu, s dijelom svojih službi sudjelovala u njemu i potom i kada su određeni sigurnosni organi saznali za atentat, nije poduzela akcije koje bi se očekivale od jedne druge države u takvom slučaju. Štoviše, iako su organi sigurnosti došli do spoznaja o nekoliko kanala opskrbe oružjem nisu ništa poduzeli kako bi ti kanali bili ukinuti.
Uploads
Papers by Stipo Pilić