Parbo a saririt
Ti parbo a saririt (wenno artipisial nga intelihensia AI) ket teknolohia ken sanga ti siensia ti kompiuter nga agadal ken agparang-ay kadagiti nasaririt a makina ken sopwer. Dagiti kangrunaan nga agsuksukisok ti AI ken dagiti libro ti pagobraan a kas ti "panagadal ken daremdem dagiti nasaririt nga ahente",[1] nga iti maysa a nasaririt nga ahente ket ti sistema a mangipagarup ti enbironmentona ken agtignay a mangpaadu iti gasatna nga agballigi.[2] Ni John McCarthy, nga isu ti nagaramid iti daytoy a panangibaga idi 1955,[3] ket mangipalpalawag iti daytoy a kas "ti siensia ken inhennieria iti panagaramid kadagiti nasaririt a makina".[4]
Ti panagsukisok ti AI ket teknikal unay ken espesialisado, ken nauneg a nabingbingay kadagiti pagobraan a paset a masansan a napaay a makisinnarita iti tunggal maysa kaniada.[5] Dagitoy a panagsisina ket gapu ti sosial ken kultural a banbanag: dagiti paset ti pagobraan ket dimmakkel iti lawlaw dagiti naisangayan a patakder ken dagiti obra dagiti agmaymaysa nga agsuksukisok. Ti AI a panagsukisok ket nabingbingay pay babaen dagiti nadumaduma a teknikal a banag. Adda met dagiti paset a pagobraan a naipatengaan ti isip kadagiti pakailawlawagan iti naisangayan a problema, iti maysa kadagiti mabalin nga arngian, iti panagusar ti aggigiddiat a ramramit ken para iti pannakatungpal kadagiti naisangayan a panangipakat.
Dagiti sentral a problema (wenno gangandat) ti AI a pangsukisok ket mairaman ti panagrason, pannakaammo, panagplano, panagadal, komunikasion, panangipagarup ken ti abilidad nga aggunay ken panangiturong kadagiti banag.[6] Ti sapasap a sairit (wenno "napigsa nga AI") ket isu pay laeng dagiti napaut a gangandat iti pagobraan.[7] Dagiti agdama a nadayeg nga arngian ket mairaman dagiti estatistiko a pamay-an, pagbilanagn a saririt ken tradisional a simboliko nga AI. Adda dagiti adu unay a bilang dagiti ramit nga inus-usar iti AI, mairaman dagiti bersion ti panagbiruk ket matematiko nga optimisasion, lohika, dagiti pamay-an a naibatay iti probabilidad ken ekonomika, ken dagiti adu pay a dadduma.
Ti pagobraan ket napundar idi iti panagtunton a ti sentral nga abilidad ti tattao, ti saririt—ti kalaing dagiti Homo sapiens—ket mabalin a nalawag a maipalawag a mabalin a maparugso babaen ti maysa a makina.[8] Daytoy ket mangiyaon ti banag a maipanggep ti kasasaad ti isip ken ti etika iti panagpartuat kadagiti parbo a parsua, dagiti banag a naibagaan idi babaen ti mito, piksion ken pilosopia maipud idi kina-ugma.[9] Ti parbo a saririt ket suheto idin ti nakaro a nakanamnama a kapanunotan[10] ngem nakasagsagaba kadagiti nakakaskasdaaw a pannakapaay.[11] Tatta nga aldaw daytoy ket nabalinen a kammasapulan a parte ti industria teknolohia ken kaaduan kadagiti karigatan aproblema iti siensia ti kompiuter.[12]
Pakasaritaan
[urnosen | urnosen ti taudan]Dagiti agpanpanunot a makina ken dagiti artipisial a parsua ket nagparparang kadagiti Griego a mitolohia, a kas iti Talos ti Kreta, ti bronse a robot ni Hapesto, ken ti Galatea ni Pigmalion .[13] Dagiti kayarigan ti tao a naipamatmatian nga addan ti kasirib ket napartuat kadagiti amin a nangruna a sibilisasion: dagiti animado a ladawan ti kulto ket rinaraeman idiay Ehipto ken Gresia[14] ken dagiti kasla tao nga automaton ket pinartuat idi babaen ni Yan Shi, Bannuar ti Alehandria ken Al-Jazari.[15] Daytoy ket kaaduan pay a naipammatian a dagiti artipisial a parsua ket pinartuat idi babaen ni Jābir ibn Hayyān, Judah Loew ken ni Paracelsus.[16] Babaen dagiti siglo ti maika-19 a siglo ken maika-20, dagiti artipisial a parsua ket nagbalbalindan a kadawyan a langa iti piksion, a kas iti Frankenstein ni Mary Shelley wenno ti R.U.R. (Rossum's Universal Robots) ni Karel Čapek.[17] Ni Pamela McCorduck ket nangisupsuppiat a dagitoy amin ket kas pagarigan ti taga-ugma a gatuguten, a kas ti impalplawagna, "tapno pandayen dagiti dios".[9] Dagiti sarita kadagitoy a parsua ken dagiti nagbanaganda ket mamngitungtung kadagiti isu met laeng a namnama, butbuteng ken etikal a pagdanagan nga irepresenta babaen ti parbo a saririt.
Ti mekanikal wenno "pormal" a panagrason ket naparang-ayen babaen dagiti pilosopo ken dagiti matematiko manipud idi kinaugma. Ti panagadal ti lohika ket nakaiturongan ti pannakaparnuay ti maprograma a dihital nga elektroniko a kompiuter, a naibatay ti obra ti matematiko a ni Alan Turing ken dagiti dadduma pay. Ti teria ti komputasion ni Turing ket nangisingasing a ti maysa a makina, babaen ti panangiyakar-akar kadagiti simbolo a kas ti "0" ken ti "1", ket mabalin a mangtulad ti aniaman a mapanunot a tignay iti matematiko a panagkissay.[18][19] Daytoy, a kakuyog dagiti agdama a naduktalan iti neurolohia, teoria ti pakaammo ken dagiti sibernatika, ket nangaw-awis kadagiti bassit a grupo dagiti agsuksukisok tapno mangrugida ti serioso a panangikeddeng ti posibilidad iti panagpartuat ti maysa nga elektroniko nga utek.[20]
Kitaen met
[urnosen | urnosen ti taudan]Dagiti nota
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Pannakaipalplawag ti AI a kas ti panagadal kadagiti nasaririt nga ahente:
- Poole, Mackworth & Goebel 1998, p. 1, mangited ti bersion nga inus-usar iti daytoy nga artikulo. Laglagipen nga inus-usarda ti pannangibaga a "panagbilanga a saririt" a kas sinonimo para iti parbo a saririt.
- Russell & Norvig (2003) (a nagayayat ti panangibaga iti "rasional ng aahente") ken nagsurat ti "Ti sibubukel nga ahente apanirigan ket kaaduanen a naawawat iti pagobraan " (Russell & Norvig 2003, p. 55).
- Nilsson 1998
- ^ Ti paradigma ti nasaririt nga ahente:
- Russell & Norvig 2003, pp. 27, 32–58, 968–972
- Poole, Mackworth & Goebel 1998, pp. 7–21
- Luger & Stubblefield 2004, pp. 235–240
- ^ Urayno adda met dagiti kontrobersia iti daytoy a panirigan (kitaen ti Crevier (1993, p. 50)), McCarthy ket awan dudua a nangibagbaga a "Siak ti nagparnuay daytoy a termino" iti maysa apannakisinnarita iti c|net. (Skillings 2006) Ni McCarthy ket immuna a nagusar ti termino iti singasing para iti Dartmouth a konperensia, a nagparang idi 1955. (McCarthy et al. 1955)
- ^ Panangipalplawag ti Ai babaen ni McCarthy:
- ^ Ni Pamela McCorduck (2004, pp. 424) ket insuratna "ti nakaro a pannakawarwara ti AI kadagiti paset apagobraan ti panagkita, masna apagsasao, teoria ti panangikeddeng, dagiti henetiko nga algoritmo, robotika ... ken dagitoy iti bukod a sanga sanga ti pangobraan amarigatan unay a mangibaga iti animan unay iti tunggal maysa kaniada."
- ^ Daytoy a listaan dagiti nasaririt ngaugali ket naibatay kadagiti topiko a sinakupan babaen dagiti nangruna alibro ti AI, a mairaman ti:
- ^ Ti sapasap a saririt (napigsa nga AI) ket naitungtungan kadagiti nadayeg a pangyuna iti AI:
- ^ Kitaen ti Dartmoutha singasing, babaen ti Pilosopia, dita baba.
- ^ a b Daytoy ket sentral a kapanuotan ti Dagiti Makina Makapanunot ni Pamela McCorduck, Insuratna ti: "Kayatko a mapanunot nga iti parbo a saririt a kas ti sientipiko nga apeotesis ti naranga a kultural a tradision." (McCorduck 2004, p. 34) "Ti parbo a saririt iti maysa a porma wenno iti sabali ket maysa a kapanunotan a naipasagepsep ti Akinlaud a pakasaritaan ti kinasirib, ti tagtagainep itimaganganat a kammasapulan iti pannakatungpal." (McCorduck 2004, p. xviii) "Ti pakasatitaantayo ket napnmo kadagiti panagpadas—mauyong, misterioso, nakakatkatawa, nagagar, naisaritaan ken pudno—tapno makaaramid ti parbo a saririt, tano makapataud iti makunkuna a kmmasapulan kadatayo—nga aglablabas kadagiti ordiario a pamay-an. Agsisinnubli iti baetan ti mito ken kinapudno, dagiti mapattapattatayo ket agit-ited kadagiti saan a maited ti pagobraantayo, nakibinglaytayon iti napaut apanaweniti daytoy a datdatlag a porma iti bukod reproduksion." (McCorduck 2004, p. 3) Sinurotna ti essem manipud kadagiti Helenistiko ramut ken tinawtawagann daytoy ti essem iti "pandayen dagiti Dios." (McCorduck 2004, pp. 340–400)
- ^ Ti nakanamnama a kapanunotan a naibagbaga ket mairaman dagiti padto dagiti nasap a nagsuksukisok ti AI (kitaen ti nakanamnama a kapanunotan iti pakasaritaan ti AI) ken dagiti pay kapanunotan dagiti moderno a transhumanista a kas ni Ray Kurzweil.
- ^ Dagiti "pannakapaay" a naibagbaga ket mairaman ti reporta ti ALPAC idi 1966, ti panagpanaw kadagiti perseptron idi 1970, Lighthill a Reporta idi 1973 ken ti pannakarebba ti pagtagilakuan ti Lisp a makina idi 1987.
- ^ Dagiti pannagipakat ti AI a kaaduan a naus-usar iti likudan dagiri senario:
- Russell & Norvig 2003, p. 28
- Kurzweil 2005, p. 265
- NRC 1999, pp. 216–222
- ^ AI iti mito:
- McCorduck 2004, pp. 4–5
- Russell & Norvig 2003, p. 939
- ^ Dagiti ladawan ti kulto a kas artipisial a saririt:
- Crevier (1993, p. 1) (estatua ni Amun)
- McCorduck (2004, pp. 6–9)
- ^ Kasla tao nga automata:
Yan Shi:- Needham 1986, p. 53
- McCorduck 2004, p. 6
- "T Maika Sangaulo ket Tallo a Siglo a Maprograma a Robot". Shef.ac.uk. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-06-29. Naala idi 25 Abril 2009.
- McCorduck 2004, p. 17
- ^ Dgaiti artipisial a parsua:
Jābir ibn Hayyān's Takwin:- O'Connor, Kathleen Malone (1994). "Ti alkemikal a pannakapartuat ti biag (takwin) ken dagiti dadduma pay a konsepto iti Henesis iti mediebal nga Islam". Unibersidad ti Pennsylvania. Naala idi 10 Enero 2007.
{{cite journal}}: Makasapul ti dakamat journal iti|journal=(tulong)
- McCorduck 2004, pp. 15–16
- Buchanan 2005, p. 50
- McCorduck 2004, pp. 13–14
- O'Connor, Kathleen Malone (1994). "Ti alkemikal a pannakapartuat ti biag (takwin) ken dagiti dadduma pay a konsepto iti Henesis iti mediebal nga Islam". Unibersidad ti Pennsylvania. Naala idi 10 Enero 2007.
- ^ AI iti nasapa a piksion ti siensia.
- McCorduck 2004, pp. 17–25
- ^ Daytoy a panirigan, a dagiti dihital a kompiuter ket mabalinda a mangtulad ti aniaman a proseso iti pormal a panagrason, ket ammo a kas ti tesis ni Church–Turing.
- ^ Pormal a panagrason:
- Berlinski, David (2000). Ti isasangpet ti Algoritmo. Harcourt Books. ISBN 0-15-601391-6. OCLC 46890682.
- ^ Dagiti dagus a sinaruno ti AI:
- McCorduck 2004, pp. 51–107
- Crevier 1993, pp. 27–32
- Russell & Norvig 2003, pp. 15, 940
- Moravec 1988, p. 3
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]Dagiti midia a mainaig iti Parbo a saririt iti Wikimedia Commons
- Ania kadi ti parbo a saririt?
