Արամ Խաչատուրեան բաժինի խմբագրում

Զգուշացում։ Համակարգ մուտք չէք գործած։ Որեւէ խմբագրման պարագային Ձեր IP հասցէն տեսանելի կը դառնայ բոլորին։ Եթէ մուտք գործէք կամ մասնակիցի հաշիւ ստեղծէք, Ձեր կատարած խմբագրումները կը կապուին ձեր մասնակիցի անունին, ինչպէս նաեւ կ՚ունենաք այլ առաւելութիւններ։

=== Կեանքի սկզբնական շրջան (1903–1921) ===
Արամ Խաչատուրեան ծնած է [[6 Յունիս]] [[1903]]-ին (24 Մայիս), Թիֆլիս ( [[Վրաստան]])<ref name="britannica">{{cite web|first = Դուտտա|last = Փրոմիթ|title = Արամ Խաչատրյան|url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/316019/Aram-Khachaturian|date = 18 նոյեմբեր 2013|publisher = ''[[Բրիտանիկա հանրագիտարան]]''|archiveurl = https://web.archive.org/web/20140313165044/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/316019/Aram-Khachaturian|archivedate = 13 մարտ 2014}}</ref><ref name="Ռենդել"/>։ Որոշ աղբիւրներ Խաչատուրեանի ծննդավայր կը յիշատակեն Թիֆլիսի մօտ գտնուող Կոջորի արուարձանը<ref name="Գյոդակյան 1981"/><ref name="mosconsv">{{cite web|title = Արամ Իլիչ Խաչատրյան|url = http://www.mosconsv.ru/ru/person.aspx?id=45795|publisher = Մոսկուայի կոնսերվատորիա|archiveurl = https://web.archive.org/web/20140815010335/http://www.mosconsv.ru/ru/person.aspx?id=45795|archivedate = 21 օգոստոս 2014|language = Ռուսերէն}}</ref><ref>{{cite book|title = 20-րդ դարի երաժիշտներ և կոմպոզիտորներ, 3-րդ հատոր|year = 2009|publisher = Salem հրատարակչություն|isbn = 9781587655159|page = 766|editor = Քրեմեր, Ալֆրեդ, Վ.|quote = Արամ Խաչատրյանը ծնվել է 1903 թվականի հունիսի 6-ին, Թբիլիսիի Խոնջորի արվարձանում}}</ref> (այժմ կցուած է Վրաստանի Գարդաբանի քաղաքապետարանին)։

{{քաղվածք|Հին Թիֆլիսը հնչուն, երաժշտական քաղաք է. բաւական էր անցնել կենտրոնից քիչ հեռու գտնուող փողոցներով ու նրբանցքներով, որպէսզի մխրճուել ամենատարբեր աղբիւրներից ստեղծուած երաժշտական մթնոլորտի մէջ...<ref>[http://www.khachaturian.am/arm/biography.htm Արամ Խաչատրյանի կենսագրությունը]</ref>։|Արամ Խաչատուրեան}}

Արամ Խաչատուրեանի ծնողները հինաւուրց [[Գողթն|Գողթան]] գաւառէն են, որ պատմահայր [[Մովսէս Խորենացի]]ն գովերգած է իբրեւ շնորհալի երգիչ-երաժիշտներու հայրենիք։ Հայրը՝ Եղիան, ծնած է Օրտուպատի մօտակայքը (ներկայիս [[Նախիջեւանի Ինքնավար Հանրապետութիւն]], [[Ազրպէյճան]]) եւ 13 տարեկանին [[Թիֆլիս]] տեղափոխուած է։ 25 տարեկանին  կազմարարական աշխատանքներով զբաղուող խանութի տէր կը դառնայ։ Մայրը՝ Ղումաշ Սարգիսովնա, ծնած է Ներքին Ազա գիւղին մէջ։ Խաչատուրեանի ծնողները նշանուած եղած են՝ նախքան զիրար ճանչնալը, երբ դեռ Ղումաշը 9 տարեկան էր, իսկ Եղիան՝ 19  (ժամանակին բաւական ընտանիքներ այս սովորութիւնը ունէին․ փոքր տարիքէն նշանել իրենց զաւակը ծանօթ ընտանիքի զաւակին հետ)։ Անոնք ունեցած են 5 զաւակ՝ մէկ աղջիկ եւ չորս տղայ։

Կազմարար Եղիային ընտանիքը կը բնակի Թիֆլիսի Կոջորի արուարձանին մէջ։ Գեղարուեստական պատմութեամբ հարուստ այդ հինաւուրց քաղաքին մէջ ստացած երաժշտական տպաւորութիւնները տան մէջ կ'ամբողջանան քաղցրահնչուն մեղեդիներով։ Արամին եղբայրները նոյնպէս շնորհալի են։ Սուրէն Խաչատուրեան Մոսկուայի մէջ թատերական մեծ գործիչ կը դառնայ, Լեւոնը՝ լաւ պարիթոն եւ յայտնի երգիչ, Վաղինակը՝ յաճախ հանդէս կու գայ սիրողական ներկայացումներով։ Անոնց զաւակները նոյնպէս արուեստով կը զբաղին։ Սուրէնին որդին՝ Կարէն Խաչատուրեանը, Մոսկուայի մէջ անուանի երգահան կը դառնայ, Վաղինակին աղջիկը Լէյլա Խաչատուրեանը՝ դերասանուհի՝ [[Երեւան]]ի Ռուսական թատրոնին մէջ, Լեւոնի որդին՝ Էմին Խաչատուրեանը, նշանաւոր խմբավար։

Ապագայ երգահանը, նախ կ'ուսանի Ա. Արղութեան-Դոլգորուկովայի վարժարանին մէջ, ուր հետաքրքրութիւն ցոյց կու տայ անուանի գրող [[Ղազարոս Աղայեան|Ղազարոս Աղայեանի]] որդիին՝ Մուշեղ Աղայեանին վարած երգի դասերուն։ 10 տարեկանին, նախնական կրթութիւն ստանալու համար կ'ընդունուի Թիֆլիսի առեւտրական արհեստավարժարանը, ուր փողային նուագախումբին մէջ շեփոր կը նուագէ {{sfn|Թոմոֆ|2006|p = 34}}։ Անյաղթահարելի է պատանի Արամին սէրը երաժշտութէան նկատմամբ։ Անընդհատ կ'երգէ, հանրայայտ մեղեդիներու յանկարծանուագումներ  կը կատարէ՝ միշտ զգալով երաժշտական կրթութեան պակասը։ [[1921]]-ի աշնան, արդէն ճանչցուած արուեստագէտ դարձած Սուրէն Խաչատուրեանը, կրտսեր եղբայրը կը տանի [[Մոսկուա]]՝ ուսում ստանալու<ref>{{cite web|url = http://akhachaturianmuseum.am/?page_0=aram|title = Արամ Խաչատրյանի տուն թանգարան|publisher = Արամ Խաչատրյանի թանգարան|archiveurl = https://web.archive.org/web/20131030021652/http://akhachaturianmuseum.am/?page_0=aram|archivedate = 2 Փետրուար 2014}}</ref><ref name="family">{{cite web|url = http://www.khachaturian.am/arm/tree.htm|title = Տոհմածառ|publisher = Արամ Խաչատրյանի վիրտուալ թանգարան|archiveurl = https://web.archive.org/web/20140312175914/http://www.khachaturian.am/arm/tree.htm|archivedate = 11 Փետրուար 2014}}</ref>։  Հոն, ան բժշկութեան եւ երկրաչափութեան ասպարէզներուն երկընտրանքի միջեւ կը տատանի։
[[Պատկեր:Aram Khachaturian and Nikolai Myaskovsky 1930s.png|մինի|Արամ Խաչատուրեան եւ [[Նիկոլայ Միասկովսկի]]]]
[[1915]] թուականին, թրքական ներխուժման սարսափին տակ, պատանի Արամ Խաչատուրեանին ընտանիքը լքելով ամբողջ իր ունեցուածքը, կը գաղթէ Էկաթերինոտար (Կրասնոտար)՝ Խաչատուրեանին մեծ եղբօր մօտ։ Սակայն թրքական զօրքերը Թիֆլիս չեն ներխուժեր եւ ընտանիքը կը վերադառնայ տուն։

19-րդ դարուն եւ 20-րդ դարու սկիզբը, ամբողջ Կովկասեան տարածաշրջանին մէջ Թիֆլիսը ըլլալով ամէնամեծ քաղաքը, եղած է վարչական կեդրոն եւ հոն զարգացած են տարբեր մշակոյթներ<ref name="Pritsker" />։ Ունեցած է հայկական մեծ համայնք եւ դարձած է հայկական մշակոյթի կեդրոն մինչեւ ռուսական յեղափոխութիւնը։ [[1952]]-ին «Երաժշտութեան մէջ ֆոլք տարրերը իմ գաղափարը» նիւթով, Խաչատուրեան նկարագրած է քաղաքին շրջակայքը եւ անոր ազդեցութիւնը իր ասպարէզին վրայ։

{{քաղվածք|Ես մեծացել եմ մի շրջապատում, որը լի է եղել ժողովրդական երաժշտութեամբ. հանրայայտ ծէսերը, տօները, տօնակատարութիւնները եւ տխուր իրադարձութիւնները մարդկանց կեանքում ուղեկցուել են երաժշտութեամբ, հայկական, ազրպէյճանական եւ վրացական վառ մեղեդիներով եւ պարերով, որոնք կատարում էին աշուղներն ու երաժիշտները, որոնք եղել են այն տպաւորութիւնները, որ խորը հետք են թողել իմ յիշողութեան մէջ, որոնք ուղղորդել են երաժշտական մտածողութիւնս։ Նրանք կերտել են իմ երաժշտական գիտակցութիւնը եւ ընկած են իմ արթիսթիք անհատականութեան հիմքերում։ Վերջին տարիներին ինչ փոփոխութիւններ եւ բարելաւումներ, որ տեղի են ունեցել իմ երաժշտական ճաշակում, ինչպէս նաեւ դեռ մանուկ հասակում մարդկանց հետ շփման միջոցով զարգացած սկզբնական հիմքերում, մշտապէս կը մնան իմ ողջ աշխատանքի սնուցման աղբիւր<ref name="Orga Naxos 1997">{{harvnb|Orga|1997}}</ref>|Արամ Խաչատուրեան}}

Ա․ Համաշխարհային Պատերազմի աւարտին, տարածաշրջանին մէջ կը կատարուին քաղաքական մեծ փոփոխութիւններ․ 1917 թուականին [[Ռուսիա|Ռուսիո]]<nowiki/>յ [[Հոկտեմբերեան Յեղափոխութիւն|Հոկտեմբերեան յեղափոխութիւն]]ը, [[Պատմական Հայաստանի Թագաւորութիւնները|Պատմական Հայաստանի]] արեւելեան մասին թրքական արշաւանքի դիմադրումը, [[Հայաստանի Հանրապետութիւն|Հայաստանի Հանրապետութեան]] հաստատումը եւ երկու տարի ետք՝ նորաստեղծ Հայաստանի խորհրդայնացումը։{{քաղվածք|Հոկտեմբերեան յեղափոխութիւնը արմանատականօրէն փոխեց իմ ամբողջ կեանքը եւ եթէ ես արդէն դարձել եմ լուրջ արթիսթ, ապա պարտական եմ ժողովրդին եւ խորհրդային ղեկավարութեանը։ Այս մարդկանց է նուիրուած իմ ամբողջ գիտակցական կեանքը, ինչպէս եւ իմ ստեղծագործական աշխատանքը։|Արամ Խաչատուրեան}}

Խաչատուրեան մշտապէս համայնավարութեան ջատագովը եղած է ու հաւատամքով՝ անաստուած<ref>{{cite book|first=Լեո|last=Համալիան|title=As others see us: the Armenian image in literature|year=1980|publisher=Ararat Press|location=New York|isbn=978-0933706170|p=46|quote=Aram Khachaturian ... Besides his being an atheist, his Armenian descent...}}</ref>։ Երբ անոր հարցուցած են [[Վատիկան]] կատարած այցելութեան մասին, ան պատասխանած է.
{{քաղվածք|Ես աթէիսթ եմ, բայց ես հայ ժողովրդի զաւակն եմ, ովքեր առաջինն են եղել, որ ընդունել են քրիստոնէութիւն, այսպիսով՝ Վատիկան այցելելը իմ պարտքն էր<ref>{{cite news|authorlink=ՍոլոմոնՎոլկով|first=Սոլոմոն|last=Վոլկով|title=Они сократили целых 4 такта моей музыки!|url=http://nv.am/lica/27820--4-|work=The New Times (Russia)|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140822161100/http://nv.am/lica/27820--4-|archivedate=22 օգոստոս 2014|location=Երեւան|language=Ռուսերէն|quote=По поводу поездки в Рим композитор отметил: “Я — атеист, но являюсь сыном народа, первым в истории официально принявшим христианство, и потому посещение Ватикана было моим долгом”.}}</ref><ref>{{cite news|last1=Առաքելով|first1=Սերգեյ|title=Воспоминания о маэстро|url=http://noev-kovcheg.1gb.ru/article.asp?n=47&a=006|work=Noev Kovcheg Magazine|date=ապրիլ 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141227002653/http://noev-kovcheg.1gb.ru/article.asp?n=47&a=006|archivedate=27 դեկտեմբեր 2014|language=Ռուսերէն}}</ref>։|Արամ Խաչատուրեան}}

Ամփոփում՝

Փոփոխութիւնները պահպանելով, համաձայն էք Terms of Use, եւ համաձայն էք հրապարակելու ձեր խմբագրումը CC BY-SA 4.0 License պայմանագրի տակ, ինչպէս նաեւ GFDL.

Համաձայն էք որ URLի յղում մը կամ գերյղում մը բաւարար է որպէս վարձատրութիւն ըստ Creative Commons արտօնագրին։

Չեղարկել Խմբագրութեան ուղեցոյց (Նոր պատուհանի մէջ կը բացուի)

Ուիքի նշաններ [[Ստորոգութիւն:]] {{}} | [] [[]] [[|]] <ref></ref> <ref name=""></ref> <ref name="" /> #ՎԵՐԱՅՂՈՒՄ [[]] {{DEFAULTSORT:}} <s></s> <sup></sup> <code></code> <blockquote></blockquote> <poem></poem> <includeonly></includeonly> <noinclude></noinclude> <nowiki></nowiki>  <span class="plainlinks"></span> <math></math>

Կէտադրական եւ յատուկ նշաններ «» () ։ ՝ ․ ՞ ՜ ՛ : – — … * # ° ≈ ≠ ≤ ≥ ± − × ÷ ← → · § ½ ¹ ² ³ ∞ % №

Բաժիններ == == === === == Կենսագրութիւն == == Պատմութիւն == == Ստեղծագործութիւններ == == Աղբիւրներ == == Երկեր == == Տե՛ս նաեւ == == Գրականութիւն == == Պատկերասրահ == == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Արտաքին յղումներ == == Աղբիւրներ ==

Կաղապարներ {{lang-en|}} {{ref-en}} {{lang-ru|}} {{ref-ru}} {{lang-lat|}} {{lang-ar|}} {{Արտաքին յղումներ}} {{քաղուածք||}}

Պիտակներ {{Ջնջել}} {{Թարմացնել}} {{Վրիպակներ}} {{Թերի աղբիւր}} {{Կը խմբագրեմ}} {{անաղբիւր}} {{կասկածելի|}} {{Անաւարտ}} {{նշանակալիութիւն}} {{փաստ}} {{Այո}} {{Ոչ}} {{Ընթացիկ իրադարձութիւն}}

Ուշադրութիւն

Ձեր կատարած փոփոխութիւնները անմիջապէս կը ցուցադրուին։ Փորձարկումներու համար կը խնդրենք օգտագործել սեւագրութեան էջը։
Աւելցուցէ՛ք միայն հանրագիտարանային բովանդակութիւն, զոր կարելի է վաւերացնել վստահելի աղբիւրներով։ Պահպանեցէ՛ք անկողմնակալ եւ չէզոք տեսակէտ։
Կը խնդրենք քննարկման էջերուն մէջ անպայման ստորագրել ձեր մեկնաբանութիւնները 4 ալիքաձեւ նշաններէ (~~~~) կազմուած նշանագիրով։ Յօդուածներուն մէջ երբեք չենք ստորագրեր։
Համարձակ եղէ՛ք։ Այստեղ կատարուած իւրաքանչիւր սխալ որեւէ ժամանակ կարելի է դիւրութեամբ ուղղել։ Միաժամանակ ուշադիր եղէ՛ք այլ մասնակցիներու խմբագրումներուն։
Հարցերու, կասկածներու եւ անհամաձայնութիւններու պարագային՝ քննարկեցէ՛ք։

Մի՛ պատճէնէք գրութիւններ այլ կայքերէ կամ աղբիւրներէ՝ առանց հեղինակի(ներու) յատուկ արտօնութեան։

Մի՛ աւելցնէք հեղինակային իրաւունքով պաշտպանուած նիւթեր։

Պատճէնուած, ինչպէս նաեւ հեղինակային իրաւունք խախտող գրութիւնները անյապաղ կը հեռացուին։
Նմանատիպ գործողութիւնները կը վնասեն թէ՛ Ուիքիփետիային, թէ՛ այն աղբիւրին, որմէ կը պատճէնուի նիւթը եւ պատճառ կը դառնան խմբագիրին արգելափակման։

Այս էջը կը պատկանի հետեւեալ 3 թաքուն ստորոգութիւնններուն.

Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Արամ_Խաչատուրեան» էջէն