1980

Տարիներ
1976 · 1977 · 1978 · 1979 — 1980 — 1981 · 1982 · 1983 · 1984
Տասնամյակներ
1950‑ականներ · 1960‑ականներ — 1970‑ականներ — 1980‑ականներ · 1990‑ականներ
Դարեր
19-րդ դար — 20-րդ դար — 21-րդ դար

1980 թվականն
այլ օրացույցներով
Գրիգորյան օրացույց	1980 MCMLXXX
Հուլյան օրացույց	1979—1980 (հունվարի 14 -ից)
Հուլյան օրացույց բյուզանդական շրջան	7488—7489 (սեպտեմբերի 14-ից)
Հռոմի հիմնադրումից սկսած	2732—2733 (մայիսի 4-ից)
Հայկյան տոմար	4472—4473 (օգոստոսի 11-ից) ՏՆՀԲ—ՏՆՀԳ
Հրեական օրացույց	5740—5741 ה'תש"ם — ה'תשמ"א
Իսլամական օրացույց	1400—1401
Չինական օրացույց	4676—4677 己未 — 庚申 դեղին գառ — սպիտակ կապիկ
Եթովպական օրացույց	1972—1973
Հին հնդկական օրացույց
- Վիկրամ սամվատ	2036—2037
- Շակա սամվատ	1902—1903
- Կալի յուգա	5081—5082
Իրանական օրացույց	1358—1359
Բուդդայական օրացույց	2523

1980 թվական, նահանջ տարի, ըստ Գրիգորյան օրացույցի սկսում է երեքշաբթի օրը։ Սա մեր թվարկության 1980 թվականն է, XX դարի 80-րդ տարին։

Դեպքեր

Հունվար

Հունվարի 1 – Փոփոխություն Շվեդական ժառանգության կարգում, որը Վիկտորիա արքայադուստրին դարձրեց Շվեդիայի գահի առաջին հավակնորդ, և թագաժառանգ արքայադուստրը առաջ անցավ իր կրտսեր եղբորից։
Հունվարի 4 – ԱՄՆ նախագահ Ջիմի Կարտերը ցորենի էմբարգո հայտարարեց ԽՍՀՄ-ին, ինչը ստացավ Եվրոպական հանձնաժողովի հավանությունը։
Հունվարի 6
- Գլոբալ տեղորոշման համակարգը սկսեց գործարկվել ժամը 00:00 UTC։
- Սիցիլիայի նախագահ Պիերսանտի Մատարելլան սպանվեց մաֆիայի կողմից։
Հունվարի 9 – Սաուդյան Արաբիայում, 63 Իսլամիստ գլխատվեցին Մեքքայի Մեծ տաճարի վրա հարձակման համար, որը տեղի էր ունեցել 1979 թվականի նոյեմբերին։
Հունվարի 20
- Կուբան ճանաչեց Սահարայի Արաբական Դեմոկրատական Հանրապետության (ՍԱԴՀ) անկախությունը։
- Պիտսբուրգ Սթիլերսը չորրորդ անգամ հաղթեց Ազգային ֆուտբոլային լիգայում վերջին վեց մրցաշրջաններում։
Հունվարի 21
- Լոնդոնի ոսկու շուկայում գրանցվեց ոսկու ամենաբարձր գինը` 850 ԱՄՆ դոլար մեկ տրոյական ունցիայի համար։
- Ամենաքիչը 200 մարդ սպանվեց երբ փլուզվեց ցլամարտի հարթակը Կոլումբիայի Սինկելեխո քաղաքում։
Հունվարի 26 – Իսրայելը և Եգիպտոսը սկսեցին դեվանագիտական հարաբերությունները^[1]։
Հունվարի 27 – Վեց ԱՄՆ դիվանագետներ, ներկայանալով որպես կանադացի, կարողացան Իրանի Թեհրան քաղաքից ինքնաթիռով հեռանալ Շվեյցարիա։
Հունվարի 29 – Ռուբիկի խորանարդը իր միջազգային նորամուտը նշեց բրիտանական խաղալիքների ցուցահանդեսում^[2]։
Հունվարի 31 – Իսպանիայի դեսպանատունը Գվատեմալայում հարձակման ենթարկվեց և կրակի մատնվեց` սպանելով 36 մարդու։ Այն կոչեցին Իսպանական Թեհրան, 1979-80 թվականների ԱՄՆ-Իրան հարաբերությունների ֆոնին։

Փետրվար

Փետրվարի 2–3 – Մեքսիկայում տեղի ունեցած քրեակատարողական հիմնարկի խռովության արդյունքում 33 կալանավոր սպանվեցին և ավելի քան 100-ը` վիրավորվեցին։
Փետրվարի 4 – Այաթոլլա Ռուհոլլա Խոմեինին Աբոլհասան Բանիսադրին անվանեց Իրանի նախագահ։
Փետրվարի 13 – Ձեմառային օլիմպիական խաղեր 1980-ը բացումը Նյու Յորքում։
Փետրվարի 15 – Վանուատուում, Ջոն Ֆրումի հետևորդները Տաննա կղզում հայտարարեցին իրենց անջատ ազգ Տաֆի։
Փետրվարի 16 – Արեգակի խավարում նկատվեց Հյուսիսային Աֆրիկայում և Արևմտյան Ասիայում։
Փետրվարի 19 – AC/DC անդամ Բոն Սկոտը մահացավ գիշերը ալկոհոլի չարաշահումից։
Փետրվարի 23 –Այաթոլլա Ռուհոլլա Խոմեինին հայտարարեց, որ Իրանի խորհրդարանը պետք է որոշի Ամերիկյան դեսպանատան պատանդների հարցը։
Փետրվարի 25 – Հեղաշրջում Սուրինամում, որի արդյունքում Հենք Արոնի կառավարությունը տապալվեց։
Փետրվարի 27 – Իրանը ճանաչեց Սահարայի Արաբական Դեմոկրատական Հանրապետության (ՍԱԴՀ) անկախությունը։

Մարտ

Մարտի 1
- Հիմնադրվեց Առևտրային միությունների համագործակցության խումբը։
- Վոյաջեր-1 միջմոլորակային կայանը հաստատեց Սատուրնի Յանուս արբանյակի գոյությունը։
Մարտի 3
- Պիեր Տրյուդոն վերադարձավ Կանադայի վարչապետի պաշտոնին։
- Audi Quattro չորս անիվների քարշակով սպորտային կուպեն ներկայացվեց Արևմտյան Գերմանիայում^[3]։
Մարտի 4 – Ռոբերտ Մուգաբեն ընտրվեց Զիմբաբվեի վարչապետ։
Մարտի 8 – ԽՍՀՄում առաջին անգամ անցկացվեց Ռոք երաժշտության տոնահանդես։
Մարտի 14 – Լեհական ավիաընկերության 007 թռիչքի կործանվեց վայէջք կատարելուց Վարշավաում, զոհվեցին ընդհանուր 87 մարդ։
Մարտի 18 – Հիսուն մարդ զոհվեցին Ռուսաստանի Պլեսետսկ կոսմոդրոմում, երբ Վոստոկ-2Մ հրթիռը պայթեց, երբ փորձում էին լիցքավորել վառելիքով։
Մարտի 21
- ԱՄՆ նախագահ Ջիմի Քարթերը հայտրարարեց, որ Միացյալ Նահանգները կբոյկետեն Մոսկվայի Օլիմպիական խաղերը։
- Մաֆիայի պարագլուխ Անժելո Բրունոն սպանվեց Ֆիլադելֆիայում։
Մարտի 24
- Ավստրալիայի օլիմպիական կոմիտեն հայտարարեց, որ օլիմպիական ներկայացուցիչները կմեկնեն Մոսկվա չնայած դրան դեմ է երկրի վարչապետ Մալկոլմ Ֆրեյզերը։
- Արքեպիսկոպոս Օսկար Ռոմերոն սպանվեց Սան Սալվադորում պատարագ մատուցելիս։

Հուլիսի 19 - Տեղի ունեցավ XXII Ամառային օլիմպիական խաղերի բացման հանդիսավոր արարողությունը (Մոսկվա, ԽՍՀՄ)։
Հուլիսի 30 - Վանուատուն անկախացավ
Սեպտեմբերի 12 - Թուրքիայում տեղի ունեցավ հեղափոխություն։ Իշխանության եկավ ազգային անվտանգության խորհուրդը գեներալ Քենան Էվրենի գլխավորությամբ։ Երկրի վարչապետ նշանակվեց ծովակալ Բյուլենթ Ուլուսուն։
Նոյեմբերի 4 - ԱՄՆ-ի նախագահ ընտրվեց Ռոնալդ Ռեյգանը։

Աշխարհի բնակչություն

Աշխարհի բնակչություն
	1980	1975		1985
Աշխարհ	4,434,682,000	4,068,109,000	366,573,000	4,830,979,000	396,297,000
Աֆրիկա	469,618,000	408,160,000	61,458,000	541,814,000	72,196,000
Ասիա	2,632,335,000	2,397,512,000	234,823,000	2,887,552,000	255,217,000
Եվրոպա	692,431,000	675,542,000	16,889,000	706,009,000	13,578,000
Լատինական Ամերիկա և Կարիբներ	361,401,000	321,906,000	39,495,000	401,469,000	40,068,000
Հյուսիսային Ամերիկա	256,068,000	243,425,000	12,643,000	269,456,000	13,388,000
Օկեանիա	22,828,000	21,564,000	1,264,000	24,678,000	1,850,000

Ծնունդներ

Հունվար

Հունվարի 16 - Սեյդու Կեյտա, մալիացի ֆուտբոլիստ, կիսապաշտպան
Հունվարի 22 - Ջոնատան Վուտգեյթ, անգլիացի ֆուտբոլիստ, պաշտպան

Փետրվար

Փետրվար 20 - Արթուր Աբրահամ, հայ պրոֆեսիոնալ բռնցքամարտիկ
Փետրվարի 27 - Դոն Դիաբլո, հոլանդացի դիջեյ, ռեմիքսեր և երաժշտական պրոդյուսեր

Ապրիլ

Ապրիլ 22 - Քրիստինե Պեպելյան, հայ երգչուհի

Մայիս

Մայիս 10 - Թինա Քեյ, հայ կրկեսի արտիստ, ակրոբատ
Մայիս 12 - Արման Հովհաննիսյան, հայ երգիչ
Մայիս 20 - Իկեր Կասիլյաս, իսպանացի ֆուտբոլիստ

Հունիս

Հունիս 6 - Խորեն /Տարոն/ աբեղա Առաքելյան Հունահայոց թեմի հոգևոր հովիվ
Հունիսի 17 - Կարեն Ալեքսանյան, հայ ֆուտբոլիստ, կիսապաշտպան

Հուլիս

Հուլիսի 6 - Պաու Գասոլ, իսպանացի պրոֆեսիոնալ բասկետբոլիստ
Հուլիսի 8 - Անդրե, հայ երգիչ
Հուլիսի 18 - Քրիստեն Բել, ամերիկյան հեռուստահաղորդավարուհի է և կինոդերասանուհի
Հուլիսի 26 - Արման Գևորգյան, հայ դերասան, հումորիստ և երգիչ

Օգոստոս

Օգոստոսի 8 - Արմենչիկ, հայ երգիչ
Օգոստոսի 9 - Ալեքսանդր Թադևոսյան, հայ ֆուտբոլիստ, պաշտպան

Սեպտեմբեր

Սեպտեմբերի 4 - Դավիթ Գարեթ, ջութակահար
Սեպտեմբերի 26 - Պերճ Նահապետյան, հայ թմբկահար և երաժիշտ

Հոկտեմբեր

Հոկտեմբերի 1 - Կիմ-Լիան, հոլանդացի երգչուհի, երգահան, դերասանուհի և հաղորդավարուհի
Հոկտեմբերի 21 - Քիմ Քարդաշյան, ամերիկացի հեռուստատեսային դեմք հայկական ծագմամբ
Հոկտեմբերի 26 - Կրիստիան Կիվու, ռումինացի ֆուտբոլիստ, կիսապաշտպան

Դեկտեմբեր

Դեկտեմբերի 7 - Ջոն Թերի, անգլիացի ֆուտբոլիստ, պաշտպան
Դեկտեմբերի 18 - Քրիստինա Ագիլերա, ամերիկացի երգչուհի-երգահան և դերասանուհի
Ջո Քոուլ, անգլիացի ֆուտբոլիստ, կիսապաշտպան

Մահեր

Հուլիսի 24 - Պիտեր Սելլերս, բրիտանացի դերասան, կատակերգու
Օգոստոսի 30 - Խաչատուր Չալխուշյան, ռուսաստանցի հայ ճարտարապետ
Սեպտեմբերի 12 - Էմիլ Միրզաբեկյան, գիտության գործիչ, ֆիզիկոս
Անատոլի Սմիռնով, ԽՍՀՄ ՄԳԱ (1968) իսկական անդամ
Ապրիլի 29 - Ալֆրեդ Հիչքոք, անգլիացի ռեժիսոր, սցենարիստ և պրոդյուսեր
Լեոնիդ Մարտինով, ռուս խորհրդային բանաստեղծ
Հունվար 14 - Գրիգոր Քեշիշյան, (տոհմական ազգանունը՝ Աջապահյան), հայ արձակագիր, թարգմանիչ (ծ. 1921)
Փետրվարի 15 - Վասիլի Քաթանյան, հայազգի ռուսալեզու գրականագետ, դրամատուրգ (ծ. 1902)
Մարտ 4 - Վախթանգ Անանյան, հայ արձակագիր (ծ. 1905)
Ապրիլ 15 - Ժան Պոլ Սարտր, ֆրանսիացի փիլիսոփա, վիպագիր, դրամատուրգ, քննադատ, Նոբելյան մրցանակակիր (ծ. 1905)
Մայիսի 14 - Հյու Գրիֆիտ, թատրոնի և կինոյի բրիտանացի դերասան, Օսկարի դափնեկիր։ (ծնվ․ 1912)
Հուլիս 24- Փիթեր Սելլերս, անգլիացի դերասան (ծ. 1925)
Հուլիս 25 - Վլադիմիր Վիսոցկի, ռուս դերասան, երգիչ (ծ. 1938)
Օգոստոսի 23 - Ցոլակ Բեքարյան, հայ կոմպոզիտոր, ջութակահար, մանկավարժ (ծ. 1922)
Դեկտեմբեր 8 - Ջոն Լենոն, անգլիացի ռոք-երաժիշտ (ծ. 1940)
Դեկտեմբեր 19 - Հրանտ Ստեփանյան, խորհրդային վաստակավոր նկարիչ (ծ. 1918)

Ծանոթագրություններ

[1] Historyorb.com

[2] ttp://www.vam.ac.uk/archives/unit/ARC136150

[3] [1]

[1]

[2]

[3]