Patricio Escobar

Patricio Escobar ko karai peteĩva Paraguái rendota; oisãmbyhyva’ekue tetã 25 jasypateĩ 1886 guive 25 jasypateĩ 1890 meve.

Heñói San José de los Arroyos 17 jasyapy 1843-pe tenda hérava Ka’aguy Ruguápe. Itúva ha’eva’ekue karai José Escobar ha isy katu Ña Ana Bella Cáceres. Hembireko ypykue héra Ignacia Garcete ha mokõiha katu Estalación E. General Escobar heta oñorairõva’ekue Guerra de la Triple Alianza aja.

Ha’eva’ekue soldado Campamento de Armas, Cerro León-pe, upéi oike batallón 36 de infantería-pe. Ojupi cabo ramo jasypo 1866-me ha alférez ramo ñorairõ Kurupa’ytýpe guare rire. Oku’eva’ekue Mariscal López pytyvõhára ramo 1867-me Paso Puku, Cuartel General-pe. Javo’ói ijetu’uvévape oike ha péichape og̃uahẽ coronel ramo Cerro Corápe. Oñeme’ẽmi chupe umi tembiaporã ijetu’uvéva, ha’e akóinte omba’apóre py’aguapy ha akãguapýpe.

Hete, henyhẽtéva perégue rehe ojekuaa ñorarõ rãmbore, ohechaukáva mba’éichapa oñorairõraka’e hetã rehehápe. Ho’a enemigo pópe, katu oñemosãso rire chupe pya’etemi oikejey milicia-pe. Salvador Jovellanos omanda aja, ohupi chupe general de brigada ramo 16 jasypokõi 1874-pe ha Juan B. Gill katu omog̃uahẽ chupe general de división-pe, 6 jasypokõi 1876-me. Omohu’ã rire hembiapo militar ha político háicha, opyta hógape, omano haguépe 19 jasyrundy 1912-me.

Ojupi tetã mburuvicháramo 25 jasypateĩ 1886 guive 25 jasypateĩ 1890 peve. General Escobar oñepyrũ omotenonde tetã mbohapy milíko ha mokõi civil ndive. Omoĩru chupe vicepresidente ramo karai José del Rosario Miranda ha hembipo irũramo oĩ hendive Agustín Cañete, Higinio Uriarte ha José Tomás Sosa, Hacienda-pe; Juan Antonio Meza ha Manuel A. Maciel, Interior-pe; Manuel A. Maciel ha César Gondra, Justicia, Culto e Instrucción Pública-pe; Pedro Duarte, Guerra y Marina-pe; ha Benjamín Aceval, José Segundo Decoud, Juan Crisóstomo Centurión ha José Tomás Sosa, Relaciones Exteriores-pe.

Omanda aja ojeguerojera Centro Democrático ha Asociación Nacional Republicana; amo gotyove oñefunda Partido Liberal (Azul) ha Asociación Nacional Republicana (Partido Colorado). 24 jasypa 1887-pe ojeguerojera Consejo Nacional de Educación. Osẽ ley de enseñanza primaria obligatoria rehegua, oujey Paraguáipe mbo’ehára tetãygua Atanasio Riera, oñemoaranduva’ekue Corrientes-pe ha ohaiva’kue “Primera memoria sobre Educación Común”. Upe arýpe, 1887, oñemoĩ kuatiáre tratado Aceval-Tamayo, Bolivia ndive; oñefunda peteĩ Banco Agrícola; oñenohẽ léi tendota poyvi jeporu rehegua ha osẽñepyrũ ñepyrũ “Diario Oficial”.

20 jasypateĩ 1888-pe oipe’ajey hokẽ Escuela de Derecho ha 11 jasyporundýpe omano mbo’ehára, haihára ha Argentina mburuvichakue karai Domingo Faustino Sarmiento, oipytyvõva’ekue oñembosako’i hag̃ua mbo’eharã pyahu. 1890 oujey tetãme oñemosẽ rire Adela ha Celsa Speratti, omohenda ha omboguatava’ekue Escuela de Preceptoras.

General Escobar omombarete tekombo’e péva ha’e rupi tetã akãrapu’ãrã. 24 jasyporundy 1889-pe oñefunda Universidad Nacional, ha mokõi ary upe mboyve katu Tetã Arandukakoty; upéramo avei Paraguái opartisipa Primera Conferencia Internacional Americana, ojejapova’ekue Washington-pe ha ojeguerojera Banco del Paraguay. Oñemboaje léi omohendáva jehupytyrã ha mba’éichapa oñemboguatava’erã enseñanza media, ha oipe’a hokẽ Colegio Nacional-kuéra Villa Rica, Encarnación, Pilar ha Concepción-pe. Ojepysove ferrocarril Paraguari guive Villa Rica peve, ha oñekontrata upevarã empresa Patri, Travassos y Cía., ha upe rire oñembohasa ko tembiapo peteĩ empresa Inglaterra-yguápe; oñepyrũ avei ojepyso luz eléctrica Paraguáipe.

Ñorairõhápe, jasypakõi 1868 mbyte rupi, sa’íma oĩ tape Paraguái ejército ojehekýi hag̃ua enemigo renondégui ndoikuaái rupi umíva pu’aka ha ndorekóire marandu iñatete ha oipytyvõkuaáva chupe. Patricio Escobar, ndoikuaáirei kyhyje ha tembetembe ohasa ñu hérava Ypekua. Ho’yta 35 kilómetro, oikuaa ramo jepe ikatuha oisu’u chupe vícho oporojukáva hetaite oĩva upe tendápe. Ojekuaa hese hetã rayhu añete hague, jepémo ikane’õ, oñekytĩ ipyti’ápe ha ipo katu ombochalái chugui peteĩ mboka, ojapo ojapova’erã hetã rayhupápe. Péicha ojapo ha ombyaty marandu oikotevẽteva’ekue hetã milikokuéra.

“Tekove py’aguasu Ypekuápe guare”, oñehenoiva’erãmo’ã General Patricio Escobar, ikatu hag̃uáicha opyta techapyrãramo opavavépe g̃uarã ikatupyry ha ipy’aguasúre ñorairõhápe. Katu ko’ã mba’e ndoikói, sa’i ojehechakuaa ha oñembojopói chupe. Mbovymi tekoasa haihára ohupi chupe tenda ha’e oĩva’erãhápe, omombe’úvo mba’eporãita ojapóva py’aguasúpe ko tapicha ra’evete.