Miño

O concello, de 32,97 km² , abrangue oito parroquias que son Bemantes, Callobre, Carantoña, Leiro, Castro, Miño, Perbes e Vilanova. Limita ao norte con Pontedeume, ao leste con Vilarmaior, ao sur con Paderne e Irixoa, e ao oeste coa ría de Betanzos. Está situado a 25 km da capital da provincia, e a 72 km de Santiago de Compostela.

O concello está atravesado pola Vía inglesa do Camiño de Santiago.

Polo municipio pasan o río Lambre, que tras cruzar a ponte do Porco forma a praia da Alameda, o río Xarío, que atravesa as parroquias de Vilanova e Perbes e desauga a carón da praia Grande, e o río Baxoi, que tamén desauga na praia Grande e recibe este nome polo seu paso pola Ponte Baxoi. Alí se atopa na súa beira unha fonte gótica e un merendeiro para o descanso dos peregrinos que se dirixen a Compostela.

Fonte: Instituto Nacional de Estadística INE, 1857-2011

Os vestixios máis antigos atopados en Miño corresponden á era castrexa e aos restos dun porto romano. En 1916 atopáronse na parroquia de Perbes 1500 moedas romanas, o tesouro de Algara^[2]. O concello constituíuse en 1836 como Castro, nome dunha das parroquias do Antigo Réxime que conformaron o municipio, dependentes das xurisdicións de Pontedeume, Callobre, Vilachá, Leiro e mais Perbes, que pertencían á provincia de Betanzos. En 1919, trasladouse o consistorio^[3] á parroquia de Miño e con el mudou tamén o nome do concello. Na actualidade segue tendo a sede na mesma parroquia, no núcleo chamado A Carreira.

Nos rexistros medievais en latín e en galego, o topónimo Miño xa ten a forma actual, mais con direrentes grafías. Nos séculos XIII e XIV predomina Myno (ás veces Mino): villa de Myno [...] casal q chaman de Ragel, 1287; sancta Maria de Mino, 1354; santa Maria de Myno, 1388; Myno, 1431. Xa a partir do século XV, a forma predominante é Myño: friglia de santa Maria de Myño, 1434; Alfonso da Vila morador en Myño, 1450. Para Gonzalo Navaza, non existe abonda documentación que permita confirmar que a etimoloxía do río Miño e do concello de Miño son a mesma. Para o río admítese unha orixe prerromana e significado hidronímico, derivado da raíz indoeuropea *mei- ‘camiñar, ir, fluír’, presente no nome doutros ríos de Europa. De teren a mesma orixe, o topónimo da parroquia de Miño viría motivado pola súa situación, na confluencia dos ríos Lambre e Baxoi coa ría de Betanzos^[4].

Máis recentemente alá polo 2002 promoveuse unha gran urbanización Costa Anácara/Costa Miño Golf no concello pola inmobiliaria Fadesa e posteriormente Martinsa a cal consistiría en 1200 vivendas e un campo de golf, o goberno municipal de Juan Antonio Maceiras do PPdeG deulle un apoio cego ao proxecto, co tempo coñeceríase que a adquisición dos terreos por parte do concello foi ilegal recibindo este unha sentenza do Tribunal Supremo que lle condenaba a pagar 25 millóns de euros aos 500 veciños afectados pola expropiación, por consecuencia a débeda total do concello de Miño era de 22 millóns de euros.^[5]

O concello baixo o mandato de Manuel Vázquez Faraldo chegou a un acordo cos veciños para pagar os xuros de 7 millóns de euros antes do 31 de maio de 2020 mediante un préstamo(que se sumaba aos outros 15 millóns de euros recibidos polo Goberno central) en consecuencia os veciños aceptarían a liquidación de créditos contra a entidade local(recarga de xuros de 8 millóns de euros), con isto evitábase que a débeda creces, Miño con 6000 habitantes tratábase do cuarto concello galego con máis débeda.^[6]

Da cultura castrexa consérvase o castro de Loios, castro de Ombre, Centroña, Insua, Santa María de Castro, Carantoña e Leiro^[2][7]

A igrexa de San Xoán de Vilanova é de orixe románica. Comezou a construírse no ano 1040, sendo a portada reconstruída no século XVIII. A súa ábsida semicircular foi restaurada. A igrexa de Santa María de Castro é do século XVI.

Sobre os ríos Lambre e Vixoi (hoxe río Baxoi), hai dúas pontes do século XV, mandadas construír por Fernán Peres de Andrade o Boo, señor de Pontedeume. A que cruza o río Lambre, cun só arco de estilo oxival, é coñecida como Ponte do Porco, por ter esculpido un xabaril, símbolo da casa de Andrade. En Bañobre está o pazo dos Condes de Vigo, que conserva na fachada elementos orixinais do século XVIII.

Santa María de Miño

• 27 ou 29 de xuño: Festas en honra a San Pedro. Parte da poboación miñense cre que San Pedro é o patrón, mais en realidade a parroquia de Miño é Sta. María, polo que non ten patrón, senón patroa: a Virxe da Asunción. A festividade de San Pedro débese a unha decisión estratéxica pola condición de municipio turístico de Miño que depende da tempada estival, dado que a festividade da Virxe da Asunción coincide con festas locais noutras vilas (15 de agosto), optouse por festexar San Pedro ao ser o 29 de xuño unha data máis propicia para atraer visitantes no verán. ^{[Cómpre referencia][8]}
• 16 de xullo: Festa da Virxe do Carme, a patroa dos mariñeiros. Nesta festividade unha procesión coa imaxe da Virxe parte da igrexa parroquial de Santa María, baixando ata o porto, lugar onde se oficia unha misa cantada, polo xeral, a cargo da Rondalla e Coral da ACRD O´Castro. O alcalde e un membro da confraría de pescadores botan á auga unha gran coroa de loureiro, en memoria dos mariñeiros mortos no mar. Finalizada a cerimonia, a imaxe da Virxe do Carme regresa de novo en procesión ata a igrexa.
• 31 de agosto: Romaría de San Ramón no lugar de Bra.
• 23 de xuño: Festa da noite de San Xoán.
• Primeiro fin de semana de agosto: Feira da Cebola chata de Miño.

Ponte do Porco

• 25 de xullo: Festa de Santiago Apóstolo

Bemantes

• Decembro: Festa de Santo Tomé
• Xuño: Festa do Corpus Christi
• Domingo seguinte ó 16 de agosto: Festa de San Roque

Callobre

• Primeiro domingo despois do 16 de xullo: Festa da Virxe do Carme.
• 24 de xuño: Festa de San Xoán

Carantoña

• Primeiro domingo de xuño: Festa de Santa Isabel

Leiro

• 6 de agosto: Festa do Divino Salvador
• Terceiro domingo de setembro e último venres de Coresma: Festa de Nosa Sra. das Dores
• 25 de novembro: Santa Catalina de Alexandría

Bañobre

• 24 de agosto: Romaría de San Paio

Castro

• 16, 17 e 18 de xaneiro: Festa en honra a San Sebastián

Viadeiro

• 20 de xaneiro: Festa de San Sebastián

Perbes

• xuño: Festa do Corpus Christi
• Principios de agosto: Festa do Turista

San Xoán de Vilanova

• 24 de xuño: Festa de San Xoán

O concello está comunicado a través da estrada nacional N-651 que vai de Betanzos a Ferrol e pola autoestrada AP-9 con acceso directo, que conecta coas cidades da franxa atlántica. Está atravesado pola liña de ferrocarril Ferrol-Betanzos Infesta que liga coa que vai da Coruña a Lugo, conta coa estación de Miño e coa estación de Perbes.

No concello teñen a súa sede os seguintes clubs deportivos:

• Club Ciclista Miñotauros
• Asociación Deportiva Miño
• Bemantes CF
• Club de Fútbol Sala Alameda-Xarío
• Sociedad Deportiva Miño
• Club Deportivo Comarca Lambre-Mandeo
• Club Deportivo Náutico de Miño
• Judo Club Bemantes

No concello teñen a súa sede as seguintes asociacións:

• ACRD O Castro
• Asociación Cultural Ardóbriga
• Asociación Cultural Arruallo
• Asociación A Irmandade
• Asociación de Amas de Casa, Consumidores e Usuarios de Miño
• Asociación Camiño
• A.VV. Xarío
• A.VV. San Xulián de Carantoña
• A.VV. Anduriña de Callobre
• A.VV. Santa María de Castro
• Asociación de Mulleres Rurais Divino Salvador de Leiro
• Asociación Cultural A Inmaculada de Bañobre
• Asociación Cultural Mulleres de Bemantes

Pasei a ponte do Porco,
paseille a man polo lombo,
meu divino San Andrés
o voso camiño é longo ^[9].

•  
  Miño dende Sada.
•  
  Praia da Ribeira.
•  
  Praia Grande.
•  
  Praia de Perbes.
•  
  Igrexa de San Xoán de Vilanova.
•  
  Camiño inglés de Santiago.
•  
  Muíño de vento de Boucelo.
•  
  Cruceiro de Callobre.
•  
  Retablo da igrexa de Carantoña.
•  
  Escudo de armas na igrexa de Castro.

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Miño

• PXOM Memoria Xeral. 44 páx. 8 de agosto de 2002, Concello de Miño.

• Lugares de Miño.
• Eleccións municipais en Miño

Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.