Pensamento de grupo

Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde xuño de 2016.)

Pensamento de grupo (groupthink en inglés) é un termo acuñado polo psicólogo Irving Janis en 1972 para describir o proceso polo cal un grupo pode tomar decisións malas ou irracionais. Nunha situación de pensamento de grupo, cada membro do grupo intenta conformar a súa opinión á que cren que é o consenso do grupo. Nun sentido xeral isto parece ser un xeito moi racional de afrontar a situación. Con todo isto resulta nunha situación na cal o grupo en definitiva ponse de acordo en determinada acción que cada membro individualmente considera desaconsellable.

A definición orixinal de Janis do termo era "un modo de pensamento que as persoas adoptan cando están profundamente involucradas nun grupo cohesivo, cando os esforzos dos membros por unanimidade fan caso omiso da súa motivación para valorar dun xeito realista cursos de acción alternativos". O termo "groupthink" tiña como intención recordar os termos acuñados por George Orwell como "doublethink" e "duckspeak" da linguaxe ficticia Newspeak, que retratou na súa novela Mil novecentos oitenta e catro.

O pensamento de grupo tende a ocorrer en comités e en grandes organizacións. Janis orixinalmente estudou o bombardeo a Pearl Harbor, a guerra de Vietnam e a Invasión de Baía de Cochinos.

Janis citou un número de condicións antecedentes que poderían alentar o pensamento de grupo. Estas inclúen:

• Illamento do grupo
• Alta cohesión do grupo
• Instrucións provenientes dun liderado forte
• Falta de normas que requirisen procedementos metódicos
• Homoxeneidade nas ideoloxías e transfundo social dos membros
• Alta tensión proveniente de forzas externas con poucas esperanzas dunha solución mellor que a ofrecida polo líder (ou líderes).

Janis listou oito síntomas indicativos de pensamento de grupo:

1. Ilusión de invulnerabilidade
2. Crenza incuestionable na moralidade inherente do grupo
3. Racionalización colectiva das decisións do grupo
4. Estereotipo compartido de membros de fóra do grupo, especialmente de opoñentes
5. Auto censura; membros que evitan facer críticas
6. Ilusión de unanimidade
7. Presión directa a quen se opoñan a conformarse
8. Membros que protexen ao grupo de información negativa

Finalmente os sete síntomas de decisión afectados polo pensamento de grupo son:

1. Estudo incompleto das alternativas
2. Estudo incompleto dos obxectivos
3. Fracaso no exame dos riscos da opción preferida
4. Fallo en revalorar alternativas inicialmente rexeitadas
5. Procura de información pobre
6. Procesamento da información subxectivo e tendencioso
7. Malogro na realización de plans de continxencia

Un mecanismo que os consultores administrativos recomendan para evitar o pensamento de grupo é pór a responsabilidade e autoridade para tomar unha decisión específica nas mans dunha soa persoa que pode ir a outros para pedir consellos. Outros recomendan que un individuo preseleccionado tome o papel de estar en desacordo con calquera suxestión proposta, facendo así que sexa máis probable que outros individuos presenten as súas propias ideas e sinalen erros nas doutros; e reducindo o estigma asociado con ser o primeiro en tomar posturas negativas (ver Avogado do demo).

Atopouse que as suxestións, as críticas e información anónimas e o chat son remedios útiles contra o pensamento de grupo; as opinións negativas ou en desacordo poden ser propostas sen que ningún individuo poida ser identificado por outros como o que fai críticas. Así o capital social é preservado e todos os membros teñen unha posible negación de teren disentido nalgún punto. Mecanismos institucionais tales como o uso dun inspector xeral tamén poden previr o pensamento de grupo xa que os membros poden apelar a un individuo que se atopa fóra do grupo de toma de decisións e que ten a autoridade para parar tendencias non construtivas ou daniñas.

Outra técnica é darlle a cada participante nun grupo un anaco de papel; isto é feito ao chou e só o que o recibe pode lelo. Dous dos papeis teñen escrito "desacordo" mentres que os outros están en branco. Os que reciben o papel que di desacordo deben desacordar (como o Avogado do diaño) e ninguén sabe se os que están en desacordo fano porque llelo indica o papel ou se é un desacordo honesto. Tamén existe a posibilidade de que os que reciben o papel marcado pensen o problema dun xeito distinto a como o fixeron en caso contrario, estimulando así a creatividade e o pensamento crítico.

Outro xeito de especial uso en relacións moi asimétricas (por exemplo nunha clase) é dicir algo que é esencialmente erróneo ou falso, habendo dado (ou sendo obvio que as persoas que poden estar ter pensamento de grupo saiban acerca diso)/diso)a información previa necesaria, para que os alumnos participen rectificando o dito. Tamén o profesor pode anunciar que nalgún momento da clase vai á dicir algo falso (pero non cando) para que durante a mesma os alumnos véxanse máis estimulados a criticar e "procesar" información no canto de só recibila.

Unha alternativa é un proceso formal de toma de decisións por consenso, que funciona mellor en grupo onde o obxectivo é cooperar máis que seren competitivos, onde pode desenvolverse a confianza e onde os participantes estean dispostos a aprender.

• Grupo social
• Psicoloxía social