Marilyn Monroe

Marilyn Monroe

(1953)
Biografía
Nacemento	(en) Norma Jeane Mortenson 1 de xuño de 1926 Os Ánxeles (Estados Unidos de América)
Morte	4 de agosto de 1962 (36 anos) Brentwood, Estados Unidos de América
Causa da morte	suicidio, sobredose de barbitúricos
Lugar de sepultura	Westwood Village Memorial Park Cemetery (pt) , Corridor of Memories, Crypt 24 34°03′30″N 118°26′23″O / 34.05847, -118.43979
Outros nomes	Marilyn Monroe
Relixión	Judaísmo ateístico (pt) e cristianismo
Educación	Universidade de California, Os Ánxeles - ciencia da literatura, arte (1951–1962) Escola Secundaria de Van Nuys University High School (en) Actors Studio (pt)
Altura	165 cm
Cor dos ollos	Azul
Cor do pelo	Louro e cabelos castaños claros
Actividade
Ocupación	actriz de cinema, autobiógrafa, Playmate, modelo, cantante, modelo, produtora, actriz
Período de actividade	1945 - 1962
Profesores	Lee Strasberg (pt) e Constance Collier (pt)
Instrumento	Voz e ukelele
Selo discográfico	RCA Records
Obra
Obras destacables (1928) I Wanna Be Loved by You (pt) (1949) Diamonds Are a Girl's Best Friend (pt) (1953) Os cabaleiros prefírenas loiras (1955) O Pecado Mora ao Lado (pt) (1957) The Prince and the Showgirl (pt) (1959) Con saias e a rachar (1961) The Misfits (pt) (1962) Happy Birthday, Mr. President (pt)
Familia
Cónxuxe	Arthur Miller (1956–1961), divorcio Joe DiMaggio (1954–1955), divorcio James Dougherty (1942–1946), divorcio
Parella	John F. Kennedy
Pais	Charles Stanley Gifford   e Gladys Pearl Baker
Irmáns	Berniece Baker Miracle
Cronoloxía
5 de agosto de 1962	Morte de Marilyn Monroe (pt)
Premios
(1961)  Henrietta Award (en) (1960)  Premio Globo de Ouro (1959)  Globo de Ouro á mellor actriz - Comedia ou musical, premiado polo traballo Con saias e a rachar (1958)  Targa d'Oro (en) , premiado polo traballo The Prince and the Showgirl (pt)  estrela no Paseo da Fama de Hollywood  David di Donatello
Sinatura
Descrito pola fonte	Obálky knih, Babepedia (en) Moskovskaia entsiklopedia: Litsa Moskvi
Páxina web	marilynmonroe.com

Marilyn Monroe^[1][2], de nome real Norma Jeane Mortensen, nada nos Ánxeles o 1 de xuño de 1926 e finada na mesma cidade o 5 de agosto de 1962,^[3] foi unha actriz, modelo e cantante estadounidense. Converteuse nun importante sex symbol, protagonizando un bo número de exitosos filmes durante a década de 1950 e principios da de 1960,^[4] chegando a ser unha das actrices de Hollywood máis famosas de todos os tempos.^[5]

Iniciou a súa carreira como modelo fotográfica e a partir de 1946 comezou a interpretar pequenos papeis en películas de baixo custo. Os primeiros papeis destacados interpretounos nas películas A xungla do asfalto (1950) e Todo sobre Eva (1950). Empezou a ser coñecida mundialmente despois de protagonizar o musical Os cabaleiros prefírenas loiras (1953) e aparecer no número inaugural da revista Playboy.^[6]

Interpretou o papel principal nas comedias How to Marry a Millionaire (Como casar cun millonario, 1953), The Seven Year Itch (1955) e Bus Stop (1956), e grazas ao éxito de público destas películas, comezou a ser considerada como unha das actrices máis rendibles da industria cinematográfica. O seu maior éxito comercial foi Some Like it Hot (1959), filme polo que gañou o Globo de Ouro á mellor actriz de comedia.^[7]

Foi considerada unha das mulleres máis atractivas da historia da sétima arte, pero a súa explosiva beleza condicionouna artística e emocionalmente, obrigándoa a proxectar unha imaxe sedutora e superficial que encubría a súa personalidade real, sensible e inestable desde a infancia. Estivo casada co escritor James E. Dougherty de 1942 a 1946, co xogador de béisbol Joe DiMaggio, en 1954, e logo co dramaturgo Arthur Miller, entre 1956 e 1962.

Monroe faleceu o 5 de agosto de 1962 por mor dunha sobredose de barbitúricos, en circunstancias nunca esclarecidas. A primeira hipótese que manexou a xustiza estadounidense foi a do suicidio, pero nunca puido ser corroborada.^[7]

O American Film Institute considéraa a sexta mellor estrela de cine feminina de todos os tempos.

A súa nai foi Gladys Pearl Baker (de apelido de nacemento Monroe, nada o 27 de maio de 1902 e finada o 11 de marzo de 1984)^[8], quen casou co noruegués Edward Mortenson e, pouco despois de separarse, descubriu que estaba embarazada.^[9] O 1 de xuño de 1926 naceu nos Ánxeles a súa filla Norma Jeane Mortenson, segundo consta no rexistro civil para que non fose ilexítima, e chamada Norma Jean Baker na práctica.^[10][11] Gladys, que traballou como cortadora de negativos na produtora de cine RKO Pictures,^[9][11] non podía manter a súa filla por problemas económicos e emocionais e deixouna ao coidado dun matrimonio adoptivo: Albert e Ida Bolender, residentes en Hawthorne (California).^[12] Cando Gladys puido conseguir unha casa propia levou consigo a Norma Jeane, pero isto só durou uns meses, debido aos devanditos problemas emocionais e deixou a súa filla a cargo da súa mellor amiga, Grace McKee.

Mentres traballa na fábrica, un fotógrafo retratouna no seu posto de traballo. Sen sabelo, descubrira á que despois sería Marilyn Monroe. Ela, pola súa parte, logrou traballar como modelo e foi portada de ducias de revistas.^[9] Mais o seu traballo como modelo era algo que non gustaba ó seu marido e este obrigouna a elixir entre o seu matrimonio ou a súa carreira. En 1946, Norma divórciase e preséntase a varios castings. Foi contratada por un dos executivos da 20th Century Fox para traballar como extra de cine durante seis meses.^[13] Foi el quen lle propuxo o nome artístico de Marilyn Monroe: Marilyn pola actriz Marilyn Miller e Monroe por ser o apelido de solteira da súa nai. Nos seus primeiros papeis interpretou a unha telefonista no musical The Shocking Miss Pilgrim e a unha camareira en Dangerous Years. A escasa aceptación que estes filmes recibiron da crítica e do público fixeron que o seu contrato non fose renovado en 1947.^[14]

En 1948, Monroe asinou un contrato semestral con Columbia Pictures para interpretar a bailarina Peggy no musical Ladies of the Chorus.^[15] O filme non tivo moito éxito, polo que o seu contrato foi rescindido. Porén, a partir de entón só apareceu en filmes producidos pola 20th Century Fox, despois de asinar un novo contrato a seis anos en 1949.^[16][17] Participou cun breve papel na comedia Love Happy dos Irmáns Marx, e en 1950 interpretou a Angela, a amante dun avogado, no filme policíaco A xungla do asfalto.^[18] Nese mesmo ano, tamén participou en Todo sobre Eva, protagonizada por Bette Davis, onde interpretou a Claudia Caswell, unha actriz de teatro. Por ámbalas dúas interpretacións recibiu críticas positivas.^[19]

En febreiro de 1951, inscribiuse nas clases nocturnas de arte e literatura da Universidade de California. Nese ano interpretou papeis secundarios en varios filmes de baixo orzamento como Home Town Story, As Young as You Feel e Love Nest.^[20] As perspectivas da súa carreira comezaron a mellorar cando actuou ás ordes de Fritz Lang en Clash by Night (1952), cun elenco que incluía a Barbara Stanwyck, Paul Douglas e Robert Ryan. Novamente recibiu boas críticas, e pouco despois actuou en We're Not Married, comedia onde traballou xunto a Ginger Rogers e Zsa Zsa Gabor, e en Don't Bother to Knock, un filme de suspense onde interpretaba a unha neneira perturbada á que vixía Richard Widmark. Foi o seu primeiro papel protagonista, pero non obtivo o éxito agardado. En Monkey Business, dirixida por Howard Hawks, actuou con Cary Grant e Ginger Rogers,^[21][22] amosando, por primeira vez, a que sería a súa imaxe definitiva: melena curta ondulada nun loiro platino. Poucos anos antes, sometérase a unha rinoplastia.

En 1953, despois de participar en filmes de baixo orzamento, a actriz tivo un papel protagonista: Rose en Niagara. E foi porque o daquela presidente da 20th Century Fox, Darryl F. Zanuck, llo pediu.^[23] Así foi como Marilyn Monroe substituíu a Anne Bancroft e conseguiu críticas dispares: uns dixeron que non estaba á altura do papel e outros quedaron eclipsados pola súa beleza.^[24][25] Os famosos cadros de Andy Warhol sobre Marilyn teñen como modelo unha imaxe promocional deste filme.

Ese mesmo ano, a actriz protagonizou xunto a Jane Russell o filme Os cabaleiros prefírenas loiras (1953).^[26] Alí interpretou a Lorelei Lee, unha cantante e bailarina. O seu traballo neste filme recibiu boas críticas e a súa interpretación do número musical "Diamonds Are a Girl's Best Friends" converteuse nun clásico dos musicais.,^[27] sendo recreada décadas despois por Madonna. Nese mesmo ano, Marilyn traballou con Lauren Bacall e Betty Grable en How to Marry a Millionaire. Nesta comedia interpretou a Pola, unha modelo que aluga xunto ás súas amigas un luxoso departamento co obxectivo de atraer adiñeirados desprevidos para poder casar con eles. O filme obtivo críticas positivas e boa recadación, e novamente, a actuación de Monroe foi aclamada.^[28]

En 1954, a actriz apareceu no filme de Otto Preminger, River of No Return, xunto cos actores Robert Mitchum, Rory Calhoun, Tommy Rettig e Murvyn Vye. Era un western no que ela interpretaba o papel dunha cantante de saloon que coñece a un afouto vaqueiro, co que vive distintas aventuras. O filme obtivo críticas negativas e non foi ben na recadación.^[29] Nese mesmo ano actuou en There's No Business Like Show Business, unha comedia musical onde compartiu escena con Ethel Merman, Donald O´Connor e Mitzy Gaynor.^[30] O filme recibiu críticas negativas e non tivo moi boa recadación. Posteriormente, rexeitou traballar con Frank Sinatra por non estar de acordo co argumento da mesma e co salario que recibiría. Isto fixo que o estudio para o que traballaba a suspendese durante un breve lapso temporal no que permaneceu afastada da actuación, aínda que realizou presentacións como cantante no Xapón para entreter as tropas estadounidenses.^[31]

Monroe casou tres veces, rematando tódolos matrimonios en divorcio. O primeiro marido foi James Dougherty, o segundo Joe DiMaggio e o terceiro Arthur Miller. Tamén se di que estivo brevemente casada co escritor Robert "Bob" Slatzer, así como que tivo romances con John e Robert Kennedy. Marlon Brando, na súa autobiografía Songs My Mother Taught Me, dixo que tivo unha relación con ela, e que quedaron como amigos ata a súa morte. Durante os seus matrimonios sufriu dous abortos prematuros e un embarazo ectópico.^[32][33] Rumoreábase que Monroe e DiMaggio estaban a reconciliarse cando Monroe morreu.

As relacións de Monroe acapararon moita atención por parte da prensa. O grao de relación entre o presidente Kennedy e Monroe non se fixo nunca público, malia que Casa Branca lle fixo chamadas a ela durante 1962.^[34][35] O autor Anthony Summers, na biografía de J. Edgar Hoover, concluíu que Monroe estaba namorada do presidente Kennedy e quería casar con el. Cando o romance rematou, Monroe volveuse depresiva. Entón centrouse en Robert Kennedy, quen visitara a Monroe nos Ánxeles o día da súa morte.^[36]

Monroe tivo unha longa experiencia coa psicanálise. Estaba en análise con Margaret Herz Hohenberg, Anna Freud, Marianne Rie Kris, Ralph Greenson (quen a atopou morta) e Milton Wexler.^[37]

Monroe foi caracterizada por:

• Misty Rowe en Goodbye Norma Jeane (1976)
• Catherine Hicks en Marilyn: The Untold Story (1980)
• Theresa Russell en Insignificance (1985)
• Susan Griffiths en Marilyn & Me (1991), Pulp Fiction
• Melody Anderson en Marilyn & Bobby: Her Final Affair (1993)
• Ashley Judd como Marilyn de nova, e por Mira Sorvino como adulta en Norma Jean & Marilyn (1996)
• Barbara Niven en The Rat Pack (1998)
• Kerri Randles en Introducing Dorothy Dandridge (1999)
• Poppy Montgomery en Blonde (2001)
• Holly Beavon en James Dean (2001)
• Sophie Monk en The Mystery of Natalie Wood (2004)
• Michelle Williams in My Week with Marilyn (2011)

Monroe foi caracterizada por:

• Constance Forslund en This Year's Blonde (1980)
• Suzie Kennedy no episodio Who Killed Marilyn Monroe? (2003) da serie de televisión Revealed e no telefilme italiano Io & Marilyn (2009)
• Charlotte Sullivan en The Kennedys (2011)
• Megan Hilty, Uma Thurman e Katharine McPhee na serie de televisión Smash (2012–13).

Monroe foi caracterizada por:

• Lorenzo Ferrero na ópera Marilyn (1980)
• Laura Aikin na ópera de Robin de Raaff Waiting for Miss Monroe (2012)^[38]
• Sunny Thompson na produción Marilyn: Forever Blonde^[39]
• Eivør Pálsdóttir na ópera de Gavin Bryars Marilyn Forever^[40]

Monroe foi caracterizada por:

• Madonna no vídeo musical de Material Girl (1985)
• Mariah Carey no vídeo musical de "I Still Believe" (1998)
• Lana del Rey en "National Anthem" (2012)

Troy Talton e Donald Kinder escribiron unha canción, titulada "Marilyn", despois da súa morte en 1962. Foi gravada por Talton e foi lanzada como un sinxelo por Crest Records.^[41][42]

Elton John e Bernie Taupin escribiron outra canción adicada a ela, "Candle in the Wind".^[43]

Glenn Danzig, da banda de rock Misfits (que deben o seu nome ó derradeiro filme de Monroe)^[44] lanzaron unha canción chamada "Who Killed Marilyn?" en 1981.

Título	Ano	Personaxe	Actores	Director	Produtor	Notas
Scudda Hoo! Scudda Hay!	1948	Betty	June Haver e Natalie Wood	Hugh Herbert	20th Century Fox	Sen creditar
Ladies of the Chorus		Peggy Martin	Adele Jergens e Rand Brooks	Phil Karlson	Columbia Pictures	Primeira aparición protagonista
Love Happy	1949	Cliente de Grunion	Harpo Marx, Chico Marx e Groucho Marx	David Miller	United Artists
A Ticket to Tomahawk	1950	Clara	Dan Dailey, Anne Baxter e Rory Calhoun	Richard Sale	20th Century Fox	Sen creditar
Right Cross		Dusky Ledoux	June Allyson e Dick Powell	John Sturges	Metro-Goldwyn-Mayer	Sen creditar
Bóla de lume		Polly	Mickey Rooney e Pat O'Brien	Tay Garnett	20th Century Fox	Tamén coñecido como The Challenge
A xungla do asfalto		Angela Phinlay	Sterling Hayden, Louis Calhern e Jean Hagen	John Huston	Metro-Goldwyn-Mayer
Todo sobre Eva		Miss Claudia Caswell	Bette Davis, Anne Baxter e George Sanders	Joseph L. Mankiewicz	20th Century Fox
Home Town Story	1951	Iris Martin	Jeffrey Lynn, Alan Hale, Jr. e Donald Crisp	Arthur Pierson	Metro-Goldwyn-Mayer
As Young as You Feel		Hariett	Monty Woolley, Thelma Ritter e Jean Peters	Harmen Jones	20th Century Fox
Love Nest		Roberta "Bobbie" Stevens	June Haver, William Lundigan e Frank Fay	Joseph M. Newman	20th Century Fox
Let's Make It Legal		Joyce Mannering	Claudette Colbert, Macdonald Carey e Barbara Bates	Richard Sale	20th Century Fox
O. Henry's Full House	1952	Streetwalker	Fred Allen, Anne Baxter e Richard Widmark	Henry Koster	20th Century Fox	Cameo
Síntome rexuvenecer		Lois Laurel	Cary Grant, Ginger Rogers e Charles Coburn	Howard Hawks	20th Century Fox
Clash by Night		Peggy	Barbara Stanwyck, Keith Andes e Paul Douglas	Fritz Lang	RKO Radio Pictures
We're Not Married!		Anabel Norris	Ginger Rogers, Fred Allen, Victor Moore, David Wayne e Zsa Zsa Gabor	Edmund Goulding	20th Century Fox
Don't Bother to Knock		Nell Forbes	Richard Widmark e Anne Bancroft	Roy Ward Baker	20th Century Fox
Niagara	1953	Rose Loomis	Joseph Cotten e Jean Peters	Henry Hathaway	20th Century Fox
Os cabaleiros prefírenas loiras		Lorelei Lee	Jane Russell, Charles Coburn e Elliot Reid	Howard Hawks	20th Century Fox
How to Marry a Millionaire		Pola Debevoise	Betty Grable, Lauren Bacall e William Powell	Jean Negulesco	20th Century Fox
River of No Return	1954	Kay Weston	Robert Mitchum, Tommy Rettig e Rory Calhoun	Otto Preminger	20th Century Fox
There's No Business Like Show Business		Victoria "Vicky" Hoffman	Ethel Merman, Dan Dailey, Donald O'Connor e Mitzi Gaynor	Walter Lang	20th Century Fox
The Seven Year Itch	1955	A moza	Tom Ewell e Evelyn Keyes	Billy Wilder	20th Century Fox
Bus Stop	1956	Chérie	Don Murray e Arthur O'Connell	Joshua Logan	20th Century Fox	Tamén coñecido como The Wrong Kind of Girl
O príncipe e a corista	1957	Elsie Marina	Laurence Olivier	Laurence Olivier	Warner Brothers
Con saias e a rachar	1959	Sugar Kane Kowalczyk	Tony Curtis e Jack Lemmon	Billy Wilder	Metro-Goldwyn-Mayer
Let's Make Love	1960	Amanda Dell	Yves Montand, Frankie Vaughan e Tony Randall	George Cukor	20th Century Fox
The Misfits	1961	Roslyn Taber	Clark Gable, Eli Wallach e Montgomery Clift	John Huston	United Artists	Última aparición cinematográfica
Marilyn	1963	Ela mesma			20th Century Fox	Filme documental

Título	Ano	Personaxe	Actores	Director	Produtor
Something's Got to Give	1962	Ellen Wagstaff Arden	Dean Martin e Cyd Charisse	George Cukor	20th Century Fox

Como convidada

Programa de televisión	Ano	Notas
The Jack Benny Program	1953	1º episodio
Person to Person	1955	Documental de televisión
Premier Khrushchev in the USA	1959	Documental de televisión
President Kennedy's Birthday Salute	1962	Telefilme
Lykke og krone	1962	Documental de televisión

Ano	Título do filme	Título da canción	Notas
1948	Ladies of the Chorus	"Every Baby Needs a Da-Da-Daddy"
		"Anyone Can See I Love You"
		"Ladies of the Chorus"
1950	A Ticket to Tomahawk	"Oh, What a Forward Young Man You Are"
1953	Niagara	"Kiss"
1953	Os cabaleiros prefírenas loiras	"Two Little Girls from Little Rock"
		"When Love Goes Wrong"
		"Bye Bye Baby"
		"Diamonds Are a Girl's Best Friend"
		"Four French Dances—Sur le balcon, La Tentateur, Sol taire, Parle d'affair"
		"Down Boy"'
		"When The Wild Wild Women Go Swimmin' Down in the Bimini Bay"
1953		"She Acts Like A Woman Should"
		"You'd Be Surprised"
		"A Fine Romance"
		"Do It Again"
1954	River of No Return	"I'm Gonna File My Claim"
		"One Silver Dollar"
		"Down in the Meadow"
		"River of No Return"
1954	There's No Business Like Show Business	"Heat Wave"
		"Lazy"
		"After You Get What You Want"
		"A Man Chases a Girl"
1956	Bus Stop	"That Old Black Magic"
1957	O príncipe e a corista	"I Found a Dream"
1959	Con saias e a rachar	"Runnin' Wild"
		"I Wanna Be Loved By You"
		"I'm Through With Love"
		"Some Like It Hot"
1960	Let's Make Love	"My Heart Belongs to Daddy"
		"Specialization"
		"Let's Make Love"
		"Incurably Romantic"
1962	–	"Happy Birthday, Mr. President"

• Gilmore, John (2007). Inside Marilyn Monroe, A Memoir. Ferine Books, Los Angeles. ISBN 0-9788968-0-7. 
• Goode, James (1986). The Making of "The Misfits". Limelight Editions, New York. ISBN 0-87910-065-6. 
• Guiles, Fred Lawrence (1993). Norma Jean: The Life of Marilyn Monroe. Paragon House Publishers. ISBN 1-55778-583-X. 
• Harris, Warren G. (2002). Clark Gable, A Biography. Aurum Press, London. ISBN 1-85410-904-9. 
• Jacke, Andreas: Marilyn Monroe und die Psychoanalyse. Psychosozial Verlag, Gießen 2005, ISBN 978-3-89806-398-2, ISBN 3-89806-398-4
• Jewell, Richard B.; Harbin, Vernon (1982). The RKO Story. Octopus Books, London. ISBN 0-7064-1285-0. 
• Meaker, M. J. Sudden Endings: 13 Profiles in Depth of Famous Suicides Doubleday & Company, Inc., Garden City, NY: 1964 p. 26–45: "Marilyn and Norma Jean: Marilyn Monroe"
• Mecacci, Luciano (2009). Freudian Slips: The Casualties of Psychoanalysis from the Wolf Man to Marilyn Monroe. Vagabondd Voices, Sulaisiadar 'san Rudha (Scotland). ISBN 978-0-9560560-1-6. 
• Monroe, Marilyn; Hecht, Ben (2000). My Story. Cooper Square Press. ISBN 0-8154-1102-2. Arquivado dende o orixinal o 16 de marzo de 2011. Consultado o 5 de agosto de 2008. 
• Olivier, Laurence (1982). Confessions of an Actor. Simon and Schuster. ISBN 0-14-006888-0. 
• Riese, Randall; Hitchens, Neal (1988). The Unabridged Marilyn. Corgi Books, London. ISBN 0-552-99308-5. 
• Russell, Jane (1986). An Autobiography. Arrow Books, London. ISBN 0-09-949590-2. 
• Server, Lee (2001). Robert Mitchum, Baby I Don't Care. St. Martin's Press, New York. ISBN 0-571-20994-7. 
• Spoto, Donald (2001). Marilyn Monroe: The Biography. Cooper Square Press. ISBN 0-8154-1183-9. 
• Staggs, Sam (2000). All About "All About Eve". St. Martin's Griffin, New York. ISBN 0-312-27315-0. 
• Summers, Anthony (1985). Goddess, The Secret Lives of Marilyn Monroe. Guild Publishing, London. ISBN 0-575-03641-9. 

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Marilyn Monroe

• Marilyn Monroe: Life and Times (en inglés)