Na Náisiúin Aontaithe

Na Náisiúin Aontaithe

(en) United Nations (zh) 联合国 (es) Organización de las Naciones Unidas (ru) Организация Объединённых Наций (ar) منظمة الأمم المتحدة (fr) Organisation des Nations unies
Bratach na Náisiún Aontaithe
Aintiún	Hymn to the United Nations (en)
Sonraí
Ainm gearr	🇺🇳, ONU, OSN, UN, БДО, PBB, BM, FN, YK, ONU, ÜRO, PBB, ONU, ООН, VN, ONZ, ANO, UN, UN, VN, 国連 agus או"מ
Cineál	eagraíocht idir-rialtasach eagraíocht idirnáisiúnta
Cuspóir an tionscadail nó na gníomhaíochta	síocháin agus deonú
Idé-eolaíocht pholaitíochta	idirnáisiúnachas
Teanga oifigiúil	an Rúisis, an Araibis, an Mhandairínis Chaighdeánach, Béarla, an Fhraincis, an Spáinnis agus an tSínis
Foirm dlí	eagraíocht idir-rialtasach
Stair
Téann in áit	Conradh na Náisiún (1946)
Dáta a bunaíodh	1945
Bunaitheoir(í)	an tAontas Sóivéadach, Stáit Aontaithe Mheiriceá, Poblacht na Síne, Poblacht Shóivéadach Shóisialach na hÚcráine, Poblacht Shóivéadach Shóisialach na Bealarúise, an Ríocht Aontaithe, an Fhrainc, an Aetóip, an India, Ceanada, an Iúgslaiv, an tSeicslóvaic, an Astráil, an Nua-Shéalainn, an Ísiltír, an Danmhairg, Lucsamburg, an Bheilg, an Pholainn, an Iorua, an Ghréig, an Araib Shádach, an Éigipt, an Iaráic, an tSiria, an Liobáin, an Tuirc, an Iaráin, an Airgintín, an Bholaiv, an Bhrasaíl, an tSile, an Cholóim, Cósta Ríce, Cúba, an Phoblacht Dhoiminiceach, Eacuadór, an tSalvadóir, Guatamala, Háítí, Hondúras, an Libéir, Meicsiceo, Nicearagua, Panama, Paragua, Peiriú, na hOileáin Fhilipíneacha, an Afraic Theas, Uragua agus Veiniséala
Gníomhaíocht
Limistéar oibriúcháin	domhanda
Rialachas corparáideach
Ceanncheathrú	«Headquarters of the United Nations» 42nd Street Nua-Eabhrac, New York
Uachtaránacht	António Guterres
Ardrúnaí	António Guterres (2017–2026)
Ard-Rúnaí na Náisiún Aontaithe	António Guterres
Fochomhlacht	Comhairle Slándála na Náisiún Aontaithe an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte Ardchoimisinéir na Náisiún Aontaithe um Dhídeanaithe United Nations Environment Programme (en) UNICEF United Nations Industrial Development Organization (en) United Nations Peacekeeping Force in Cyprus (en) Gníomhaireacht Idirnáisiúnta Fuinnimh Adamhaigh United Nations Department of Economic Affairs (en) Working Group on Discrimination Against Women and Girls (en) Special Adviser on Africa (en) United Nations Radio (en) An Eagraíocht Bhia agus Talmhaíochta United Nations Postal Administration (en) Comhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe an Ciste Airgeadaíochta Idirnáisiúnta United Nations Research Institute For Social Development (en) an Eagraíocht Dhomhanda um Maoin Intleachtúil EOECNA Comhairle Eacnamaíoch agus Shóisialta na Náisiún Aontaithe an Chúirt Bhreithiúnais Idirnáisiúnta Ardrúnaíocht na Náisiún Aontaithe World Food Programme (en) Comhairle Iontaobhaíochta na Náisiún Aontaithe United Nations Integrated Office in Haiti (en)
Codanna	Comhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe Comhairle Iontaobhaíochta na Náisiún Aontaithe United Nations Committee of the Whole (en) Special Adviser on Africa (en) Working Group on Discrimination Against Women and Girls (en) an Chúirt Bhreithiúnais Idirnáisiúnta Comhairle Eacnamaíoch agus Shóisialta na Náisiún Aontaithe Ardrúnaíocht na Náisiún Aontaithe Comhairle Slándála na Náisiún Aontaithe United Nations Integrated Office in Haiti (en)
Cuid de	Córas na Náisiún Aontaithe
Iar-ainm	United Nations منظمة الأمم المتحدة Organisation des Nations unies Vereinte Nationen Организация Объединённых Наций 联合国 Organización de las Naciones Unidas Organizacja Narodów Zjednoczonych
Eile
Uimhir teileafón	+1-212-963-4475
Gradam a fuarthas (2020)  Gradam na Ceithre Shaoirse — Bonn Saoirse (2003)  Duais Sakharov (2002)  Duais Nobel na Síochána (1950)  Duais Peabody
Suíomh gréasáin	https://www.un.org/
Headquarters of the United Nations (en) Lipéad sa teanga dhúchais (en) Headquarters of the United Nations Sonraí Cineál Coimpléasc foirgneamh agus foirgneamh oifige Ailtire Oscar Niemeyer Ernest Cormier Liang Sicheng Sven Markelius Best Overend Wallace Harrison Skidmore, Owings & Merrill (en) Julio Vilamajó Howard Robertson Le Corbusier Harrison & Abramovitz (en) Gaston Brunfaut (en) Príomhconraitheoir tógála Turner Construction (en) agus Walsh Construction (en) Foirgníocht 9 Deireadh Fómhair 1952 Croineolaíocht 14 Meán Fómhair 1948 start of construction (en) Tréith Stíl ailtireachta Stíl idirnáisiúnta Costas 65,000,000 $ Tomhas 154.3 () m Achar dromchla 18 acre Airde os cionn na farraige 12 m Stórtha os cionn talún 39 Líon ardaitheoirí 20 Suíomh geografach Suíomh Turtle Bay (en) Suite i nó in aice le limistéar uisce An Abhainn Thoir  40° 44′ 59″ N, 73° 58′ 03″ O / 40.7496292°N,73.96739°W / 40.7496292; -73.96739 Codanna United Nations Secretariat Building (en) Dag Hammarskjöld Library (en) ID GeoNames 5141947

Bunaíodh Eagraíocht na Náisiún Aontaithe (nó Na Náisiúin Aontaithe de ghnáth) sa bhliain 1945. Fóram is ea na Náisiúin Aontaithe inar féidir leis na 193 ballstát ceisteanna deacra a ardú agus a phlé, fadhbanna cogaidh agus síochána ina measc.^[1] Chomh maith leis an tsíocháin agus an tslándáil a chothú ar domhan, cosnaíonn Eagraíocht na Náisiún Aontaithe cearta an duine, tugann sí cabhair dhaonnúil, cuireann sí an fhorbairt inbhuanaithe chun cinn agus seasann sí leis an dlí idirnáisiúnta.

Sa bhliain 1919, cuireadh Conradh na Náisiún ar bun mar thoradh ar phlean Woodrow Wilson, Uachtarán na Stát Aontaithe, tar éis an Chéad Chogadh Domhanda. Ach ar ndóigh, níor éirigh leis an eagraíocht sin cogadh domhanda eile a sheachaint.

Baineadh úsáid as an ainm ‘Na Náisiúin Aontaithe’, a chum Franklin D. Roosevelt, Uachtarán na Stát Aontaithe, den chéad uair ar an 1 Eanáir 1942, le linn an Dara Cogadh Domhanda, nuair a gheall ionadaithe ó 26 náisiún go leanfadh a rialtais orthu ag troid le chéile i gcoinne Chumhachtaí na hAise (an Ghearmáin, an Iodáil agus an tSeapáin).

Bhí an saol réabtha ó bhonn tar éis scrios an Dara Chogaidh Dhomhanda. Bhí rún ag na bunaitheoirí nach ligfí dona leithéid de shlad tarlúint arís. D’aithin ceannairí domhanda go raibh gá le heagraíocht dhomhanda a chuideodh leis an tsíocháin a chothú agus lena chinntiú nach dtarlódh cogaí feasta.

Síníodh cáipéis bhunaidh na Náisiún Aontaithe, Cairt na Náisiún Aontaithe, ar an 26 Meitheamh 1945, i San Francisco. Tháinig Cairt na Náisiún Aontaithe i bhfeidhm ar an 24 Deireadh Fómhair 1945. Anois ceiliúrtar Lá na Náisiún Aontaithe ar an 24 Deireadh Fómhair gach bliain.

Tá formhór thíortha an domhain ina mbaill ar an eagraíocht.

Tá a ceanncheathrú suite i Nua-Eabhrac, agus tá 193 ballstát aige. Tá 6 teangacha oifigiúla aige: Béarla, Fraincis, Spáinnis, Araibis, Sínis agus Rúisis.

Íocann baill na Náisiún Aontaithe as gach rud a dhéanann an eagraíocht, de réir scála measúnachtaí a chomhaontaíonn gach tír. Tá an scála sin bunaithe ar chumas íoca tíre, ar a hioncam agus ar dhaonra na dtíortha éagsúla.

• Cothaíonn na Náisiún Aontaithe an tsíocháin: tá 117,000 coimeádaí síochána aici in 15 oibríocht ar cheithre ilchríoch.
• Baineann sí leas as an taidhleoireacht chun coinbhleachtaí a chosc: cabhraíonn sé le thart ar 67 dtír in aghaidh na bliana lena gcuid toghcháin
• Déanann sí cearta an duine a chosaint agus a chur chun cinn ar fud an domhain agus trí 80 conradh/dearbhú.
• Cabhraíonn sí le níos mó ná 65 milliún duine atá ag teitheadh ó chogadh, gorta agus géarleanúint, agus tugann sí cosaint dóibh.
• Cuireann sí vacsaíní ar fáil do 45% de pháistí an domhain, rud a chuidíonn le trí mhilliún duine a thabhairt slán gach bliain .
• srl.

Chuaigh Éire isteach sna Náisiúin Aontaithe sa bhliain 1955.^[2]

Tá trúpaí de chuid na hÉireann ina gcoimeádaithe síochána ar fud an domhain faoi bhratach na Náisiún Aontaithe le breis agus 50 bliain anois – ó 1958 i leith, in áiteanna deacra dúshlánacha ar nós an Mheánoirthir, an Chongó agus na hAfraice Thiar agus na hAfraice Thuaidh. Is ag Éirinn atá an teist is faide gan bhriseadh ó thaobh coimeádaithe síochána de chuid na Náisiún Aontaithe: tá breis is 70,000 turas dualgais curtha díobh ag fir agus mná de chuid Óglaigh na hÉireann.

D’fhóin Mary Robinson, iar-Uachtarán na hÉireann, mar Ard-Choimisinéir na Náisiún Aontaithe um Chearta an Duine ó 1997 go 2002.

Toghadh Éire chun fónamh ar Chomhairle na Náisiún Aontaithe um Chearta an Duine le linn na tréimhse 2013-2015.

Sa bhliain 2020, bhí suíochán gnóthaithe ag Éirinn ar Chomhairle Slándála na Náisiún Aontaithe ar feadh dhá bhliain (2021-2022).^[3][4]

Uimhir	Ainm	Tír	Teacht in Oifig	Éirí as Oifig	Nótaí
1	Trygve Lie	An Iorua	2 Feabhra 1946	10 Samhain 1952	a d'éirigh as a phost
2	Dag Hammarskjöld	An tSualainn	10 Aibreán 1953	18 Meán Fómhair 1961	a fuair bás in oifig
3	U Thant	Burma	30 Samhain 1961	31 Nollaig 1971	arbh é an chéad duine nach Eorpach é bheith in oifig
4	Kurt Waldheim	An Ostair	1 Eanáir 1972	31 Nollaig 1981
5	Javier Pérez de Cuéllar	Peiriú	1 Eanáir 1982	31 Nollaig 1991
6	Boutros Boutros Ghali	An Éigipt	1 Eanáir 1992	31 Nollaig 1996	nár chaith ach an tréimhse ba ghairide riamh in oifig
7	Kofi Annan	Gána	1 Eanáir 1997	31 Nollaig 2006
8	Ban Ki-moon	An Chóiré Theas	1 Eanáir 2007	31 Nollaig 2016
9	António Guterres	An Phortaingéil	1 Eanáir 2017	In oifig