رم
رُم (به فرانسوی: Rome) (به ایتالیایی: Roma) (به انگلیسی: Rome) (به آلمانی: Rom) (به اسپانیایی: Roma) (به اسپرانتو: Romo) (به اوکراینی: Рим)، پایتخت کشور ایتالیا، بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهر این کشور با ۲٬۸۷۹٬۷۲۸ سکنه و همچنین مرکز ناحیهٔ لاتزیو است. جمعیت محدودهٔ کلان‌شهری رم و حومهٔ آن در حدود ۴٬۲۱۶٬۵۵۳ سرشماری شده است.[۳] همچنین رم با مساحت ۱۳۶٫۲۸۷ کیلومتر مربع، وسیع‌ترین شهرداری ایتالیا به حساب می‌آید.
رم | |
|---|---|
| Roma Capitale | |
 Clockwise from top: the کولوسئوم، کلیسای سن پیترو، قلعه سنت آنجلو، Ponte Sant'Angelo, فواره تروی و پانتئون | |
 پرچم  نشان | |
| نام(های) مستعار: The Eternal City, Capital of the World, Throne of St. Peter | |
 The territory of the comune (Roma Capitale, in red) inside the Metropolitan City of Rome (Città Metropolitana di Roma, in yellow). The white area in the centre is Vatican City. | |
  Rome Location within Italy  Rome Location within Europe | |
| مختصات: ۴۱°۵۴′ شمالی ۱۲°۳۰′ شرقی / ۴۱٫۹۰۰°شمالی ۱۲٫۵۰۰°شرقی | |
| Country | ایتالیا[الف] |
| ناحیه‌های ایتالیا | لاتزیو |
| حکومت | |
| • نوع | Special کومونه ("Roma Capitale") |
| • نهاد | Rome City Council |
| • Mayor | ویرجینیا راجی (جنبش پنج ستاره) |
| مساحت | |
| • Total | ۱۲۸۵ کیلومتر مربع (۴۹۶٫۳ مایل مربع) |
| ارتفاع | ۲۱ متر (۶۹ فوت) |
| جمعیت (۳۰ آوریل ۲۰۱۸) | |
| • رتبه | فهرست شهرهای ایتالیا (4th in EU) |
| • تراکم | ۲۲۳۶/کیلومتر مربع (۵۷۹۰/مایل مربع) |
| • Comune | ۲٬۸۷۲٬۸۰۰[۱] |
| • Metropolitan City | ۴٬۳۵۵٬۷۲۵[۲] |
| اهلیت‌نام(ها) | ایتالیایی: romano (masculine), romana (feminine) انگلیسی: Roman |
| منطقهٔ زمانی | یوتی‌سی +۱ (زمان اروپای مرکزی) |
| کد پستی | 00100; 00118 to ۰۰۱۹۹ |
| کد منطقه | ۰۶ |
| وبگاه | Comune di Roma |
| نام رسمی | Historic Centre of Rome, the Properties of the Holy See in that City Enjoying Extraterritorial Rights and San Paolo Fuori le Mura |
| شمارهٔ ثبت | ۹۱ |
| تاریخ ثبت | ۱۹۸۰ |
| مساحت | ۱٬۴۳۱ هکتار (۳٬۵۴۰ جریب فرنگی) |
ستاد اصلی سازمان جهانی غذا و کشاورزی (فائو) در رم قرار دارد.
نامگذاری
ویرایشبر پایهٔ افسانه‌ها نومیتور پدر یک کاهن زن به نام رئا سیلویا بود و رئا سیلویا دو فرزند دوقلو به نام‌های رموس و رمولوس بود. اما نومیتور حکومت خود را به برادرش آمولیوس باخت. آمولیوس دستور داد دوقلوها را در رود تیبر غرق کنند. اما آنها زنده ماندند و با شیرِ یک گرگ ماده وحشی که «گرگ کاپیتولین» نامیده می‌شود بزرگ شدند. رموس و رمولوس پس از بزرگ شدن تصمیم به ساختن یک شهر گرفتند. اما بر سر جزئیات آن به توافق نرسیدند. سرانجام رومولوس شهر رُم را بنا کرد و نخستین پادشاه این شهر شد.[۴]
شماری از مورخان دورهٔ باستان ازجمله پلوتارک، اُوید و لیوی به این داستان اشاره کرده‌اند.[۴]
تاریخچه
ویرایشتاریخ رم را معمولاً از ۲۲ آوریل ۷۵۳ پیش از میلاد، تاریخ سنتی بنیان‌گذاری شهر رم (که در دوره‌ای مبدأ تاریخ به‌شمار می‌آمده) تا ۴ سپتامبر ۴۷۶ میلادی، یعنی تاریخ برکناری رومولوس آگوستولوس، آخرین امپراتور روم غربی در نظر می‌گیرند. این دوازده سده تاریخ را ادوارد گیبون، سیاست‌مدار انگلیسی سدهٔ ۱۸ و مشهورترین مورخ تاریخ رم، در ۶ جلد جا کرده و ویل دورانت، یک جلد ۹۰۰ صفحه‌ای از تاریخ تمدن خود را به آن اختصاص داده است.[نیازمند منبع]
تاریخ رم با افسانه آغاز می‌شود. انیید، یکی از بازماندگان شهر تروا در آن جنگ افسانه‌ای به سرزمین ایتالیای امروزی می‌آید. نوادگانش رموس و رومولوس، بنا به دستور پادشاهی که پسران را می‌کشت به آب افکنده می‌شوند. اما توسط ماده گرگی پرستاری و بزرگ می‌شوند. این دو تن بعدها شهر رم را بر روی هفت تپه نزدیک به رود تیبر بنیان می‌گذارند.[۴] این افسانه، خالی از حقیقت نیست. بنیانگذاران شهر رم از مردم غیر بومی سرزمین ایتالیا بودند که امروزه قوم و تمدن آنها به نام اتروسکانی شناخته می‌شود. آن طور که پژوهشگران حدس می‌زنند، کسانی از بابل یا الهام گرفته از تمدن بابل بودند که به رم آمدند و شهرنشینی را به آن سرزمین آوردند.[نیازمند منبع]
تاریخ رم سه دوره آغازین و جمهوری، امپراتوری، و افول و سقوط امپراتوری را شامل می‌شود. سنای رم بازیگر ثابت هر سه دوره بود. در ابتدا پس از منازعات فراوان، اختلاف طبقاتی بین اشراف و توده‌های زیردست برداشته شد و جمهوری شکل گرفت. نشان اصلی شناسایی قدرت سنای روم حروف اختصاری SPQR بوده است که به معنای سنا و مردم رم است. رمی‌ها به خاطر ارتش منظم شان توانستند قلمرو خود را از دشت‌های پیرامون رم (موسوم به لاتیوم، یعنی سرزمین مردم لاتین) به کل ایتالیا گسترش بدهند. رمی‌ها بر سر تصرف جزیره سیسیل با دولت کارتاژ درگیر شدند و بعد از سه جنگ بزرگ، عاقبت در سال ۱۴۹ پیش از میلاد دولت کارتاژ به کلی نابود شد. در دوره طلایی بین سال‌های ۲۷ پیش از میلاد تا ۱۹۲ میلادی رم از شهری آجری به شهری از مرمر تبدیل شد. همه ادیبان و فیلسوفان مهم رم در این دوره زندگی می‌کردند و بیشتر داستان‌های رم باستان، مربوط به این دوران است. پادشاهی کومودوس پایان عصر طلایی بود.[نیازمند منبع]
پس از فراگیر شدن مسیحیت در امپراتوری روم، شهر رم یکی از پنج مرکز عمده این دین به حساب می‌آمد. تسخیر اورشلیم، انتاکیه، و اسکندریه بین سال‌های ۶۳۸ تا ۶۴۲ میلادی به دست اعراب مسلمان، موجب افزایش اهمیت رم در کنار قسطنطنیه گشت. وضعیت این شهر به عنوان یک شهر مهم وپایتخت در امپراتوری مقدس روم و تأثیر احساسی و معنوی آن بر شکل‌گیری اولیه مسیحیت باعث فزونی یافتن اعتبار آن در قرون وسطی شد.[۵]
جمعیت‌شناسی
ویرایشدر ژانویه ۲۰۲۳ میزان جمعیت مردان در حدود ۲٬۰۲۹٬۷۳۵ نفر و جمعیت زنان ۲٬۱۸۶٬۸۱۸ نفر سرشماری شده است.[۶]
| سال | میزان جمعیت |
|---|---|
| ۲۰۱۹ | ۴٫۲۶۳٫۵۴۲ |
| ۲۰۲۰ | ۴٫۲۵۳٫۳۱۴ |
| ۲۰۲۱ | ۴٫۲۳۱٫۴۵۱ |
| ۲۰۲۲ | ۴٫۲۱۶٫۸۷۴ |
| ۲۰۲۳ | ۴٫۲۱۶٫۵۵۳ |
فرهنگ
ویرایشفشن
ویرایشرم به‌طور گسترده‌ای به عنوان پایتخت مد جهان است. اگرچه نه به اندازه اهمیت میلان نیست. رم چهارمین مرکز مهم فشن در جهان پس از میلان، نیویورک، و پاریس است و با لندن رقابت می‌کند. بیشتر خانه‌های لوکس مد و زنجیره‌های طلا و جواهر مانند بولگاری، فندی، لائورا بیاجوتی، و بریونی دفاتر مرکزیشان در این شهر واقع است. همچنین دیگر برچسب‌های مهم مانند شنل، پرادا، دولچه گابانا، آرمانی، و ورساچه بوتیک‌های لوکسی در رم دارند.
جغرافیا
ویرایشرم در کنار رودخانه تیبر و در نزدیکی دریای مدیترانه قرار دارد. کشور واتیکان در درون شهر رم قرار گرفته است.
رم تنها شهری جهان است که یک کشور را در خود جای داده است.[۷]
در سال ۲۰۰۷ رم به عنوان یازدهمین مکان بازدید شده در جهان، سومین در اروپا و نخستین در ایتالیا توسط گردشگران شناخته شد. چینه‌چیتا از استودیوهای معروف و تاریخی فیلم در رم است. بقایای کولوسئوم، آمفی‌تئاتر معروف رومی نیز در همین شهر است.
مترو
ویرایشمتروی رم در سال ۱۹۵۵ تأسیس شده و هم‌اکنون دارای ۳ خط و ۷۳ ایستگاه است.
فضاهای شهری
ویرایشبوستانها و باغ‌ها
ویرایشرم یکی از بزرگ‌ترین پارک‌های عمومی و فضای سبز را بین پایتخت‌های اروپایی دارد. مهم‌ترین بخش این ناحیه سبز توسط ویلاها و باغ‌های ایجاد شده توسط حکومت اشرافی ایتالیا جلب نظر می‌کند. درحالیکه اغلب بوستان‌های احاطه شده توسط ویلاها در خلال رونق ساختمان‌سازی در سده نوزدهم از بین رفت. برخی از برجسته‌ترین آثار برجامانده، ویلا بورگز، ویلا ادا، و ویلا دوریا پامفیلی هستند. ویلا پامفیلی در غرب تپه جانیکولو مساحتی برابر ۱٫۸ کیلومتر مربع (۰٫۷ مایل مربع) دارد. همچنین ویلای شیارا بر روی تپه جانی کولو با زمین بازی برای کودکان و یک ناحیه پیاده‌رو سایه دار قرار دارد.
برخی آثار گردشگری
ویرایششهرهای خواهرخوانده
ویرایشرم از ۹ آوریل ۱۹۵۶ به‌طور انحصاری و متقابلاً تنها با شهر زیر دوقلو شده است:
پاریس، فرانسه
شهرهای خواهر و شریک رم عبارتند از:
اکاساچی، بولیوی
الجزیره، الجزایر
پکن، چین[۸][۹]
بلگراد، صربستان
برازیلیا، برزیل
قاهره، مصر
کی‌یف، اوکراین
کراکوف، لهستان[۱۰]
لندن، بریتانیا
مولتان، پاکستان
بمبئی، هند
مادرید، اسپانیا[۱۱]
مونترآل، کبک، کانادا
نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده آمریکا[۱۲]
پلوودیو، بلغارستان
سئول، کره جنوبی[۱۳][۱۴]
سیدنی، استرالیا
تیرانا، آلبانی[۱۵][۱۶]
توکیو، ژاپن
تنژران، بلژیک
تونس، تونس[۱۷]
ورزش
ویرایشورزشگاه المپیک رم تقریباً به عنوان یک ورزشگاه مشترک برای بازی‌های خانگی در سری آ برای باشگاه فوتبال لاتزیو و باشگاه فوتبال آ.اس. رم که در شهرآورد دلا کاپیتاله رقابت می‌کنند استفاده می‌شود.
جستارهای وابسته
ویرایشیادداشتها
ویرایشپانویس
ویرایش- ↑ "Statistiche demografiche ISTAT". Archived from the original on 7 July 2017. Retrieved 14 February 2018.
- ↑ Bilancio demografico Anno 2014 (dati provvisori). Provincia: Roma بایگانی‌شده در ۵ فوریه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine – Demo.istat.it
- ↑ «Popolazione residente al 1° gennaio». dati.istat.it. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۷-۳۱.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ «شش مکان که ممکن است ندانید به نام افراد نامگذاری شده‌اند». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰ دی ۱۴۰۲.
- ↑ Wilson 2016, p. 23.
- ↑ "Istat.it Indicatori demografici". www.istat.it (به ایتالیایی). Archived from the original on 31 July 2023. Retrieved 2023-07-31.
- ↑ «How well do you know these Ancient Rome Facts?». دریافت‌شده در ۳ اکتبر ۲۰۲۳.
- ↑ "Sister Cities". Beijing Municipal Government. Archived from the original on 17 January 2010. Retrieved 23 June 2009.
- ↑ "Le jumelage avec Rome" (به فرانسوی). Municipalité de Paris. Archived from the original on 16 December 2008. Retrieved 9 July 2008.
- ↑ "Kraków – Miasta Partnerskie" [Kraków -Partnership Cities]. Miejska Platforma Internetowa Magiczny Kraków (به لهستانی). Archived from the original on 2 July 2013. Retrieved 10 August 2013.
- ↑ "Mapa Mundi de las ciudades hermanadas". Ayuntamiento de Madrid. Archived from the original on 26 May 2012. Retrieved 17 October 2009.
- ↑ "NYC's Partner Cities". The City of New York. Archived from the original on 14 August 2013. Retrieved 16 December 2012.
- ↑ "International Cooperation: Sister Cities". Seoul Metropolitan Government. www.seoul.go.kr. Archived from the original on 10 December 2007. Retrieved 26 January 2008.
- ↑ "Seoul -Sister Cities [via WayBackMachine]". Seoul Metropolitan Government (archived 2012-04-25). Archived from the original on 25 March 2012. Retrieved 23 August 2013.
- ↑ "Twinning Cities: International Relations" (PDF). Municipality of Tirana. www.tirana.gov.al. Archived from the original (PDF) on 10 October 2011. Retrieved 23 June 2009.
- ↑ Twinning Cities: International Relations. Municipality of Tirana. www.tirana.gov.al. Retrieved on 25 January 2008.
- ↑ "Cooperation Internationale" (به فرانسوی). 2003–2009 City of Tunis Portal. Archived from the original on 8 May 2008. Retrieved 31 July 2009.
- ↑ "Visita a Washington del Sindaco". Retrieved 3 October 2011.
منابع
ویرایش- Bertarelli, Luigi Vittorio (1925). Guida d'Italia (به ایتالیایی). Vol. IV. Rome: CTI.
- Brilliant, Richard (2006). Roman Art. An American's View. Rome: Di Renzo Editore. ISBN 978-88-8323-085-1.
- Coarelli, Filippo (1984). Guida archeologica di Roma (به ایتالیایی). Milano: Arnoldo Mondadori Editore.
- De Muro, P. , Monni, S. , Tridico, P. (2011), "Knowledge-based economy and social exclusion: shadow and light in the Roman socioeconomic model", in International Journal of Urban and Regional Research Vol. 35 issue 6, pp. 1212–1238, November.
- Rome – Eyewitness Travel. DK. 2006. ISBN 978-1-4053-1090-1.
- Hughes, Robert (2011). Rome. Weidenfeld & Nicolson.
- Kinder, Hermann; Hilgemann, Werner (1964). Dtv-atlas zur Weltgeschichte (به آلمانی). Vol. 1. Zürich: Ex Libris.
- Lucentini, Mario (2002). La Grande Guida di Roma (به ایتالیایی). Rome: Newton & Compton Editori. ISBN 978-88-8289-053-7.
- Rendina, Mario (2007). Roma ieri, oggi, domani (به ایتالیایی). Rome: Newton & Compton Editori.
- Spoto, Salvatore (1999). Roma Esoterica (به ایتالیایی). Rome: Newton & Compton Editori. ISBN 978-88-8289-265-4.