آریوبرزن
 | این مقاله نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آن‌را از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد. |
آریوبرزن 𐎠𐎼𐎡𐎹𐎠𐎲𐎼𐏀𐎠𐎴 Ἀριοβαρζάνης | |
|---|---|
| زاده | نامعلوم |
| درگذشته | نامعلوم احتمالا به سال ۳۳۰ پیش از میلاد در نزدیکی پارسه[۱] |
| وفاداری |  شاهنشاهی هخامنشی |
| درجه | ساتراپ پارسه |
| فرماندهی | پارسی |
| جنگ‌ها و عملیات‌ها | نبرد دربند پارس |
| خویشاوندان | آرتابازوس (پدر) |
آریوبرزن (به پارسی باستان: 𐎠𐎼𐎡𐎹𐎠𐎲𐎼𐏀𐎠𐎴؛ نویسه‌گردانی: *Aryābr̥zans؛ زبان یونانی باستان: Ἀριοβαρζάνης؛ نویسه‌گردانی: Ariobarzánēs)، یکی از اشراف‌زادگان و سرداران هخامنشی در دوران پادشاهی داریوش سوم بود که کمینی را برای مقاومت در برابر اسکندر مقدونی و سپاهیان او در تنگهٔ دربند پارس ترتیب داد.[۲] منطقه‌ای که آریوبرزن از آن برخاست، اوکسیان نام داشت.[۳]
نام‌شناسی
[ویرایش]نام آریوبرزن از شکل یونانی آن، آریوبرزنس (Ἀριοβαρζάνης) گرفته شده‌است، حال آنکه این نام در پارسی باستان به شکل آریه برزنه (*Āriya-bṛdāna-) آمده‌است.[۴] به عقیده برخی ممکن است «a» پایان واژه‌های هخامنشی در پارسی باستان متأخر تنها نوشته می‌شده و خوانده نمی‌شده، بنابراین این نام می‌تواند به شکل آری‌برزن (Āriy-bṛdān) نیز خوانده شود.[نیازمند منبع]
نبرد دربند پارس
[ویرایش]بعد از فتح بابل و شوش به‌دست اسکندر، او دربارهٔ جاده‌ها، منابع و آب‌های پارس اطلاع جمع کرد. سپس نیمی از نیروهای خود را به همراه یکی از فرماندهان خود، پارمنیون، از مسیر شاهی راهی پارسه کرد و خود با نیم دیگر، از میانهٔ کوهستان زاگرس راهی شد.[۱]
تنگهٔ دربند پارس (تنگ‌تکاب) در نزدیکی شهر بهبهان امروزی، نبردگاه آریوبرزن و اسکندر شد. ناآشنایی اسکندر با منطقه به سود پارسیان بود و او مدتی را به‌دنبال راهی برای دور زدن تنگه گشت تا اینکه چنانچه تاریخ‌نگاران یونانی می‌گویند، چوپان یا کشاورزی محلی، راه گذر از کوهستان را به مقدونیان نشان می‌دهد و اسکندر با همراهی دو فرماندهٔ خود، فیلوتاس و کراتروس، آریوبرزن و افرادش را از سه جهت مورد هجوم قرار می‌دهند. پارسیان به‌شدت غافلگیر شده و بسیاری از ایشان کشته شدند، اما آریوبرزن و چندتن از سوارکاران موفق به فرار گشتند.[۱]
آریوبرزن چون از محاصره بیرون آمد، به سوی پارسه شتافت تا به نیروهای نظامی محلی بپیوندد، اما فرماندار شهر که از شکست او مطلع شده بود و دانسته بود که اسکندر شکست‌ناپذیر است، او را نپذیرفت. گمان می‌رود که آریوبرزن در نهایت به‌دست مقدونیان دستگیر و اعدام شد.[۱] پس از مرگ او، فراسائورتس توسط اسکندر، به ساتراپی پارس منصوب شد.[۵]
کالیستنس در خصوص مقایسه نبرد دربند و نبرد گوگمل نوشته‌است:
اگر چنین مقاومتی در نبرد گوگمل (در کردستان عراق کنونی) در برابر ما صورت گرفته بود، شکست مان قطعی بود. در گوگمل با خروج غیرمنتظره داریوش سوم از صحنه، واحدهای ارتش ایران نیز که در حال پیروز شدن بر ما بودند در پی او دست به عقب‌نشینی زدند و ما پیروز شدیم. داریوش سوم در جهت شمال شرقی ایران فرار کرده بود و آریوبرزن در ارتفاعات جنوب ایران و در مسیر پرسپولیس به ایستادگی ادامه می‌داد.[۶]
درخواست تخریب تندیس آریوبرزن
[ویرایش]در پی درخواست فرمانده سپاه پاسداران در استان کهگیلویه و بویراحمد، عوض شهابی فر، برای تخریب تندیس آریوبرزن[۷] دادستان یاسوج، فرمان پایین آوردن تندیس را صادر کرد.[۸] در همان سال نماینده ولی فقیه در استان کهگیلویه و بویراحمد با برداشن این تندیس مخالفت کرد.[۹]
آتش زدن مجسمه آریوبرزن
[ویرایش]در آذر ماه ۱۳۹۷ این مجسمه با مواد آتش‌زا مورد آسیب قرار گرفت که با تلاش آتش‌نشانی مهار شد.[۱۰] چند هفته دیگر آتش‌زن به‌دست سازمان اطلاعات سپاه پاسداران دستگیر شد و مجسمه نیز بازسازی شد.[۱۱]
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ https://www.livius.org/articles/person/ariobarzanes-2/
- ↑ electricpulp.com. "ARIOBARZANES – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org (به انگلیسی). Archived from the original on 5 March 2018. Retrieved 2018-03-05.
- ↑ Bahadori, Ali (2017-03-04). "Achaemenid Empire, Tribal Confederations of Southwestern Persia and Seven Families". Iranian Studies. 50 (2): 173–197. doi:10.1080/00210862.2016.1243986. ISSN 0021-0862.
- ↑ "Ariobarzanes of Persis". Wikipedia (به انگلیسی). 2018-07-06.
- ↑ Roisman, Joseph (2002). Brill's Companion to Alexander the Great (به انگلیسی). BRILL. p. 189. ISBN 9789004217553.
- ↑ «سالروز آغاز پدافند مردانه فرمانده آریو برزن». وب‌سایت آریوبرزن. دریافت‌شده در ۱۶ مرداد ۱۳۹۰.
- ↑ «فرمانده سپاه کهگیلویه خواستار تخریب مجسمه آریو برزن شد». BBC News فارسی. ۲۰۱۱-۰۶-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۸.
- ↑ # مجسمه «آریوبرزن» را پایین بیاورید[پیوند مرده]
- دستور پایین آوردن مجسمه آریوبرزن صادر شد بایگانی‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine
- ↑ «ویدئوی آتش زدن مجسمه آریوبرزن در یاسوج | واکنش پلیس دربارهٔ هویت عامل یا عوامل آتش‌سوزی». chamedanmag.com. ۲۰۱۸-۱۲-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۲۴.
- ↑ «ویدئوی آتش زدن مجسمه آریوبرزن در یاسوج | واکنش پلیس دربارهٔ هویت عامل یا عوامل آتش‌سوزی». chamedanmag.com. ۲۰۱۸-۱۲-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۲۴.
- ↑ 10 (۲۰۱۹-۰۱-۲۷). «شمشیر آریو برزن هنوز در آسمان می‌درخشد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۶-۲۴.
- بهرامی، عسگر (۱۳۸۶). «آریوبرزن». دانشنامه ایران. ج. ۲. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ص. ۶۷۴-۶۷۵. دریافت‌شده در ۲۳ اوت ۲۰۱۳.
- Sh. Shahbazi, A (1987). "ARIOBARZANES". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Vol. I. p. ۴۰۶–۴۰۹. Retrieved 30 November 2014.
- حسنعلی پیشاهنگ، استاد دانشگاه، هفته نامه عصر نیریز پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - پیام نمای صدا و سیمای ایران
- گزارش بی‌بی‌سی فارسی از منطقه خاییز و تنگ‌تکاب بهبهان و داستان رویارویی آریوبرزن با سپاه اسکندر مقدونی
- ویکی‌پدیای انگلیسی|Ariobarzanes of Persis
پیوند به بیرون
[ویرایش]حاکمان در قلمرو شاهنشاهی هخامنشی | ||
|---|---|---|
| شاه شاهان شاهنشاهی هخامنشیان |  | |
| ساتراپ‌های اسپاردا | ||
| ساتراپ‌های فریگیه هلسپونت | ||
| ساتراپ‌های کاپادوکیه | ||
| حاکمان یونانی شهرهای آسیای کوچک | ||
| خاندان لیکیه | ||
| خاندان کاریا | ||
| پادشاهان مقدونیه | ||
| شاهان صور | ||
| شاهان صیدا |
| |
| ساتراپ‌های ارمنستان | ||
| ساتراپ‌های مصر | ||
| ساتراپ‌های باختریش | ||
| ساتراپ‌های ماد | ||
| ساتراپ‌های کیلیکیه | ||
| ساتراپ‌های بابیروش | ||
از سال ۳۳۰ پ. م در بیشتر مناطق، حاکمان هلنی جایگزین حاکمان هخامنشی شدند. | ||
- مقالههای دارای واژگان به زبان پارسی باستان (حدود ۶۰۰-۴۰۰ پیش از میلاد)
- مقالههای دارای واژگان به زبان یونانی باستان (تا ۱۴۵۳)
- اهالی ایران در سده ۴ (پیش از میلاد)
- درگذشتگان ۳۳۰ (پیش از میلاد)
- زادگان ۳۶۸ (پیش از میلاد)
- ساتراپ‌های هخامنشیان پارس
- ساتراپ‌های هخامنشیان
- سربازان اهل ایران
- فرماندهان سپاه هخامنشی
- فرمانروایان فارس
- نامهای ایرانی مردان
- نیروهای نظامی کشتهشده در جنگ