Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]

Denboran bidaia: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
17. lerroa:
=== Zientzia-fikziora salto ===
[[Fitxategi:Poster_for_the_1960_film_The_Time_Machine.jpg|thumb|1960ko ''The Time Machine'' filmaren posterra.]]
Denboran bidaiatzea ohiko gaia izan da [[zientzia fikzio]]an eta herri-kulturan. Hiru kategoriatan sailka daitezke: denbora-lerro ez-aldagarria; denbora-lerro aldagarria; eta historia alternatiboak, [[mundu anitzenaskoren interpretazioa]]n bezala<ref>{{Erreferentzia|izena=William|abizena=Grey|izenburua=Troubles with Time Travel|orrialdeak=55–70|hizkuntza=en|data=1999-01|url=https://www.cambridge.org/core/journals/philosophy/article/abs/troubles-with-time-travel/E6579D503AD59C26769E25C73521CAB2|aldizkaria=Philosophy|alea=1|zenbakia=74|issn=1469-817X|doi=10.1017/S0031819199001047|sartze-data=2024-09-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The science fiction film reader|argitaletxea=Limelight Editions|data=2004|edizioa=1st Limelight ed|editore-abizena=Rickman|editore-izena=Gregg|isbn=978-0-87910-994-3|sartze-data=2024-09-21}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Science fiction and philosophy: from time travel to superintelligence|argitaletxea=Wiley-Blackwell|data=2009|edizioa=1. publ|editore-abizena=Schneider|editore-izena=Susan|isbn=978-1-4051-4907-5|sartze-data=2024-09-21}}</ref>. Denbora-lerroa ez da termino zientifikoa, baina maiz erabiltzen da [[historia]]ko gertakari fisikoak aipatzeko, baita gertakari horiek aldatzen direnean, edo denbora bidaiariak ''denbora-lerro berria'' sortzen duela esaten denean.
 
Hasierako zientzia-fikziozko kontakizunetan pertsonaia luzaro geratzen zen lo, eta esnatzerakoan gizartea aldatuta zegoen, edo modu supernatural batean iraganera bidaltzen zuten. ''[[L'An 2440|L'An 2440, rêve s'il en fût jamais]]'', 1770koa da generoko aitzindaria, [[Louis-Sébastien Mercier]]rek idatzia. Antzeko mekanika dute [[Washington Irving]]en ''[[Rip Van Winkle]]'' (1819), [[Edward Bellamy]]ren ''Looking Backward'' (1888) edo [[H. G. Wells]]en ''[[When the Sleeper Awakes]]'' (1899) eleberriek. Kontakizun hauetan denboran bidaiatzeko modua luzaro lo egitea da<ref>{{Erreferentzia|izena=Peter|abizena=Fitting|izenburua=Utopia, dystopia and science fiction|argitaletxea=Cambridge University Press|orrialdeak=135–153|data=2010|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-companion-to-utopian-literature/utopia-dystopia-and-science-fiction/608F66459167D495EA0CE6C1F80D67A7|aldizkaria=The Cambridge Companion to Utopian Literature|editore-abizena=Claeys|editore-izena=Gregory|isbn=978-0-521-88665-9|sartze-data=2024-09-21|serie=Cambridge Companions to Literature}}</ref>.