Denboran bidaia: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
||
41. lerroa:
==== Zizare-zuloak ====
{{sakontzeko|Zizare-zulo}}
[[Zizare-zulo]]ak erlatibitate orokorraren [[Einsteinen eremu-ekuazioak|Einsteinen eremu-ekuazioek]] ahalbidetzen duten espazio-denbora hipotetikoki desitxuratua dira<ref>{{Erreferentzia|izena=Matt|abizena=Visser|izenburua=Lorentzian wormholes: from Einstein to Hawking|argitaletxea=Springer|data=1996|isbn=978-1-56396-653-8|sartze-data=2024-09-22|serie=AIP series in computational and applied mathematical physics}}</ref>. Zeharka daitekeen zizare zulo bat erabiliko lukeen denboran bidaiatzeko proposatutako makina batek honela funtzionatuko luke hipotetikoki: Zizare zuloaren mutur bat [[argiaren abiadura]]ren frakzio esanguratsu bateraino azeleratzen da, agian propultsio sistema aurreraturen batekin, eta gero abiapuntura itzultzen da. Bestela, beste modu bat da sarrera bat zizare-zulotik hartu eta beste sarrerak baino grabitate handiagoa duen objektu baten grabitazio-eremuaren barrura mugitzea, eta gero beste sarreratik gertu dagoen posizio batera itzultzea. Bi metodo horien kasuan, [[denboraren dilatazioa]]ren eraginez, higitu den zizare-zuloaren muturra kanpoko behatzaile batek ikusitako mutur geldikorra baino gutxiago zahartu da, edo «gazteagoa» bihurtu da; hala ere, denbora desberdin konektatzen da zizare-zulotik kanpora, eta, hala, zizare-zuloaren muturretako edozeinetan [[Sinkronizazio|sinkronizatutako]] erlojuak beti geratuko dira zizare-zuloaren mutur batetik bestera. Horrek esan nahi du mutur «gazteenean» sartuko litzatekeen behatzaile bat mutur «zaharrenetik» aterako litzatekeela mutur «gazteenaren» adin bera izango lukeen unean, behatzaile batek kanpotik ikusitako denboran atzera eginez, hain zuzen. Mota horretako denbora-makina baten muga garrantzitsu bat da denboran atzera egitea soilik posible dela makinaren hasierako sorkuntza denbora bezainbeste<ref>{{Erreferentzia|izena=Kip S.|abizena=Thorne|izenburua=Black holes and time warps: Einstein's outrageous legacy|argitaletxea=Norton|data=1994|isbn=978-0-393-31276-8|sartze-data=2024-09-22|serie=The Commonwealth Fund Book Program}}</ref>; funtsean, bide bat da denboran zehar, denboran bere kabuz mugitzen den gailu bat baino, eta ez luke utziko teknologiak berak denboran atzera egitea.
==== Erlatibitate orokorrean oinarritutako beste hurbilpen batzuk ====
| |||