Toulon
Toulon[1] (okzitanieraz Tolon) Frantziako hego-ekialdeko kostaldeko hiri bat da, Frantziako hiri jendetsuenetan hamargarrena, eta Proventza-Alpeak-Kosta Urdina eskualdekoetan hirugarrena, Marseilla eta Niza ondoren. Era berean, Var departamenduko hiriburua da, eta Okzitaniako hiri nagusietakoa da. 1999an 168.639 biztanle zituen.
| Toulon Toulon | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Frantziako udalerria | |||||||||||
 | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatu burujabe |  Frantzia | ||||||||||
| Frantziaren banaketa administratiboa | Metropolitar Frantzia | ||||||||||
| Eskualdea |  Proventza-Alpeak-Kosta Urdina | ||||||||||
| Departamendua | Var | ||||||||||
| Barruti | Touloneko barrutia | ||||||||||
| Alkatea | Hubert Falco (en)  | ||||||||||
| Izen ofiziala | Toulon Port-la-Montagne | ||||||||||
| Jatorrizko izena | Toulon | ||||||||||
| Posta kodea | 83000, 83100 eta 83200 | ||||||||||
| Geografia | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°07′30″N 5°55′50″E / 43.125°N 5.9306°E | ||||||||||
 | |||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 42,84 km² | ||||||||||
| Altuera | 1 m, 0 m eta 589 m | ||||||||||
| Mugakideak | Évenos, La Garde, Ollioules, Le Revest-les-Eaux eta La Valette-du-Var | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 180.452 (2021eko urtarrilaren 1a) 793 (2020) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 4.212 bizt/km² | ||||||||||
| Informazio gehigarria | |||||||||||
| Ordu eremua | UTC+01:00 eta UTC+02:00 | ||||||||||
| Hiri senidetuak | Mannheim, La Spezia, Norfolk, Kronstadt eta Herzliya (en) | ||||||||||
| toulon.fr | |||||||||||
Gaur egun militarki garrantzi oso handia duen hiria da, bertan Frantziako portu militar handiena baitago, Toulongo itsas-basea, gainera oraindik ere arsenal funtzioa betetzen du. Horretaz gain, urtero 620.000 bidaiari baino gehiago garraiatzen dituen aireportua ere badu.
Historia
aldatu1481. urtean Proventzak eta Frantziak bat egin zutenean 250 etxeez osaturiko herri txiki bat besterik ez zen Toulon. 1690. urtean Vaubanek hiriko portua berritu eta gotortu zuen. 1793. urtean udal biltzar iraultzaileak ingelesei dei egin zien frantses gerra ontziak indargabe zitzaten. Bonapartek, ordea, garaitu zituen ingelesak eta Port-de-la-Montagne izena eman zion hiriari. Lehen Mundu Gerraren garaian indar aliatuen base nagusia izan zen Mediterraneo itsasoan. Bigarren Mundu Gerran, berriz, defentsarako azpiegiturarik gabe geratu zen alemaniarren airetiko bonbardaketen ondorioz. Bigarren Mundu Gerrak kalte handiak eragin zizkion hiriari eta neurri handi batean berreraiki behar izan zuten. Gorde diren monumentuen artean aipagarriak dira jatorriz katedrala izan zen Santa Maria Nagusiaren eliza erromanikoa (XIII-XVI. m.) eta XVI. mendeko Mitra dorretxe handia.[2]
Klima
aldatu| | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 13 | 13.7 | 15.6 | 17.6 | 21.6 | 25.6 | 29.2 | 29.4 | 25.7 | 21.1 | 16.3 | 13.8 | 20.5 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 9.3 | 9.8 | 11.5 | 13.4 | 17.2 | 20.8 | 23.9 | 24.2 | 21.1 | 17 | 12.6 | 10.4 | 16 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 5.7 | 5.9 | 7.3 | 9.2 | 12.7 | 15.9 | 18.7 | 19 | 16.4 | 12.9 | 8.9 | 6.9 | 11.7 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 91.3 | 72.7 | 51 | 61.5 | 42.6 | 28.8 | 7 | 30.2 | 47.1 | 103.2 | 71.9 | 70.8 | 676.8 |
| Iturria: Meteo Climat[3] | |||||||||||||
Demografia
aldatuBiztanleria
aldatu2007an udalerrian erroldatutako biztanleak 166.537 ziren. Familiak 76.972 ziren, horien artean 33.693 pertsona bakarrekoak ziren (13.241 bakarrik bizi ziren gizonak eta 20.452 bakarrik bizi ziren emakumeak), 18.760 seme-alabarik gabeko familiak ziren, 16.123 seme-alabak dituzten bikoteak ziren eta 8.396 seme-alabak dituzten guraso-bakarreko familiak ziren.
Biztanleriak, denborak, ondorengo grafikoan ageri den bilakaera izan du:[4]
Erroldatutako biztanleak
Etxebizitza
aldatu2007an 89.429 etxebizitza zeuden, 79.431 familiaren etxebizitza nagusia ziren, 2.697 bigarren erresidentzia ziren eta 7.301 hutsik zeuden. 19.884 etxeak ziren eta 69.139 apartamentuak ziren. 79.431 etxebizitza nagusietatik 35.639 bere jabearen bizilekua ziren, 41.631 alokairuan okupaturik zeuden eta 2.161 doan lagata zeuden; 5.007 etxek gela bat zuten, 14.344 etxek bi zituzten, 26.537 etxek hiru zituzten, 21.026 etxek lau zituzten eta 12.516 etxek bost zituzten. 33.762 etxebizitzek parking plaza bat zuten azpialdean. 41.168 etxetan auto bat zegoen eta 15.693 bi edo gehiago zeuden[5]
Biztanleria-piramidea
aldatu2009an sexu eta adinaren araberako biztanleria-piramidea hau zen:
| Gizonak | Adinak | Emakumeak |
|---|---|---|
85 | 338 | |
354 | 1.098 | |
1.162 | 2.693 | |
1.725 | 3.124 | |
3.006 | 5.107 | |
3.602 | 5.200 | |
3.820 | 5.030 | |
3.644 | 4.418 | |
3.940 | 4.598 | |
4.977 | 5.198 | |
4.909 | 5.462 | |
5.286 | 5.346 | |
5.127 | 5.672 | |
5.322 | 5.256 | |
5.436 | 5.533 | |
4.643 | 4.184 | |
4.893 | 4.502 | |
4.737 | 4.470 | |
4.372 | 4.468 | |
3.924 | 3.888 |
Ekonomia
aldatu2007an lan egiteko adina zuten pertsonak 104.265 ziren, horien artean 70.632 aktiboak ziren eta 33.633 inaktiboak ziren. 70.632 pertsona aktiboetatik 59.628 lanean zeuden (31.904 gizon eta 27.724 emakume) eta 11.006 langabezian zeuden (5.147 gizon eta 5.859 emakume). 33.633 pertsona inaktiboetatik 8.810 erretiraturik zeuden, 10.738 ikasten zeuden eta 14.085 "bestelako inaktibo" gisa sailkaturik zeuden.[7]
Diru sarrerak
aldatu2009an Toulon udalerrian 78.738 unitate fiskal zeuden, 166.943,5 pertsonek osaturik. Pertsona bakoitzeko diru-sarrera fiskalaren mediana 16.355€ zen.[8]
Ekonomia jarduerak
aldatu2007an zeuden 10.238 komertzioetatik, 53 erauzte enpresak ziren, 183 janari enpresak ziren, 16 material elektrikoaren fabrikazioko enpresak ziren, 6 garraiorako elementuen fabrikazioko enpresak ziren, 224 bestelako produktu industrialen fabrikazioko enpresak ziren, 1.115 eraikuntza enpresak ziren, 2.412 ibilgailuen saltze eta konpontze enpresak ziren, 193 garraio enpresak ziren, 844 ostalaritza eta jatetxe enpresak ziren, 173 informazio eta komunikazio enpresak ziren, 426 finantziazio enpresak ziren, 637 higiezinen enpresak ziren, 1.404 zerbitzu enpresak ziren, 1.879 administrazio publikoko enpresak ziren eta 673 «beste zerbitzu jarduera batzuk» multzoan sailkatutako enpresak ziren.[9]
2009an zeuden norbanakoentzako 2.554 zerbitzu publikoetatik, 1 poliziaren kaserna zen, 4 Ogasun Publikoaren administrazio bulegoak, 6 lan bilaketa bulegoak, 1 jendarmeria, 14 posta bulegoak, 90 banku bulegoak, 22 funerariak, 109 ibilgailuen konpontzeko eta nekazaritza tresnetako lantokiak, 9 ibilgailuen ikuskaritza teknikoko lekuak, 18 ibilgailuen alokairu bulegoak, 46 autoeskolak, 333 igeltseroak, 276 margolariak, 96 zurginak, 151 iturginak, 98 argiketariak, 40 eraikuntza enpresak, 230 ile apaindegiak, 19 albaitariak, 47 aldi baterako lan enpresak, 580 jatetxeak, 232 higiezinen agentziak, 44 tintoreriak eta 88 apaindegiak.[10]
2009an zeuden 1.019 establezimendu komertzialetatik, 1 hipermerkatu zen, 21 supermerkatuak, 10 brikolaje denda handika, 15 120 m2 baino gehiagoko dendak, 55 120 m2 baino gutxiagoko dendak, 168 okindegiak, 58 harategiak, 5 kongelatu-dendak, 16 arraindegiak, 90 liburu dendak, 283 arropa dendak, 26 etxerako tresna dendak, 33 zapata-dendak, 30 elektrotresna dendak, 21 altzari dendak, 41 kirol-dendak, 3 lur eta paretak apaintzeko dendak, 27 drogeria, 32 lurrin-dendak, 36 bitxi-dendak eta 48 lore-dendak ziren.[11]
2000. urtean Toulon udalerrian 4 nekazaritza-ustiategi zeuden.
Hezkuntza eta osasun instalazioak
aldatu2009an 8 tratamendu laburretarako ospitale, iraupen erdiko (jarraipen eta errehabilitazio) tratamenduetarako ospitale 1 bat, 3 psikiatriko, 2 urgentzia zentro, 3 amatasun-klinika, 3 osasun-zentro, 86 botika eta 10 anbulantzia zegoen.
2009an 42 haur-eskola eta 51 lehen-hezkuntzako eskola zegoen. Toulon udalerrian 14 Bigarren Hezkuntzako ikastetxe, 12 hezkuntza orokorreko lizeo eta 9 lizeo teknologiko.Bigarren Hezkuntzako ikastetxeetan 7.432 ikasle zeuden, Hezkuntza orokorreko lizeoetan ez zegoen 6.865 eta lizeo teknologikoetan 2.700.
Toulon udalerrian 9 goi-mailako hezkuntza ez-unibertsitarioko zentroak zeuden, horietatik1 formakuntza teknikoko zentroa, 4 osasun-formakuntzakoak, 1 komertziokoa eta 3 bestelako formakuntza zentroak.5 Unibertsitate zentroak zeuden, horietatik 1 Unibertsitate mailako formakuntza eta ikerketa unitate bat zen,, 2 unibertsitate-insitutoak eta 2 ingenieritza eskolak ziren.
Hezkuntza
aldatuHerri eta hiri senidetuak
aldatuGertuen dauden udalerriak
aldatuDiagrama honek gertuen dauden herriak erakusten ditu.
Erreferentziak
aldatu- Résumé statistique Datu estatistikoen laburpena, Toulon udalerrirako, INSEEn.
- Évolution et structure de la population Datuen estatistikak, Toulon udalerrirako, INSEEn.
- France par comune Frantziako udalerri guztien datu zehatzak, mapa batean ikusgai.
- ↑ Euskaltzaindia: 36. araua: Frantziako errepublikako eskualde-, departamendu- eta hiriburu-izenak.
- ↑ Lur entziklopedietatik hartua.
- ↑ Meteo Climat: Historical Weather for Toulon (1971–2000). .[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ Population et logements par commune depuis le recensement de 1962 (1961 pour les Dom) à 1999
- ↑ Logement, 1968-2007
- ↑ Population par sexe et âge quinquennal de 1968 à 1999. http://www.recensement-2007.insee.fr+(Noiz kontsultatua: 2010-07-13).
- ↑ Emploi et population active 1999 et 2007
- ↑ Revenus fiscaux des ménages en 2008
- ↑ Créations et stock d'établissements par commune en 2009
- ↑ Nombre d'équipements des services aux particuliers
- ↑ Nombre d'équipements et de services dans le domaine du commerce en 2009
Bibliografia
aldatu- Le Chevallier à découvert, Jean-Pierre Thiollet, Laurens Ed., 1998. ISBN 2-911838-51-3
Ikus, gainera
aldatuKanpo estekak
aldatu- (Frantsesez) Toulon hiriko webgune ofiziala